Canavar görüntülendi

ABD Ulusal Bilim Vakfı’nın, 2012 yılında karadeliğin çevresini gözlemlemek için kurduğu Event Horizon Teleskopu’ndan (EHT) elde edilen ‘çığır açıcı fotoğraf’ dün paylaşıldı. Dünya’ya 55 milyon ışık yılı uzaktaki karadeliğin, gezegene konumlandırılmış 8 teleskopla fotoğraflandığı belirtiliyor. Başak (Virgo) takımyıldızındaki M87 Galaksisi’nin merkezindeki süper masif karadeliğin fotoğrafının, radyo teleskoplarla elde edilen X-ışını verilerinin birleştirilmesiyle oluşturulduğu ifade edildi. Brüksel’deki basın toplantısında konuşan Avrupa Komisyonu’nun araştırma, bilim ve inovasyondan sorumlu üyesi Carlos Moedas, bilim tarihinin ‘bu görüntü öncesi ve sonrası’ olarak ikiye ayrılacağını ifade etti.

GÜNEŞ SİSTEMİ’NDEN BÜYÜK

Hollanda’daki Radboud Üniversitesi’nden, dev karadeliğin fotoğrafını çekme önerisini veren profesör Heino Falcke ise “Gördüğümüz şey, Güneş Sistemi’nin tamamından daha büyük. Güneş’in 6.5 milyar katı bir kütleye sahip. 40 milyar km çapıyla Dünya’dan üç milyon kat daha büyük. Var olduğunu düşündüğümüz en ağır karadelik. O gerçek bir canavar. Evrenin ağırsiklet şampiyonu” ifadelerini kullandı.

KARADELİK NEDİR?

Karadelikler, evrendeki her türlü oluşumu ve maddeyi geri döndürülemez biçimde içine çekebilecek güçteki kozmik yapılardır. Karadelikler, kuantum fizikçi Albert Einstein’ın ‘Genel Görelilik Kuramı’yla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir.

SAYILARLA KARADELİK

Çapı Dünya’nın 3 milyon katı
Güneş’in 6.5 milyar katı kütleye sahip
Dünya’ya 55 milyon ışık yılı uzaklıkta
20 ülkeden 200’ün üzerinde bilim insanı katkıda bulundu.

TARİHİ EKİPTE ‘ÖZEL’ BİR TÜRK

Karadeliğin görüntülenmesini sağlayan ekipte bir Türk bilim insanı da yer aldı. EHT Bilim Konseyi Üyesi ve Arizona Üniversitesi’nde astronomi ve astrofizik profesörü olan Feryal Özel (43), karadeliğin gölgesinin büyüklüğünü ölçmek ve Albert Einstein’ın görelilik teorisinin öngörülerini EHT gözlemleriyle karşılaştırmakla görevlendirilen Modelleme ve Analiz Çalışma Grubu’nu yönetti. 20 yıldır bu projede çalıştığını belirten Özel, “Bu tatlı anı yaşamak çok uzun zaman aldı” dedi.

HAWKING’LE ÇALIŞTI

Dünyanın en önemli fizikçilerinden Stephan Hawking ile de çalışan Özel, galaksilerin oluşumu, yıldızların ölümü ve kara delikler alanında yaptığı çalışmalarla NASA’da da görev yaptı. Razi CANİKLİGİL/NEW YORK

8 TELESKOPLA GÖRÜNTÜLENDİ

M87 Galaksisi’nde yer aldığı belirtilen karadelik, Event Horizon Teleskopu adı verilen dünya üzerinde Hawaii, Meksika, Şili, Antarktika ve Amerika’ya konumlandırılmış 8 teleskobun ağ üzerinden birbirlerine bağlanmasıyla görüntülendi.