Boeing 737 yere çakıldı

China Eastern Havayolu’na ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı dün Çin’de Kunming’den Guangşi’ye uçuş yaptığı sırada düştü. 132 kişinin hayatını kaybettiği kazaya ilişkin çekilen bir görüntüde uçağın burun üstü düştüğü görüldü. Şimdiye kadar çok rastlanmayan bu düşüşle ilgili Savunma Teknolojileri Analisti Kadir Doğan, Hürriyet’e açıklamada bulundu: “Düşüş yapmadan önce 06.19’da normal seyir hızı ve irtifasında hareket ediyor. Yani 8 bin 800 metrede ve saatte 842 kilometre hızla gidiyor. Bu sinyal 3 dakikalığına kopuyor. Bunlar ADSB (uçağın konumunu gösteren) sinyalleri. Bu sinyaller aynı GPS gibi kolay kolay kopmaz. O sinyalin olmaması elektronik arıza meydana geldiğini gösterir. Sonra sinyal tekrar geri geliyor. Ama irtifası 8800 metreden 2700 metreye düşmüş ve hızı hâlâ aynı. Uçak sabit hızla giderken çok ciddi bir irtifa kaybediyor. Sonra yine hızı sabit iken önce 1900, 1300, 980 metreye düşüyor ve sonrasında sinyal kesiliyor.

‘PROBLEM YAZILIM OLABİLİR’

Aracın hızı sabit olduğu için motorunda bir problem yok. Normalde böyle bir hareketi siz isteseniz bile otopilot size izin vermez. Örneğin burnu siz 15 dereceden fazla aşağı indiremezseniz. Oto pilotun 15-20 derece dediğimiz uçağın navigasyonunu belirleyen içinde özel sensörler var, ataletsel ölçüm birimleri. O sensör ölçüm yapıyor ‘Ben 20 derecedeyim’ diyor. Otopilot da onu 20 derece aşağı indiriyor. Burada muhtemelen şöyle bir problem oldu, gelen o sinyal uçağın burnunun çok yukarıda olduğu sinyalini basıyor oto pilota. O pilot da onu aşağı indirmek için ki aslında uçağın burnu zaten aşağıda ama o yukarda sanıyor, iyice aşağı indirmeye çalışıyor. 15-20 dereceye yaklaştığında STALL (Uçağın kendini kaldıracak kadar kaldırma kuvveti üretememesi, havada tutamaması) durumuna girmeye başladığında kurtarmanın bir yolu kalmıyor açıkçası. Çok yüksek ihtimal yazılımsal ve aviyonik (uçak elektroniği) bir problem gibi duruyor.

‘BOEING’E DAVA AÇILMIŞTI’

Ancak o sensörler çok yanlış bir veri verirse bu noktaya gelinir. O sensörün de bu veriyi vermesi imkânsıza yakın bir şey. Havacılık elektroniklerinden çok ciddi testler var, sertifikasyonlar var. Ama bu 737’lerde zaten şu sorun çıkmıştı. Boing bu testleri, sertifikaları doğru şekilde yaptırmadı. Yaptırmadığı için kullanılan ürünler kalifike değil. Orada bir usulsüzlük var aslında. O yüzden dava açılmıştı hatta ve para cezası verilmişti. Test yaptırmadan sertifika almışlar. Uygundur diye damgayı basmışlar. Normalde 1 sene test yapmaları gerekiyor.”

842 KM HIZLA DÜŞTÜ

Çin’in batıdaki Kunming şehrinden kalkan, içinde 9’u mürettebat 132 kişi bulunan 5735 sefer sayılı uçak, iniş noktası olan güneydoğudaki Guangşi’ye yaklaşık 300 kilometre mesafede, Wuzhou şehri yakınlarında dağ yamacına çakıldı. Kazanın etkisiyle bölgede orman yangını çıktı. ABD’li uçak üreticisi Boeing de kazadan haberdar olduklarını, konuya dair araştırmalarının sürdüğünü açıkladı. Polis, uçak kazasına dair bölgedeki köylülerden ilk telefonu yerel saatle 09.30 gibi aldıklarını söyledi. Uçakla temasın bundan 15 dakika önce kesildiği rapor edildi. İzleme verilerine göre, uçak yaklaşık 9 bin metre irtifada, saatte 842 km hızla seyahat ederken keskin şekilde burun aşağı döndü ve adeta mermi gibi dağ yamacına çakıldı. Düşüşün yaklaşık 3 dakika sürdüğü hesaplandı.

6 YILDIR HİZMETTEYDİ

248 destinasyona hizmet veren China Eastern, Çin’in en büyük üç havayolundan biri. Kazaya karışan uçak, Haziran 2015’te Boeing’den China Eastern’a teslim edildi ve altı yıldan fazla bir süredir uçuyordu. Şirketin 600 uçaklık filosunda 109 adet Boeing 737-800 bulunuyor. Tek koridorlu, dar gövdeki popüler bir uçak olan 737’lerden tüm dünyada 5 bin 200’den fazla var. Çin’de bundan önceki son kaza 2010 yılında Henan Airlines vakası olmuştu. O kazada uçaktaki 92 kişiden 42’si ölmüştü.