BORÇ 10 TRİLYONU GEÇİNCE GÖSTERGEÇ BOZULDU
Güncelleme Tarihi:
Gündüzü başka, gecesi daha başka Times Square'in. Refah içindeki ülkelerin hiçbirinde 24 saati böylesine canlı, hareketli geçen bir meydan yok. New York'un göbeğinde en fazla ziyaret edilen turist uğrağı,Times Square. Yanar döner spotlar, neon ışıklarıyla yıkanan binalar, Broadway tiyatrolarının ışıl ışıl reklamları, saniye başı görüntü değiştiren dilimli dev billboard'lar gece karanlığının bu ünlü meydan üstüne çökmesine izin vermiyor.
Yoğun trafikte tampon tampona ilerlerken 43'üncü sokak köşesinde '' Durst Saati' ne göz atmak istedim. Saat durmuş, kımıldamıyor. Sabah toplantısına geç mi kaldım diye bakacağınız saatlerden değil bu. Dijital çalışan cihazın esas adı '' Ulusal Borç Saati.'' New York'u sürekli izleyenler ise saatin sahibi Durst'un adını taşıdığını biliyorlar.
Mekanik işlere aşina değilim, o yüzden sigortası atmıştır diye düşündüm. Ofise geldiğimde merakımı tatmin etmek üzere Durst şirketini aradım. Konuştuğum kişiler bir kaç cümleyle teknik açıdan doğru düşündüğümü söylediler. Peki nedir işin içyüzü? Özet tarihçesiyle başlayalım anlatmaya.
Seymour Durst Amerika'nın ileri gelen emlakçılarından biri. Aşırı New York sevgisi var gönlünde. New York hakkında 10 bini aşkın kitap, 20 bin kartpostal, üç bin fotoğraf, binlerce dergi, gazete kupürlerini biriktirmiş. Şehrin merkezindeki evi kafi gelmediği için dört katlı bir ev daha satın almış. Yeni evi merdiven basamaklarından, buz dolabı ve banyo küveti içine kadar New York'un yazı, görsel malzemeleriyle dolu. Koleksiyon birikiminin nedenini soran kızına '' Servetimi New York'tan yaptım. Evim de burada, mesleğimi yürüttüğüm ofislerimde. O yüzden herşeyini bilmem lazım bu şehrin.'' yanıtını veriyor.
Mütevazi yaşam süren egzantrik kişilikli milyarder Durst emlak işleri yüzünden Amerikan ekonomisini de yakından izliyor. Amerika'nın milli borcunu, Amerikan ailelerine düşen borç payını anında öğrenmek için bir özel saat icat ediyor. 3.4 m.'ye 7.9 m. boyutlu saat adı verilen göstergeç 1989 yılında Times Square'e bir sokak mesafede bina duvarına yerleştiriliyor. O tarihte Amerika'nın milli borcu 2.7 trilyon dolar. Dursy 1995'de hayata veda ediyor.
2000 yılında milli borç 5.7 trilyon dolar iken rakamlar giderek düşme başladığında cihaz tekniği ters çalışmaya uygun olmayan göstergeç saat duruyor. Üzerine Amerikan bayrağının kırmızı, beyaz ve mavi renkleriyle perde iniyor. 2002 yılında saat tekrar çalışmaya başlıyor, milli borç 6.1 trilyon dolar. İki yıl sonra da saate ileri olduğu gibi geriye de çalışan bir mekanizma ekleniyor.
Geride bıraktığımız Eylül ayı sonunda göstergeç saat kısa süreyle duruyor. Milli borç 10 trilyon doları geçmiş, 13 haneli göstergeçe rakam kafi gelmemiş. Teknisyenler alelacele 10 rakamını 'büyük 1'le geçici olarak kapattılar. Göstergeç kapasitesini 100 trilyona kadar çıkartma çalışmalarına başladılar.
Dünyanın en zengin ülkesinin trilyonlar aşan milli borcu kime? Hem içerde kendi halkı ve şirketlerine, hem de yabancı ülkelerin Amerika'daki ticari kurumlarına ve dış ülkelere. Borçlar devlet ve hazine tahvilleri, tasarruf bonolarını kapsıyor. ABD'nin dış borçlar listesinde Japonya 583.milyar dolarla tepede. Arkadan Çin 503.8 milyarla ikinci, İngiltere (280.4 milyar), petrol üreten ülkeler ( OPEC) 170.4 milyar, Brezilya 151.6 milyar, Karayipler bölgesi 122.4 milyar, Lüksemburg 88.6 milyar, Rusya Federasyonu 65.3, Hongkong 65.3 ve İsviçre 44.4 milyar dolarla üst sırada..Yerkürede 40 ülke hariç 150 ülkenin sahip olduğu Amerikan devlet bonosu ve likit para birikiminin toplamı 2 trilyon 651 milyar dolar. İç borçlar ise Amerikan halkının, ticari şirketlerin aynı nitelikte tasarruf ve yatırımlarını içeriyor. Milli borçlar 2007 Eylül sonundan bu yana günde 3 milyar 80 milyon dolar artışla 11 trilyon dolara ulaştı.
Kongrenin 700 milyar dolarlık kurtarma planınını onaylamasına rağmen piyasada gerginlik sürüyor. Uzmanlar Noel öncesinde ortalığın durulacağını, işlerin açılacağını söylüyorlar.