Böyle utanç görmedik

Miloseviç'in Lahey'e teslim edilmesiyle yandaşlarının uğradığı şok, öfkeye dönüştü. Belgrad sokaklarında protesto gösterileri yapan Miloseviç yanlıları, hükümeti ‘‘ihanetle’’ suçlarken, ‘‘1389 yılındaki Kosova savaşından bu yana böyle utanç yaşamadık’’ diyorlar.

Sırp lider Slobodan Miloseviç'in, Anayasa Mahkemesi'nin iade kararını askıya almasına karşın, Cumhurbaşkanı'ndan bile gizlenen bir operasyonla Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ne (USSM) teslim edilmesi Slobo'nun yandaşları arasında büyük öfke yarattı. Miloseviç'in Sosyalist Partisi'nden Ivica Daciç ‘‘28 Haziran 1389'da Türklere karşı aldığımız yenilgiden bu yana Sırp halkı böyle bir utanç yaşamadı’’ dedi.

Miloseviç'in sadece Başbakan Zoran Cinciç ve bazı bakanların bilgisi dahilinde, adeta paketlenerek apar topar USSM'nin bulunduğu Lahey'e gönderilmesiyle Sosyalist Parti'de yaşanan şok kısa sürede öfkeye dönüştü.

İş işten geçtikten sonra olaydan haberdar olan Cumhurbaşkanı Voyislav Koştunitsa, Miloseviç'in tesliminin Anayasa'ya aykırı olduğunu da açıklayınca, başkent Belgrad'da hava bir anda gerginleşti.

Önceki gece, Lahey'e teslim edilene kadar, kalmakta olduğu Belgrad'daki Merkez Cezaevi önüne toplanan 5 bin kadar Miloseviç yanlısı, ‘‘ihanet’’ sloganları atarak, protesto gösterisi yaptı. Bu sırada, Miloseviç'in eşi Miryana Markoviç ile kızı Mariya, cezaevi binası önüne geldiler. Ancak, Miloseviç çoktan gitmişti. Ana kız, gösterileri otomobilden izlemekle yetindiler. Tekrar yürüyüşe geçen kalabalık, Cumhuriyet Meydanı'nda toplanarak ayaklanma çağrısında bulundu. Göstericiler ayrıca, ‘‘Başbakan Cinciç'i öldüreceğiz’’ şeklinde bağırdılar.

Yugoslav ordusu Miloseviç'in teslimi konusunda yorum yapmadı. Genelkurmaydan bir yetkili, ‘‘Ordunun hükümetin verdiği kararı yorumlaması için sebep yok’’ dedi. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen askeri yetkili, ‘‘bu karar ve uygulanışı hükümet icraatıdır. Anayasa ile uyum içindeki ordunun bu kararla ilgisi olamaz’’ diye konuştu.

Başbakanın operasyonu

Slobo'yu teslim operasyonunu yöneten Başbakan Zoran Cinciç ise Miloseviç konusunda ülke içinden yöneltilen eleştirileri kabul etmedi. Cinciç, Miloseviç'i USSM'ye ülkenin geleceğini düşünerek teslim ettiklerini söyledi; ‘‘Memnun olduğumuz söylenemez ama, böyle olması gerekiyordu’’ dedi.

Cumhurbaşkanına by-pass

Miloseviç'in USSM'ye gönderilmesinden haberdar edilmeyen Cumhurbaşkanı Koştunitsa, olayı öğrenince, bu eylemin anayasaya aykırı olduğunu söyledi. Koştunitsa, TV'de yaptığı konuşmada, Miloseviç'in teslim edilmesini şiddetle eleştirirken, ‘‘Miloseviç'in bugün Lahey mahkemesine teslim edilmesinin hukuki ve anayasaya uygun olduğu düşünülemez’’ diye konuştu.

Miloseviç intihar edemedi

Miloseviç'in ömrünün geri kalan bölümünü hapiste geçirmektense ölmeyi tercih edeceği söyleniyordu. Annesi ve babası da intihar ettiği için Miloseviç'in aynı şekilde hayatına son vermesinden endişe ediliyordu. Nitekim hücresine yerleştirilen dinleme cihazı sayesinde bu niyeti ortaya çıktı. Miloseviç, karısı Mira Markoviç'in bir arkadaşından cezaevine gizlice zehir sokmasını istedi. Depresyonda olduğu bilinen Slobo intihar etmeye fırsat bulamadan Lahey'e gönderildi.

Bosna ve Hırvatistan suçlarından da yargılanacak

Eski Yugoslavya topraklarında işlenen savaş suçlarını kovuşturan ve failleri yargılamak için Hollanda'nın Lahey kentinde kurulan Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi (USSM) savcıları, eski Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç ve diğer üst düzey yetkililer Milan Milutinoviç, Nikola Sainoviç, Dragoljub Ojdaniç ve Vlajko Stojiljkoviç hakkında Kosova'ya ilişkin 41 sayfalık iddianame hazırladı. Slobo, Kosova'nın yanı sıra Bosna ve Hırvatistan'da işlediği savaş suçlarından da yargılanacak. Bu suçlar yaz sonuna kadar iddianameye eklenmiş olacak.

İddianamede, bu kişilerin Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin Kosova bölgesinde yaşayan Arnavut sivillere karşı doğrudan şiddet ve terör kampanyasını kışkırttığı, planladığı, emrettiği, işlediği ya da bunların yapılmasına yardım ettiği ve bunu cesaretlendirdiği iddia ediliyor.

Miloseviç ve yardımcılarının 24 Mayıs 1999'dan önce, 340 Arnavut'un öldürülmesi ve 740 bin Arnavut'un Kosova'dan sürülmesiyle suçlandığı iddianamede yer alan bazı bilgiler şöyle:

Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (YFC) ve Sırp güçleri, Kosova ve Sırbistan'da Kosovalı Arnavutları evlerinden çıkarmak için kişisel ve ticari mallarını yağmaladı ve talan etti.

Polis, asker ve subaylar Kosovalı Arnavutların parası ve mücevherlerine el koymak için şiddet eylemleri, güç tehdidi ve ev aramasına başvurdu. Ayrıca YFC sınırındaki yetkililer, sistematik biçimde, bölgeden çıkarılan Kosovalı Arnavutların malları ve kişisel araçlarını çaldılar.

Belgrad'dan Lahey'e yıldırım operasyonu

Cezaevinden alındı

Anayasa Mahkemesi'nin iade kararını durdurduğu 28 Haziran günü Miloseviç, kimsenin beklemediği ani bir operasyonla Belgrad Cezaevi'nden alındı. TSİ 18.00 sularında bir helikopterle Bosna'nın Tuzla kentindeki ABD üssüne götürüldü ve derhal Lahey'e doğru yola çıkarıldı.

Helikopterle teslim edildi

Saat 21.30 sularında Miloseviç, Lahey'e götürülmek üzere büyük tipte bir İngiliz uçağıyla havalandı. Miloseviç'i taşıyan uçağa, savaş uçakları eşlik etti. Uçak, 01.00 sıralarında Lahey yakınlarındaki Valkenburg askeri üssüne indi. Slobo, burada Hollanda'ya ait polis helikopterine bindirildi.

Kelepçeyle götürüldü

Miloseviç, saat 02.16'da Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'nin lüks cezaevi Scheveningen'in avlusuna indirildi. Hollanda TV'si NOS, Miloseviç'in cezaevine getirilişinin görüntülerini yayınladı. Kamburu çıkmış, elleri kelepçeli olan eski Yugoslav lideri, iki kişinin arasında yürüyordu.

39 numaralı tutuklu

Miloseviç'in, Lahey'deki ‘‘ultra modern’’ Scheveningen cezaevine konulmasıyla birlikte hapishane mevcudu 39'a çıktı. Slobo, bugüne kadar kimsenin kaçamadığı cezaevinde bütün yeni tutuklular gibi kameralarla özel gözlem altına alındı. Hücresinin önünden 20 dakikada bir gardiyan geçtiği açıklandı.

Hücresinde kahve makinesi bile var

Miloseviç'in Scheveningen Cezaevi'ndeki 15 metrekarelik hücresinde, diğer hücrelerdeki gibi, duş, tuvalet, lavabo, kahve makinesi, çalışma masası, elbise dolabı, kitaplık, radyo, TV ve yatak bulunuyor. Cezaevi yetkilisi, ‘‘Kurallar gereği, Miloseviç için ayrı bir düzenleme yapmadık’’ dedi, ancak istediği takdirde avukatı aracılığıyla özel taleplerde bulunabileceğini söyledi.

Miloseviç'in öteki tutuklular gibi cimnastik salonu ve kütüphaneden yararlanabileceğini kaydeden yetkili, Miloseviç'in herhangi bir sağlık sorunu olmadığını bildirdi.

USSM Savcısı Carla del Ponte, bir süre önce yaptığı açıklamada, şaka yollu olarak ‘‘Bizim cezaevi, Belgrad cezaevinden çok iyidir’’ demişti.