Boğaz’ın rengi bile değişir

ABD’de Columbia Üniversitesi’ne bağlı Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nden sismik-jeoloji uzmanı Profesör Leonardo Seeber; Marmara Denizi’ndeki Çınarcık fayının kırıldığı zaman çok büyük bir tsunami yaratacağını iddia etti. 17 Ağustos 1999 depreminden bu yana Marmara Denizi altındaki fay hatlarını araştıran Seeber, New York’ta Hürriyet’in sorularını yanıtladı.

- Marmara Denizi’ndeki fay hatlarına ilginiz nasıl başladı?

17 Ağustos depreminden sonra hemen Adapazarı, Gölcük’e gidip sismolojik araştırmalar için incelemelere başladık. İlk defa Marmara Denizi altında geçmişteki depremlerin nasıl oluştuğuna baktık. Turkish-American Marmara Multichannel (TAMAM) ekibi ile bin metre derinliğe bakarak son 1 milyon yılda neler olduğunu gördük. Marmara’nın derinliklerden uzun tüplerle kaya ve toprak parçalarını vakumlayıp çıkardık. Bölgede 1509 ve 1766’da deprem olduğunu biliyoruz.

- Marmara’nın dibinde ne aradınız?

Fay hatlarının geometrisini çıkardık. Özellikle Çınarcık fayını yakından inceledik. Çınarcık fay hattının İstanbul kıyılarına sadece 10 km mesafede olduğunu tespit ettik. Eskiden bu hattın 20 km mesafede olduğu düşünülüyordu.

- Çınarcık fayı kırılırsa felaket olur mu?

Çınarcık fayının üst diliminin İstanbul’a doğru kaydığını, tek parçalı bir kırılma olduğunda da gerilim birikme ve boşalma hızlarına bağlı olarak önemli bir deprem olacağını biliyoruz. 30 km uzunluğundaki Çınarcık fayının hareketlerinin vertikal olması, üst dilimindeki kırılma durumunda dev bir tsunami yaratacağını gösteriyor. Bu sadece İstanbul değil, tüm Marmara sahilleri için felaket olur. İstanbul’un geçmişinde tsunami olduğuna dair çok sayıda veri var.

- İstanbul depremi için tarih verebiliyor musunuz?

Bu benim işim değil. Ancak, bazı araştırmacıların 20 yıl içinde büyük bir depremin olacağı ve en az 50 bin kişinin ölebileceği tahminleri hiç abartılı değil. Bizim verilerimiz de bu fayın er ya da geç kırılacağını gösteriyor.

- Marmaray ve buradan geçen trenler fay hattını tetikler mi?

Marmaray depremi tetiklemez. Etkisi olması için kilometrelerce genişlikte ve yüzlerce metre derinlikte toprağı yerinden oynatmak gerekir. Marmaray, fay hattına 10 km. mesafede, fayın derinliği ise 15-20 kilometre arasında. Marmaray’ın bu fay hattına tetikleyici etkisi olmaz.

Kanal İstanbul olumsuz etki yapar mı?

Kanal İstanbul, mutlaka sorunlar çıkaracaktır. Marmara Denizi’nin ekoloji dengesi elbette bozulur. Ama doğa daima kendi dengesini bulur. İnsanlar ve ekonomi olumsuz etkilenir. Kanalın inşa edileceği bölgenin derinliklerinde önemli su rezervleri var. Birileri mutlaka kanalın olası etkilerini bilimsel tekniklerle araştırmalı. Boğaz’da suyun akış hızı azalacaktır. Boğaz’ın eko sistemi, hatta rengi bile değişir. Balık türlerinde de değişiklikler olacaktır.

- İnsanlar depremi tetikleyebilir mi?

Kesinlikle tetiklerler. Eğer bölgede büyük çapta yapılanmalar ve değişiklikler yapılırsa bunun fay hattına olumsuz etkileri olacaktır.