Bosna Federasyonu çatırdıyor
Güncelleme Tarihi:
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi’nin Sırp üyesi Milorad Dodik’in bağımsızlık çıkışları ülkeyi bölünme riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Boşnaklar yaşananları 1990’lardan beri en tehlikeli gelişmeler olarak görüyor. Balkanlar’da tansiyonun yeniden yükseliyor olması gözlemcileri de endişelendiriyor.
BOŞNAK ve Hırvatların ‘Bosna Hersek Federasyonu’ ile Bosnalı Sırpların ‘Sırp Cumhuriyeti’nin oluşturduğu Bosna Hersek Cumhuriyeti 1990’lardan bu yana en ciddi krizlerinden birini yaşıyor.
SIRP LİDERİN ÇIKIŞI
Bosnalı Sırpların lideri Milorad Dodik’in bağımsız yargı ve silahlı güç kuracakları yönündeki tehdidiyle Batı Balkanlar yeniden kaynamaya başladı. 1995’teki Daytona Barış Anlaşması çerçevesinde atanan Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, geçen hafta Birleşmiş Milletler’e sunduğu raporda, Sırp ayrılıkçıların emelleri doğrultusunda adım atmayı sürdürmeleri halinde barış anlaşmasının çökeceği uyarısında bulundu. Ülkenin ciddi bir bölünme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu kaydeden Schmidt, “çatışma ihtimalinin gerçek olduğunu” belirtti.
BÖLÜNME TEHDİDİ
Dodik, geçen hafta yaptığı açıklamada ülkedeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti’nin, federasyondan ayrılması yönündeki tehdidini dile getirmişti. Merkezi hükümetin istihbarat, savunma, yargı, vergi ve gümrük ile ilgili birimlerinden ayrılmak istediklerini söyleyen Dodik, ayrıca kendi savunma güçlerini oluşturacaklarını ifade etti. Son gerilimin temelinde geçen aylarda soykırımın ve savaş suçlarının inkârının yasaklanması yatıyor.
SOYKIRIMI İNKÂR EDİYOR
Bu karara itiraz eden Dodik’in eylemlerinin istikrarı bozabileceğinden ve şiddete yol açabileceğinden endişe ediliyor. Şu anda İngiliz Lordlar Kamarası üyesi olan Bosna doğumlu politikacı Arminka Helic, CNN’e “Dodik ile ayrılıkçı ve soykırım inkârcılarından oluşan kliği, uluslararası toplum 15 yıldır görmezden geldi. 2006’dan beri ayrılıktan bahsediyor ve şimdi buna doğru ilerliyor” dedi.
‘ÜNİTER BOSNA İSTEMİYORUZ’
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Batı Balkanlar Özel Temsilcisi Gabriel Escobar dün Bosna Hersek’e gelerek Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı Zeljko Komşiç, Konsey üyeleri Şefik Caferoviç ve Dodik ile görüştü. Dodik “savaşın seçenek olmadığını” belirtmesine karşın “ABD ve Batı’nın görmek istediği üniter Bosna’yı istemiyoruz” ifadelerini kullandı.
TÜRKİYE’YE GELİYOR
BOSNALI Sırpların lideri Dodik’in bugün Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmek üzere Türkiye’ye geleceği iddia ediliyor. Bosna Meclisi Başkanlık Divanı Üyesi Bakir İzetbegoviç, “Erdoğan’ın (Sırbistan lideri Aleksandar) Vucic ve (Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Sırp üyesi Milorad) Dodik ile iyi ilişkileri var. Erdoğan, çok güçlü ve iyi ilişkiler kuran bir lider. Bundan faydalanmamız lazım” dedi.
BİLGİ NOTU:
1992-1995 yıllarındaki Boşnaklar ile Sırpları karşı karşıya getiren savaş, 100 binden fazla insanın ölümüne ve yaklaşık 2 milyon kişinin mülteci durumuna düşmesine neden olmuştu. Ülkenin doğusundaki Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Sırp birliklerce ele geçirilmesiyle başlayan ve kısa zamanda 8 binden fazla Boşnak sivilin öldürüldüğü soykırım, Boşnak halkının kanayan yarası durumunda.
ÜÇLÜ BAŞKANLIK SİSTEMİ İLE YÖNETİLİYOR
Savaşı bitiren 1995 tarihli Dayton Anlaşması ile ülke, ilki Boşnak-Hırvat Federasyonu, ikincisi Bosna Sırp Cumhuriyeti olacak şekilde iki siyasi birime ayrıldı. Karar alma süreçlerinde Boşnak-Hırvat Federasyonu ile Bosna Sırp Cumhuriyeti eşit statüde kabul edilirken, herhangi bir konuda karar alınabilmesi için her iki birimin de onayı gerekiyor. Ülke, sekiz ayda bir Boşnak, Sırp ve Hırvat üyeler arasında değişen üçlü cumhurbaşkanlığı sistemi ile yönetiliyor. Şu anda dönem sırası Hırvat üyede.