Çernobil kapanıyor

Dünyanın en büyük atom faciasına sahne olan Çernobil nükleer santrali, kazadan 14 yıl sonra 15 Aralık Cuma günü düzenlenecek bir törenle sonsuzluğa şalter indirecek. Ancak beton kaplamanın altındaki 160 tonluk radyoaktif mağmanın volkan gibi patlamasından endişe ediliyor.

Tarih 1 Mayıs 1986'ydı. Ukrayna'nın başkenti Kiev'de Sovyet bayrakları dalgalanıyor, marşlar söyleniyor, neşeli kalabalık İşçi Bayramı'nı kutluyordu. Kimse ne başkentin yanı başındaki Çernobil'de yaşanan nükleer felaketin, ne de Kiev'in üzerinden geçen ölüm bulutundan haberdardı.

Binlerce kişinin ölümüne, çok sayıda çocuğun sakat doğmasına neden olan Çernobil santrali, faciadan 14 yıl sonra tarih olacak. Cuma günü yüzlerce yabancı konuğun huzurunda Ukrayna Devlet Başkanı Leonid Kuçma, ‘şalter indir’ emrini verecek. Belalı santralin elektrik üreten son, üçüncü reaktörünün şalteri bir daha açılmamak üzere kapatılacak. Santral kapanıyor, ancak sorunlar bitmiyor.

Tehlike sürüyor

Nükleer santralin bulunduğu Çernobil nispeten tehlikesiz bir yer olacak. Ancak üçüncü reaktörün içinde bulunan nükleer yakıt nihai olarak 2008 yılında boşaltılabilecek. 1986 yılında havaya uçan ve kurşun tabut içinde bulunan dördüncü reaktörün durumu da vahim. Uzmanlara göre, kubbede sızıntı var ve sağlam bir kubbe yapılması gerekiyor.

Reaktör patlayabilir

Uzmanlar, bütün çabalara rağmen, nemli bir ortamda doyma noktasına gelmiş beton kaplamanın altındaki eriyik yanıcı maddenin nükleer bir tepkimeye yol açabileceği ihtimalini gözardı etmiyorlar. Reaktörün içinde bulunan 160 tonluk radyoaktif mağma, beton kubbesini zorlayarak, tıpkı bir volkan gibi patlayıp atmosfere karışabilir. Çernobil'de böylesi bir felaket yaşanmasa bile bölgedeki radyoaktivite seviyesinin normale dönmesinin 30 ile 100 yıl sürebileceği belirtiliyor.

Yeni Çernobiller yaşanabilir

Çernobil'in kapanmasıyla nükleer tehlike sona ermiş değil. Enerji sıkıntısı çeken Ukrayna'da Çernobil'in dışında dört atom santrali daha bulunuyor. Şimdi Ukrayna Yönetimi, enerji açığını kapatabilmek için bu santrallere yüklenebilir ve de yeni Çernobiller yaşanabilir.

Türkiye radyasyonlu çayları içti

Dünya tarihinin en feci nükleer kazası Türkiye'yi de yakından etkilemişti. Doğu Karadeniz'de sakat doğumlarda ve kanser vakalarında ciddi bir artış gözlenmişti. Kazadan sonra çay ve fındıkta radyasyon seviyesinin arttığı iddia edilirken, dönemin Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral, ‘Bize birşey olmaz’ diyerek herkesin gözleri önünde çay içerek poz verdi. Tonlarca çay gömülerek imha edilirken, radyasyonlu çayın önemli bir bölümü de piyasaya sürüldü.

Sayılarla nükleer facia

Tarih 26 Nisan 1986

Şiddeti 500 Hiroşima'ya eş

Katil sızıntı Caesium 137

Can kaybı 15-30 bin kişi öldü

Sakatlar Binlerce sakat doğdu, kanser arttı

Etki süresi Radyoaktivite 30-100 yıl sürecek

Çernobil işsizleri nükleer silah yapabilir

Çernobil'in kapanmasıyla reaktörde çalışan 10 bin kişiden 6 bini işsiz kalacak. İyi eğitimli bu işçilerin, nükleer silah teknolojisi peşinde olan Kuzey Kore, İran gibi ülkelere gidebileceği söyleniyor. Çernobil'in kapanmasından sonra işsiz ve parasız kalacak binlerce kişinin yeni arayışlara gireceğini belirten gözlemciler, bazı işçilerin şimdiden Kanada ve ABD'de iş bulduklarını, ancak diğerlerinin K.Kore ya da İran gibi asi ülkelere de gidebileceğini belirtiyor.