Dünyanın konuştuğu olay! Zoom'dan 900 kişiyi işten çıkaran şirkette neler oluyor? | 7 SORU 7 YANIT

Dünya gündemi günlerdir bir işten çıkarma olayının yankılarıyla çalkalanıyor. ABD'de faaliyet gösteren bir dijital mortgage sitesi olan Better.com'un CEO'su Vishal Garg'ın şirketin 900 çalışanına işten çıkarıldıklarını birkaç dakika süren bir Zoom görüşmesinde bildirmesi, büyük tartışmalara neden oldu. Sadece işten çıkarılan kişileri değil, şirketin diğer çalışan ve yöneticilerini de şoke eden bu olay, özellikle Garg'a yönelik tepkilere yol açtı.

Son olarak 9 Aralık günü, CEO Garg, şirkette çalışmaya devam eden personele bir e-posta göndererek özür diledi. E-postasında Garg, "Olaydan etkilenen bireylere ve bu bireylerin Better'a yaptığı katkıya gerekli saygıyı ve takdiri göstermekte başarısız oldum. İşten çıkarma kararının arkasındayım ama bunun iletişimini yaparken olayı batırdım ve sizi utandırdım" ifadelerini kullandı.

Biz de olayın başını kaçıranlar ya da derli toplu bir özet arayanlar için ufak bir soru cevap hazırladık.

BETTER.COM NEDİR?

Better.com ABD'de faaliyet gösteren bir teknoloji şirketi. 2016 yılında kurulan şirket, gayrimenkul yatırımı yapmayı düşünen kişilere kredi desteği sağlıyor. Ancak bankalardaki geleneksel uygulamaların aksine, faiz oranları, kredi onaylama mekanizmaları ve diğer kaynaklar tamamen internet üzerinden yönetiliyor ve haftanın 7 günü, günün 24 saati erişilebiliyor. İnternet sitesine göre, şirketin Kuzey Carolina, California, New York ve Hindistan'daki ofislerinde yüzlerce çalışanı bulunuyor.

Kendisini "seri girişimci" olarak tanımlayan Garg, 2016 yılında Better.com'un ilginç kuruluş hikayesini Wall Street Journal'a anlattı. 2000'li yıllarda öğrenci kredileri veren bir startup kurma girişimi başarısız olan Garg, Better.com'u zorlu bir mortgage süreci nedeniyle ilk evini alamayışından edindiği deneyimler üzerine kurdu. 2015 yılında şirket ilk dijital ev kredisini verdi ve yatırımcı çekmeye başladı. Better.com'un resmi lansmanı ise bir sonraki yıl yapıldı.

Better.com, ABD'de pandemi döneminde düşen faizlerin canlandırdığı emlak piyasasında artan taleple birlikte çok ciddi bir büyüme sürecine girdi. Denetleme kuruluşlarına yapılan bildirimlere göre, 2019'dan 2020'ye yüzde 880 büyüyen Better.com Eylül 2020 itibarıyla ayda 2,5 milyar dolar değerinde kredi veriyordu.

2020 ve 2021 yıllarında ABD'nin en iyi startup'ı seçilen Better.com'un piyasa değeri 7 milyar dolar civarında. Better.com'un arkasında SoftBank, Citi, Ally, Goldman Sachs, Kleiner Perkins ve Fannie Mae gibi dünyanın en büyük yatırımcılarının desteği bulunuyor.

NE OLMUŞTU?

Better.com çalışanlarının önemli bir kısmı Covid kaynaklı evden çalışma dönemini aylar önce sona erdirip ofislerine dönmüşlerdi. Ancak tüm çalışanlara 1 Aralık tarihinde New York ve Oakland şehirlerindeki ofislerin kapalı olacağı, o gün herkesin uzaktan çalışacağı bildirildi. Birçok çalışan bu tuhaflığın altında bir şeyler yattığını düşünmüş ancak sebebini anlayamamıştı.

Ardından 1 Aralık günü Doğu Yakası saatiyle 11.30'da, şirketin 900 çalışanına, Zoom üzerinden gerçekleşecek bir toplantının daveti gönderildi. Toplantı saat 12.15'te yani 45 dakika sonra başlayacaktı. Bu saatin seçilmesinin nedeni ABD'nin Batı Yakası'nda bulunan ofislerdeki çalışanların mesailerinin başlangıcı olmasıydı.

Toplantı sadece 6 dakika sürdü. Garg, "Size çok iyi olmayan haberlerle geliyorum. Eğer bu toplantı davetini aldıysanız, işten çıkarılan şanssız gruptasınız demektir. Bu andan itibaren Better.com çalışanı değilsiniz" ifadelerini kullandı.

Ardından piyasanın değiştiğini, toplu işten çıkarmanın "verimlilik" ve "üretkenlik" gibi sebeplere dayandığını söyleyen Garg, "Piyasa değişti, biz de hayatta kalmak için piyasaya uyumlu hareket etmek zorundayız. Nihayetinde bu benim kararımdı ve benden duymanızı istedim" dedi. Ardından çalışanlara insan kaynakları departmanı tarafından tazminat ve diğer ödemelerle ilgili e-postalar gönderileceğini söyleyip toplantıyı kapattı.

ÇALIŞANLARIN NE KADARI İŞTEN ÇIKARILDI?

Bu konu kafa karışıklıklarına neden oldu. İşten çıkarmaları ilk bildiren yayın olan TechCrunch'a göre, Garg başlangıçta yolların ayrılacağı çalışan sayısının toplam personelin yüzde 15'i olduğunu söyledi. Daha sonra işten çıkarılmayanlarla yaptığı bir başka toplantıda Garg, bu oranı yüzde 9 olarak düzeltti.

Bunlardan bir kısmı Better.com'da çalışmaya daha birkaç hafta önce başlamış isimlerdi. Zira Better.com pandemi döneminde artan talebi karşılayabilmek için çok ciddi bir işe alım süreci başlatmış ve bünyesine 7000'den fazla yeni çalışan katmıştı.

İşten çıkarılanlara 4 haftalık, yani 2021 sonuna kadar geçerli olacak bir tazminat ve sağlık sigortası paketi verildi.

ŞİRKETİN EKONOMİK DURUMUNUN KÖTÜ OLDUĞUNA DAİR İŞARETLER VAR MIYDI?

Haber sitesi Insider'a konuşan beş eski Better.com çalışanının söylediğine göre hayır. (Siteye konuşan başka Better.com çalışanları da bu ifadeleri teyit etti.) Hatta tam aksine, şirket içi iletişimde yöneticiler Better.com'un durumunun çok iyi olduğunu, işlerin büyümekte olduğunu söylüyordu. Zaten çalışanları en çok sinirlendiren detaylardan biri de bu oldu.

Zira Garg, işten çıkarmaların faturasını öncelikle mali sorunlara kesti. İlk Zoom toplantısından yarım saat sonra, işini kaybetmeyen Better çalışanlarıyla yaptığı ayrı bir toplantıda, şirketin 2021'in üçüncü çeyreğinde 100 milyon dolar zarar ettiğini söyleyen Garg, 2020'de elde edilen 250 milyon dolarlık kârın 200 milyonunu da "çarçur ettiklerini" belirtti.

Görüntüleri Insider'a sızdırılan bu ikinci toplantıda, Garg, Better.com'un One World Ticaret Merkezi'ndeki ofisinde konuşuyor ve şirketin mali ve idari sorunlarından kendisini sorumlu tutuyordu. Garg aynı zamanda Japon yatırım devi SoftBank'ın CEO'su Masayoshi "Masa" Son'u da hayal kırıklığına uğrattığını söylüyordu. Garg, "Geçen çeyrek 100 milyon dolar kaybettik. Bu benim hatamdı. Bugün yaptığımız şeyi üç ay önce yapmalıydık. Masa'ya bunu söyledim. Şimdi size de söylüyorum. Daha önce yönetim kuruluma da aynı şeyi söyledim" ifadelerini kullanıyordu.

PEKİ BETTER.COM NEDEN BU KADAR TEPKİ GÖRDÜ?

Pandemi döneminde çalışanlarını işten çıkaran tek şirket Better.com değil. Yukarıda da dediğimiz gibi son 2 yılda ciddi bir büyüme sürecine giren şirkette çalışmaya başlayan herkesten memnun kalınmamış olması çok normal. Ancak Garg'ın özründe de vurguladığı üzere bu süreci yönetiş biçimi oldukça sıkıntılı.

Örneğin Garg, çalışanlara yaptığı açıklamada mali sorunlardan bahsederken, perde arkasında işten çıkarılanların kötü çalışanlar olduğunu söylüyordu. İş hayatı odaklı bir internet forumu olan Blind üzerinde paylaşılan ve Fortune dergisinin Garg'ın yazdığını ortaya çıkardığı anonim bir mesaj adeta bomba etkisi yaptı. Garg, mesajda en az 250 eski çalışanın müşterilerden "çaldığını" çünkü 2 saat çalışıp 8 saat çalışmış gibi gösterdiğini belirtiyordu.

Şirketin finans direktörü Kevin Ryan'ın yaptığı "İşten çıkarmalar bilançomuzu kuvvetlendirecek" açıklaması da dikkat çekti. Birçok çalışana göre, işten çıkarmalar Better.com'un bir önceki hafta SoftBank'tan alacağını açıkladığı 750 milyon dolarlık nakit desteğinin bir koşulu olarak hayata geçirildi.

Eski bir çalışan Insider'a yaptığı açıklamada, "Neden bunca zaman hepimizi kandırdılar?" derken bir Better yöneticisi de üst düzey idarecilerin iki hafta öncesine kadar çizdiği pembe tablolara karşın, eleman alımlarına şüpheyle yaklaştığını belirterek, "Bizim yaşadıklarımızla onların bize anlattıkları birbirini tutmuyordu" ifadelerini kullandı.

SÜREÇ YÖNETİMİNDE YAŞANAN DİĞER SORUNLAR NELERDİ?

Insider'a konuşan eski bir çalışana göre, toplantı o kadar ani oldu ki bazı kişiler, müşterilerle görüşmeleri olduğundan katılamadı. Aralarında tatilde ya da doğum izninde olanlar vardı. İletişim süreci o kadar kötü yönetilmişti ki bazıları işsiz kaldıklarını bile anlamamıştı.

Toplantıyı kaçıranlardan bazıları işsiz kaldıklarını bilmediklerinden şirket hesaplarının aniden kapanmasını teknik bir aksaklığa yordu. Slack uygulaması üzerinden Better.com'un yazılımcılarına ulaşmaya çalışanlar oldu. Yazılım ekibi de Slack üzerinden tüm çalışanlara bir mesaj göndererek, erişim sorunuyla ilgilenildiğini bildirdi.

CNN'e ve BBC'ye konuşan eski Better.com çalışanı Christian Chapman, görüşme biter bitmez tüm şirket hesaplarının kilitlendiğini söyledi. Ekranlarının neden karardığını anlayamayan Chapman, şirket bilgisayarına, telefonuna, epostasına ve anlık mesajlaşma sisteminden kopunca çareyi iş arkadaşlarına Facebook Messenger üzerinden mesaj atmakta buldu.

Tüm hesapların kapaması nedeniyle, birçok işten çıkarılan kişi, Garg'ın toplantıda gönderileceğini söylediği insan kaynakları epostalarına da erişemedi. Chapman, bu epostanın kişisel adresine gönderilmesi için saatlerce beklemek zorunda kaldığını vurguladı. 5 çocuklu bir ailenin para kazanan kişisi olan Chapman, "Sürreel bir andı. Anlatsalar inanılmayacak bir şeydi" dedi.

Garg'ın tavrını "nasırlaşmış" kendi deneyimini ise "çok acı verici" olarak nitelendiren Chapman, yaklaşık 20 yıldır mortgage işinde olduğunu, geçmişte de işten çıkarıldığını ancak hiç böylesine "anlayışsız ve duygusuz" bir tavırla karşılaşmadığını söyledi.

Insider'ın aktardığına göre, üst düzey olmayan yöneticiler bile işten çıkarma operasyonundan haberdar değildi. Birçok takım lideri işten çıkarmaları çalışanlarla birlikte Zoom toplantısında öğrendi. Üst düzey yöneticilere ise durum toplantıdan 45 dakika önce bildirildi.

Bir çalışan, "İnanamadım. Kurduğumuz kültüre hiç uymayan bir hareketti" diye konuştu.

Bu kişi işten çıkarma sürecinin Better.com'un benimsediği etik anlayışının zıddı olduğunu belirterek, "İşten çıkarılanlar arasında performansı düşük çalışanlar olabilir, ama 'rock yıldızları' da vardı. Bu durum birçok kişinin kendisini standart altı hissetmesine neden oldu" ifadelerini kullandı.

NASIL TEPKİLER GELDİ?

İşten çıkarmalara hem şirketin içinden hem de dışından yoğun tepki geldi. Garg'ın çalışanlarla birlikte yaptığı ilk toplantının videosu YouTube'da 1 milyondan fazla kez izlendi. Şirketin halkla ilişkiler, iletişim ve pazarlamadan sorumlu üç üst düzey yöneticisi 7 Aralık günü topluca istifa etti.

Garg da yukarıda belirttiğimiz üzere çalışanlara bir eposta göndererek özür diledi.

Özür epostasında şu satırlar yer aldı:

Ekip,

Geçen haftaki işten çıkarmaları yönetme biçimimle ilgili özür dilemek istiyorum. Olaydan etkilenen bireylere ve bu bireylerin Better'a yaptığı katkıya gerekli saygıyı ve takdiri göstermekte başarısız oldum. İşten çıkarma kararının arkasındayım ama bunun iletişimini yaparken olayı batırdım ve sizi utandırdım.

Haberi verme biçimimin bu zor durumu daha da kötüleştirdiğini anlıyorum. Derinden üzgünüm ve bu durumdan ders çıkarmaya, olmamı beklediğiniz lider olmak için daha fazla çalışmaya kararlıyım.

Diğer yandan şirkette kalan çalışanlar da işten çıkarılan arkadaşlarıyla dayanışmak için bir fon kurdu. 100 bin dolar para toplama hedefiyle kurulan fonda birkaç gün içinde 6000 dolar toplandı. Kampanyayı organize eden kişilerden biri Insider'a yaptığı açıklamada, bir ay içinde iş bulamazsa faturalarını ödemeyecek 100'den fazla kişi tespit ettiklerini ifade etti.