Bu da trend oldu! Mavi keklerin sırrı ne?

Sosyal medyadaki challenge'ların yani meydan okumaların sonu gelmiyor. Son 10 yılda neler görmedik ki? Harlem Shake'le deliler gibi dans edenler, tekmeyle şişe kapağı açmaya çalışanlar, bebekliğinden ya da 20'li yaşlarından kalma fotoğraflarını paylaşanlar... ALS'e dikkat çekmek için kafasından aşağı bir kova dolusu buzlu su dökenlerin parçası olduğu hayırlı meydan okumalar kadar, sonu ölüme varabilen deterjan kapsülü yeme gibi tehlikeli meydan okumalarla da karşılaştık.

Ama hiçbiri birkaç haftadır #BluePoopChallenge (mavi kaka meydan okuması) etiketiyle sosyal medyada yayılan meydan okuma kadar ilginç değildi.

Evet, doğru okudunuz, mavi... Ama hemen aklınıza korkunç şeyler gelmesin. Zira söz konusu etiket çok önemli bir bilimsel çalışma için oluşturulmuş, söz konusu paylaşımları yapanlar da bu çalışmanın katılımcılarından başkası değil.

HERKESİN NORMALİ KENDİNE GÖRE

Dilerseniz en başından başlayalım... Yediğimiz besinlerin sindirim sistemimizde kaldığı müddet bilim insanları tarafından kolon transit geçiş süresi olarak adlandırılıyor.

Genel olarak bakıldığında bu sürenin fazla uzun olması yani yediğimiz bir besinin sindirim sistemimizde fazla uzun kalması, bağırsak bakteri profilimizin pek de iyi çalışmadığı anlamına geliyor. Sürenin daha kısa olması bağırsakların sağlıklı olduğuna işaret ediyor. Ancak çok kısa bir kolon geçiş süresi de halk arasında ishal olarak adlandırdığımız duruma işaret ediyor ve yine çok sağlıklı görünmüyor.

Bununla birlikte uzmanlar "En sağlıklısı budur" denebilecek standart bir kolon geçiş süresi olmadığının da altını çiziyor. Bu süreyi belirleyen çok fazla faktör olduğundan herkesin normali de birbirinden farklı...

We’re doing the #bluepoopchallenge. Why don’t you have a go? pic.twitter.com/PbAswronWX

— Dr Sue Kingman (@SueKingman1) June 9, 2021

KATILIMCILARA MAVİ MUFFIN'LER YEDİRİLDİ

#BluePoopChallenge da tam olarak bu noktaya odaklanan ve PREDICT adı verilen bir bilimsel araştırma sonucu ortaya çıktı. King's College London, Trento Üniversitesi ve İngiltere merkezli araştırma şirketi ZOE'den uzmanların gerçekleştirdiği ve sonuçları Mart ayında bilim dergisi Gut'ta yayımlanan PREDICT kapsamında 863 kişinin kolon geçiş süresi ölçüldü.

Bunu ölçmek için de insanlara içine bol miktarda mavi gıda boyası eklenmiş muffin'ler yedirildi ve yediklerini ne kadar sürede sindireceklerine bakıldı. 12 saat ile birkaç gün arasında kişiden kişiye değişen sonuçlar elde edildi. Ortalama süre ise 28,7 saat çıktı.

ZOE'nin internet sitesinde araştırmayla ilgili olarak, "14 ila 58 saatlik bir kolon transit süresi iyi bir başlangıç noktasıdır ve bağırsağınızın olması gibi çalıştığını gösterir" ifadeleri yer alıyor. (Aynı ekibin daha önce yürüttüğü ve sonuçları Ocak ayında Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir başka çalışmada da bir kişinin genel sağlığı, yediği yiyecekler ve belli bağırsak mikroplarına sahip olması arasında bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştı.)

SÜRELER NEDEN BU KADAR FARKLI?

Araştırmanın yazarları arasında yer alan King's College London Diyabet ve Beslenme Bilimleri Bölümü uzmanlarından Dr. Sarah Berry, yaptığı açıklamada, amaçlarının "yiyeceklere nasıl tepki verdiğimizi, bu tepkiler arasında ne boyutta farklar olduğunu ve bu farkları belirleyen şeyleri tespit etmek" olduğunu söyledi.

Berry, "İnsanların aynı yiyeceklere 10 ila 20 kata kadar farklı tepkiler gösterdiğini gördük" dedi.

Berry, söz konusu farkların kısmen genlerle açıklanabileceğini, bununla birlikte cinsiyet, ağırlık, uyku, egzersiz, stres, yeme biçimi ve yeme zamanı gibi çok sayıda faktörün de süreçte etkili olduğunu vurguladı. Herkesin bağırsak mikrobiyomunun (bağırsaklarımızda yaşayan bakteriler, mantarlar, protozoa ve virüslerin tamamı) birbirinden tamamen farklı olduğunu da hatırlatan Berry, sürelerdeki farklılıkta bunun da önemli bir etken olduğunu belirtti.

ZOE'nin kurucularından King's College London epidemiyoloji uzmanı Prof. Tim Spector da Insider'a testi kendisinin de denediğini belirterek, "Vücudunuzun içinde ne olduğunu çok düşük bir maliyetle takip edebilmenin bir yolu bu" diye konuştu.

over on tiktok I came across the blue muffin or #bluepoopchallenge as a way to evaluate your gut health. you make blue muffins then see how long it takes your poop to turn blue 💩Well the dietitian in me was immediately intrigued so…here we go 😅😂 pic.twitter.com/KpYq8mSnnP

— F00dventures 🌼🌸🌻🌹(the midnight baker) 👩‍🍳 (@f00dventuresRD) June 13, 2021

SOSYAL MEDYA KEK FOTOĞRAFLARIYLA DOLDU

Araştırmanın sonuçlarını kamuoyunda daha geniş kitlelere duyurmak, daha fazla katılımcının verisini toplayıp değerlendirmek ve bağırsak sağlığına dair bir diyalog başlatmak için #BluePoopChallenge etiketini başlatan ZOE uzmanları bu konuda oldukça başarılı olmuş gibi görünüyor. Zira meydan okuma özellikle ABD, İngiltere ve Kanada gibi İngilizce konuşulan ülkelerde kısa sürede ses getirdi. Birçok kullanıcı mavi gıda boyası kullanarak yaptıkları muffin'lerin ya da başka mavi gıdaların fotoğraflarını sosyal medyada paylaşmaya başladı. Insider'a göre araştırmaya katılanların sayısı yüz binleri buldu.

Uzmanlar meydan okumanın amacının teşhis, önleme ya da tedavi olmadığını ancak isteyenlerin bağırsak sağlığını test edebilmeleri için uygun bir başlangıç noktası olduğunu söylüyor. Berry, "Amaç eğlenceli olması, bağırsak sağlığına ve mikrobiyomlarımıza dair bilinci artırması ve insanları sağlığımızı en iyi noktaya getirebilmek için kendi benzersiz biyolojimize uygun yiyecekleri nasıl yiyebileceğimiz konusunda düşünmeye sevk etmesi" dedi.

İngiltere ve ABD'de meydan okumaya dahil olmak isteyenlerin hazır muffin alma şansları var. Berry şimdiden binlerce muffin gönderimi yaptıklarını söyledi.

Ancak bu ülkelerin dışındaki meraklılar için en kolayı uzmanların yaptığı gibi muffin'ler hazırlamak. Bunun için bir tarif de veren araştırmacılar su bazlı gıda boyaları yerine jel veya macun formundaki profesyonel gıda boyalarının kullanılması gerektiğini belirtiyor. 12 muffin için hamura 6 gram gıda boyası eklenmesi gerekiyor.

MAVİ MUFFIN TARİFİ

Malzemeler:

• 1+3/4 su bardağı un
• 1,5 kabartma tozu
• 1 su bardağı gram toz şeker
• Yarım su bardağı sıvı yağ
• 1 su bardağı su
• 1 tatlı kaşığı vanilya özütü
• 1 tatlı kaşığı mavi gıda boyası

Nasıl yapılır?

• Fırını 170 dereceye ayarlayıp ısıtmaya başlayın.
• Un, kabartma tozu ve şekeri derin bir kasede karıştırın.
• Bir başka kapta da su, sıvı yağ ve venilya özütünü karıştırın.
• Kuru malzemelerin ortasına bir çukur açıp sıvı malzemeleri aktarın.
• Gıda boyasını ilave edin.
• Tüm malzemeler güzelce özleşene ve gıda boyası iyice dağılana kadar çırpma teliyle çırpın.
• 12 adet muffin kalıbına bölüştürün.
• Fırında 25 dakika kadar pişirdikten sonra soğumaya bırakın.
• Mavi muffinleriniz hazır! Afiyetle yiyip teste başlayabilirsiniz…

KEKİ YEDİKTEN SONRA NE OLUYOR?

Elbette muffin şart değil, başka gıdalarla da aynı testi yapmak mümkün. Ancak tek öğünde 1 gram mavi gıda boyasının tüketilmesi şart. Birçok başka gıdada bu kadar yoğun gıda boyası kullanımı lezzette değişmeye yol açabildiğinden hazırlıklı olmak gerekiyor.

Katılımcıların yeterince mavi boya yedikleri saati kaydetmesi, sonra da birkaç gün devam edecek bir tuvalet nöbetine başlaması gerekiyor. Süreyi tespit edenler ZOE'nin sitesine girerek elde ettikleri sonucu veri tabanına ekleyerek araştırmaya katkıda bulunabiliyor.

Kendi bağırsak geçiş süresini öğrenen kullanıcılar dilerse bir de teste girip "mikrobiyom beslenme ikizi"ni bulma şansı elde ediyor. Katılımcılara ayrıca bağırsak sağlığını düzenleyebilmeleri için beslenme tavsiyeleri de veriliyor.

#bluepoopchallenge pic.twitter.com/DsEwxJtbXB

— Kerrie Farrar (@farrarlab) June 11, 2021

UZMANLAR NE DİYOR?

Berry, elde ettiği sonuçlardan kaygı duyanların en kısa zamanda doktoruyla görüşmesi gerektiğini vurguladı. Meydan okumayı değerlendiren ABD'li uzmanlar ise bunun eğlenceli bir test olduğunu ancak bağırsak geçiş süresinin kaygı verici bir gösterge olarak görülmemesi gerektiğini belirtti.

Örneğin Prevention'a konuşan Rutgers Üniversitesi Uygulamalı Mikrobiyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Liping Zhao, optimal sağlık için gerekli geçiş süresinin kesin olmadığını belirterek, "Günde dört kez tuvalete çıkmak da üç günde bir tuvalete çıkmak da doktorlarca normal görülebilir. Mükemmel geçiş süresinin ne olması gerektiğini henüz bilmiyoruz" dedi.

Baltimore'da bulunan Mercy Tıp Merkezi'nden gastroenteroloji uzmanı Dr. Bryan Curtin diğer faktörlerin de önemli olduğunu ancak örneğin kabızlıkla mücadele eden bir hasta için bağırsak geçiş süresinin doğru tedaviyi belirlemek açısından faydalı olabileceğini belirtti. Ohio State Üniversitesi Wexner Tıp Merkezi'nden Dr. Jacob Skeans da beslenme, alınan ilaçlar, günlük içilen su miktarı, hareketlilik hatta kişinin biyolojik saati gibi faktörlerin geçiş süresi üzerinde belirleyici olduğunu hatırlattı.

Santa Monica'da bulunan Providence Saint John's Sağlık Merkezi'nden gastroenterolog Dr. Rudolph Bedford da bütün bunlar düşünüldüğünde geçiş süresinin günden güne değişebilen bir şey olduğunu belirterek, "Bu meydan okuma sadece o andaki geçiş sürenizi gösteriyor" diye konuştu.

BAĞIRSAK SAĞLIĞI İÇİN UFAK İPUÇLARI

CNet'e konuşan George Washington Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bölümü Direktörü Dr. Marie Borum ise kolon geçişleri ile mikrobiyomlar arasındaki bağın açığa çıkarılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu ancak bu meydan okumanın değerlendirmeye değer ilginç veriler sağladığını söyledi. Borum, "Bence bu yeni bir fikir ve üzerine çalışmaya devam edilmeli. Bunu göz ardı etmememiz gerektiğini düşünüyorum çünkü bağırsakların fonksiyonunu anlamamıza yardımcı olabilir" ifadelerini kullandı.

Insider'a konuşan gastroenterolog Dr. Niket Sonpal da bağırsakların düz bir çizgi halinde çalışmadığını hatırlatarak, yediğimiz sırayla tuvalete çıkma sıramızın aynı olmadığını, farklı öğünlerde yediğimiz yiyeceklerin kalın bağırsakta karışabildiğini belirtti. Bu nedenle zamanlama farklılıklarına şaşırılmaması gerektiğini de sözlerine ekleyen Sonpal, mavi boya teknolojisinin ise kabızlık teşhisi için kullanılan ve sadece röntgenle görüntülenebilen "sitz markörleri" denen küçük yutulabilir takip araçlarının yerine geçebileceğini söyledi.

Bu testi yapan yapmayan herkese bağırsak sağlığına katkıda bulunacak tavsiyelerde de bulunan Sompal ve Spector özellikle yulaf, sarımsak, soğan ve elma gibi prebiyotik gıdaların tüketiminin önemini vurguladı. Aynı şekilde probiyotiklerin de ihmal edilmemesi gerektiğini belirten Spector, kefir, kombuça ve kimçi olarak sıraladığı 3K'nin kendisi için vazgeçilmez olduğunu söyledi. Sonpal ise gıda takviyelerinden ziyade doğal besinlere odaklanılmasının en doğru yol olacağını sözlerine ekledi.