Bosna kasabına müebbet

HOLLANDA’nın Lahey kentindeki eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), ‘Bosna kasabı’ olarak bilinen ve 1995’te Srebrenitsa’da aralarında çocukların da bulunduğu 8 bin’den fazla insanın ölümünden sorumlu tutulan eski Sırp komutan Ratko Mladiç’e ömür boyu hapis cezası verdi. Soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçunun da aralarında bulunduğu 11 ayrı suçlamayla yargılanan Mladiç, bunlardan 10’undan suçlu bulundu. Mahkeme kararının en önemli unsurlarından birini 74 yaşındaki Mladiç’in soykırımdan suçlu bulunması oluşturuyor.

Mahkeme, Mladiç’in, ‘Srebrenitsa’da Müslüman halkı yok etme amaçlı soykırıma belirgin şekilde katkı sağladığına’, Saraybosna’da 44 ay süren kuşatma ve bombardımanı bizzat yönettiğine ve Bosna’da, Müslümanlar ile Hırvatları yok etme amaçlı ortak suç örgütünün üyesi olduğuna hükmetti. Mahkeme heyetine başkanlık eden Hollandalı yargıç Alphons Orie, “İşlenen suçlar, insanlığa karşı işlenmiş, bilinen en iğrenç suçlar arasında yer alıyor” dedi.

MİHENK TAŞI NİTELİĞİNDE

ICTY Başsavcısı Serge Brammertz de Mladiç’in mahkeme tarafından suçlanan ilk, cezaya çarptırılan son isim olduğunu belirterek, “Bugünkü karar, mahkemenin tarihi ve uluslararası yargı açısından mihenk taşı niteliğinde” ifadelerini kullandı. Brammertz, Mladiç’e verilen cezanın hedefinin Sırp halkı olduğu iddialarını reddederek, “Tarih Mladiç’i ortadan kaldırdığı topluluklar ve yaşamlarla hatırlayacak” diye konuştu.

NATO Genel Sekreteri Jens Stolenberg ve Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini tarafından yapılan açıklamalarda da karara destek verildi.

TEMYİZE GİDECEK

Mladiç’in sağlık durumunun kötü olması nedeniyle toplamda 530 gün sürmesine rağmen dört yıla yayılan davadan çıkan karar, verilebilecek en üst ceza niteliğinde. Duruşma salonunda zinde bir profil çizen Mladiç, zaman zaman kafa hareketleriyle mahkemenin tespitlerine tepki gösterdi. Yargıç Orie, Bosna ve Srebrenitsa’da yaşananlar hakkında Mladiç’in kişisel sorumluluğuna yönelik görüşü açıklamaya başladığında avukatları müdahale ederek, ‘tuvalet arası’ talebinde bulundu.

Orie, bu talep üzerine duruşmaya 5 dakika ara verdiğini açıkladı. Ancak 5 dakikalık ara 46 dakikaya uzadı. Salona dönüldüğünde, avukatların sağlık gerekçesiyle erteleme talebi reddedilirken Mladiç, yargıca, “Bunların hepsi yalan. Hepiniz yalancısınız” diye bağırdı. Mladiç, Orie’nin kararı üzerine mahkeme salonundan çıkarılarak kararı duyabileceği başka bir salona alındı. Kararın açıklanmasının ardından Mladiç’in oğlu Darko Mladiç, babasının kararı reddettiğini ve temyize gideceğini söyledi. Darko Mladiç, babasının “Bu mahkeme değil. Bu NATO komisyonu” dediğini aktardı.

KURBAN YAKINLARININ BURUK MEMNUNİYETİ

RATKO Mladic hakkındaki müebbet hapis cezası kararı, Boşnak kurban yakınları tarafından kısmen memnuniyetle karşılandı. ‘Soykırım’, ‘insanlığa karşı işlenen suçlar’ ve ‘savaş kanunlarını ihlal etmek’ suçlarından hüküm giyen Mladic’e müebbet verilmesinden memnuniyet duyan kurban yakınları, Srebrenitsa dışındaki 6 şehirde daha soykırım suçu işlendiğinin kabul edilmemesine tepki gösterdi. Duruşmayı takip etmek için Lahey’de bulunan Srebrenitsa ve Zepa Anneleri Derneği Başkanı Munira Subasic, kurban yakınlarının hiçbir zaman tam anlamıyla memnun olmayacağına dikkat çekti.

1992-1995 arasındaki savaşın ardından, hakkındaki suçlamalar nedeniyle, özellikle Amerikan, İngiliz ve Fransız özel güçlerinin peşine düşmesinin ardından kayıplara karışan Mladiç, 16 yıl gizlendi. Mladiç, Sırp polisinin düzenlediği operasyonla Sırbistan’ın Romanya sınırındaki bir köyde yakalandı.  Mladiç’in avukatları yargı süreci boyunca Saraybosna’nın meşru bir askeri hedef olduğunu ve Mladiç’in, Srebrenitsa’da Müslümanlar öldürülmeden önce bölgeyi terk ettiği tezini işlediler.

ICTY, eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Miloşeviç’i de yargılamıştı. Sırp lider 2006’da mahkemesi devam ederken öldü. Bosnalı Sırpların lideri Radovan Karadziç ise 2016’da 10 ayrı suçtan 40 yıl hapse çarptırıldı. II. Dünya Savaşı sonrasında Nazilerin yargılandığı Nuremberg duruşmalarından sonra Avrupa’nın en önemli savaş suçu yargılaması olma niteliğindeki süreçte, 106 farklı suç için 10 binden fazla delil incelendi.