Casus uçak krizi

ABD Donanması'na ait EP-3 tipi bir keşif uçağının bir Çin savaş uçağına çarpıp Çin'e zorunlu iniş yapmasının ardından Pekin-Washington hattında casus uçak krizi patlak verdi. Çin, uçaktaki 24 kişinin ABD'li yetkililerle görüşmesine izin vermiyor. ABD, hem askerler, hem de uçağın gizli teknolojisinin Çinlilerin eline geçmesinden endişe ediyor.

İki ülke arasındaki ipleri kopma noktasına getiren olay, önceki gün Güney Çin Denizi'nde yaşandı. ABD'li yetkililerin yaptığı açıklamaya göre, üstün teknolojiye sahip keşif uçağı, uluslararası sularda rutin uçuşlarından birini yapıyordu. Bu sırada Çin Hava Kuvvetleri'ne ait 2 F-8 tipi savaş uçağı, uçağın yolunu kesti. EP-3 uçaklardan biriyle çarpıştı. F-8 uçağı denize düşerken, Amerikan uçağı ‘‘Mayday’’ sinyali verdi ve Çin'in Haynan Adası'na zorunlu iniş yaptı.

ÇİN İZİN VERMİYOR

Çin ise ABD'li pilotun yasaları ihlal edip Çin hava sahasına girdiğini ve izinsiz iniş yaptığını öne sürüyor. Çin, ABD'ye uçaktaki 24 Amerikalının sağlık durumunun iyi olduğunu bildirdi. ABD uçakta 22 donanma personeli, bir havacı subay ve bir deniz piyadesi bulunduğunu bildirdi. Çin, kazanın üzerinden bir gün geçmesine rağmen Amerikalı uçak personelinin ABD'li yetkililerle görüşmesine izin vermedi.

ABD'nin Çin Büyükelçisi Joseph Prueher, konuyu sürekli ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell ile görüştüğünü belirterek ABD'li personelin alıkonulmasının ve yetkililerle görüştürülmemesini ‘‘anlaşılmaz ve kabuledilmez’’ bir davranış olarak tanımladı.

TEKNOLOJİ HARİKASI

Üç Amerikalı diplomat, askerlerin serbest bırakılması için temaslarda bulunmak üzere Haynan'a gitti. ABD, hem askerleri, hem de uçak için endişe ediyor. Çünkü EP-3'ler, ABD Deniz Kuvvetleri'nin envanterinde bulunan teknolojik yönden en ileri ve hassas özellikler taşıyan uçak olarak biliniyor.

ABD, EP-3 tipi uçağın ABD egemenliğinde olduğunu, Çinlilerin uçağa girip inceleme yapmasının kabul edilemez bir davranış olacağını savunuyor. Çinli akademisyenler ise uçağa ne yapılacağının Çin'in tasarrufunda olduğunu iddia ediyor. Çinlilerin uçağa girip girmediği konusunda bir açıklama yapılmadı.

Çin ile ABD arasındaki ilişkiler, Kosova Harekatı sırasında ABD'nin Belgrad'daki Çin Büyükelçiliği'ni vurmasıyla gerginleşmeye başladı. Bill Clinton'ın aksine yeni ABD Başkanı George W. Bush'un Çin'i ‘‘stratejik ortak’’tan ziyade ‘‘stratejik rakip’’ olarak gördüğü mesajını vermesi, ilişkileri daha da gerdi. ABD'nin silahlanma yarışı yüzünden Çin'i sıkı takibe alması da son dönemde bölgede uçaklar arasında tehlikeli yakınlaşmaların yaşanmasına neden oluyor.

Amerika ile Çin arasında ipler gerildi

Kosova Harekátı sırasında ABD'nin Belgrad'daki Çin Büyükelçiliği'ni vurmasıyla gerilmeye başlayan Çin-ABD gerginliği, casus uçak kriziyle doruğa tırmandı.

ABD'ye ait EP-3 tipi bir istihbarat uçağının Çin'e ait bir savaş uçağıyla çarpışıp Çin'e zorunlu iniş yapmasının ardından iki ülke arasında casus uçak krizi patlak verdi. Çin, ABD'yi zorunlu iniş yapan uçaktaki personelle görüştürmüyor.

Uçan kulak: EP-3 Aries II

EP-3 Aries II tipi uçaklar, ABD Donanması'nın envanterindeki teknolojik açıdan en ileri ve hassas özellikler taşıyan uçaklar. Boeing 737 büyüklüğündeki uçak, üzerindeki yüz milyonlarca dolarlık elektronik cihazlar sayesinde havadan her türlü radyo, radar, telefon, e-posta ve faks trafiğini takip edebiliyor.

Çin'e zorunlu iniş yapan uçağın görevinin de Çin hava sahasındaki haberleşmeyi dinlemek olduğu söyleniyor. EP-3 konuşlandığı bölgede elektronik haberleşmeleri en ince ayrıntılara kadar belirleyebiliyor.

Uzmanlar, Çinli askeri mühendislerin EP-3'ün sırlarını ele geçirmeleri durumunda ABD'nin Güneydoğu Asya'daki havadan elektronik istihbarat olanaklarının zayıflayabileceğine dikkati çekiyorlar.

Dört motorlu ve hem jet, hem de pervaneli uçak esasına göre çalışan bir sivil uçağın üzerine yerleştirilen yüz milyonlarca dolarlık elektronik aksam sayesinde ABD, faaliyet gösterdiği bölgelerde önemli istihbarat avantajına sahip oluyor. Uçakta 24 askeri personel görev yapıyor.