Cehaletin ürkütücü daniskası
Güncelleme Tarihi:
Dergi kapağındaki rakamı görünce gözlerim büyüdü. Doğrumu görüyorum diye bir daha baktım. Evet. Milyon, milyar değil 'trilyon.' Hem de üç kere. 'Vanity Fair'in hazırlattığı araştırma raporundaki rakama göre Irak Harbi'nin Amerikan hazinesi ve ekonomisine maliyeti üç trilyon dolar. Dünyayı satın alacak para bu. 10 kadar ülkeyi saymazsak yerküredeki 180 ülkenin milli hasıla gelir toplamı kadar.
Ekonomi uzmanı değilim ama New York borsasındaki krizler, dev şirket hisselerindeki değer kaybı, 'mortgage' krizi denilen emlak sektöründeki iflaslar, petrol fiyatlarının önlemeyen yükselişi, ekonomi durgunluğunun kökeninde bu astronomik rakamın rolünün önemli rol oynadığından şüphem yok. Üstüne üslük konunun bir de tiraji-komik yönü var.
Amerikan halkı arasında kendilerini böylesine derin ekonomik sıkıntıya sokan Irak'ın nerede olduğunu bilmeyenlerin sayısı insanı ürkütecek kadar fazla. Bir anket kolej öğrencilerinin yalnızca yüzde 23'ünün haritada Irak, İsrail ve Suudi Arabistan'ın yerini gösterebildiklerini ortaya koydu.
Fox TV'nin popüler şovu 'American İdol'da ''Beşinci Sınıf Öğrencisinden Daha Akıllı mısınız?'' başlıklı üçüncü sınıf müfredatı coğrafyasında öğretilen ''Budapeşte hangi Avrupa ülkesinin başkenti?" sorusuna finalist Kellie Pickler ''Ben Avrupa'yı ülke sanıyordum.'' yanıtını verdi.
25 bin dolarlık soruya bir beşinci sınıf öğrencisi ''Hungary'' (Macaristan)'' diye tüyo verince Pickler safça itiraf etti: 'Hungry' (Aç) bir ülke adı mı? Türkiye'yi duymuştum ama 'Hungary'yi duymadım.'' İngilizcede 'aç, doymamış' ile Macaristan sözcüğünün telaffuzu birbirine yakın. Oysa konu sözcüklerin telaffuz çatışmasından değil yüksek tahsil görmüş gençliğin genel bilgi eksikliği.
Amerikan kültürü üzerine kitapların yazarı Susan Jacoby bilim, sanat, ekonomi, ulusal savunma, refah içinde yaşama kadar çeşitli alanda dünya lideri ülkenin genel kültür cehaletini yansıtacak yeni bir kitap yazdı. Jacoby 11 Eylül terör saldırısı şoku içinde evine giderken stres atmak üzere bir bara girdiğini söylüyor: ''Ismarladığım içkiyi yudumlarken yanıma koyu takım elbiseli iki genç erkek geldi. Konuşmalarına kulak misafiri oldum. Tabiatıyla konu terör idi. Konşmalarından 11 Eylül'ü Amerika'yı İkinci Dünya Harbi'ne girmeye sebeb olan Japonların 1941'de Pearl Harbor bombalamasıyla kıyasladıklarını sandı. Biri ''Tam Pearl Harbor gibi.' benzetmesini yaptı. Diğeri '' Pearl Harbor'da nedir?'' diye sordu. Arkadaşı ''Vietnam'lılar bir limanı bombaladı. Vietnam Harbi başladı.'' yanıtını verdi. O akşam yeni bir kitap yazmaya karar verdim.'' Profesyonel iş adamı görünümündeki iki genç Pasifik'te tüm Amerikan filosunu yokeden Pearl Harbor baskını ile 50 bini aşkın Amerikan askerinin can verdiği Vietnam Harbi'nin 20 yıl sonra başladığını bilmiyordu.
Bir an için Hungary-Hungry'yi, Avrupa'nın kıta mı ülke mi olduğunu kenara çekip Irak'a dönersek Amerikan toplumunda tabandan tepeye damarlarına işlemiş cehaletin derinliğine inanmak güç. Amerika Irak Harbi'nde beş yılını doldurdu. Başkan Bush, yardımcısı Cheney askeri birlikler, sivil halk karşısında yaptıkları konuşmalarda harbin savunuculuğunu yaparak politikalarını haklı göstermeye çalıştılar. Bugüne kadar harp harcamaların 500 milyara ulaşmasına rağmen ülkenin daha güvenilir konuma girdiğini ileri sürdüler. Askeri harekatın beşinci yıldönümü nutuklarından 24 saat sonra güncel yaşam eskisine döndü.
Peki yüksek trajlı Vanity Fair'in 3 trilyon dolarlık harp faturası nereden çıktı?
Derginin araştırma muhabirlerinin aylarca süren tesbitleri şöyle: ''Son beş yılda dönüşümlü olarak Irak'ta 1.6 milyon Amerikan askerinin konuşlandı. 4 bin zayiat verildi. 65 bin yaralı, 750 bin askerin görev yapamayacak durumda oldukları için terhis edildi. 260 bin harp emeklisi tedavi altına alındı. Ruhsal ve bedeni sorunu olan asker sayısı 100 bin aşkın. 200 bin asker psikiyatristlere gidiyor. 250 bin ordu mensubu maluliyet yardımlarından yararlanmak istiyor. Harpte canveren 600 bin Iraklı sivilin aileleri de tazminat peşinde. Irak'ta asker sayısını belli düzeyde tutmak için Amerikan 'Ulusal Muhafız''ların cepheye sevkedilmesiyle 100 binlerce sivil Amerikalı iş sektöründen ayrılması gerekiyor. Bu durum ülke ekonomisini olumsuz etkiliyor. Ayrıca uçak, helikopter, zırhlı araç, bomba ve füzeler gibi silah, teçhizat, donanımın yenilenmesi barış zamanındaki harcamaların 6-8 misli katlanmasını gerektiriyor.
Harp platformunda aşiret liderlerine ödenen nakit paraların kayıtlarda gösterilmediğini, yeni Irak ordusu, ülkede sivil yapının oluşturulması masrafları da hesaba katıldıktan sonra Amerika'nın geleceğe yönelik maddi sorumlulukların maddi portresi üç trilyon doları aşacak.''
Tablo böylesine karanlık. Durumun komikliği ise Amerikan halkının yüzde 77'si hala Irak'ın haritada nerede olduğunu bilmiyor.