BM’den Trump’a Kudüs vetosu

ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararına karşı Türkiye ve Yemen’in BM Genel Kurulu’na getirdiği tasarı, dün gerçekleştirilen oylamada kabul edildi. Trump’ın 6 Aralık’ta aldığı kararın hükümsüz kılınmasını öngören tasarı, 128 ülkenin desteğiyle yürürlüğe girdi. 35 ülkenin çekimser kaldığı oylamada, 9 ülke Washington’dan yana taraf oldu. 21 üye ise oylamaya katılmadı. BM Güvenlik Konseyi’nin ABD dışındaki dört daimi üyesi; Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa kararı destekledi.

ONLAR BOYUN EĞMEDİ

Karara reddeden ülkeler ABD, İsrail, Guatemala, Honduras, Mikronezya, Nauru, Palau, Marshall Adaları ve Togo oldu. Çekimser kalan ülkeler arasında en dikkat çekici olan Bosna Hersek. Diğer bazı ülkeler ise şöyle: Avustralya, Arjantin, Kanada, Kolombiya, Polonya, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti ve Meksika. Washington’dan önemli ölçüde yardım alan Mısır, Afganistan ve Irak’ın da aralarında bulunduğu bazı ülkeler, ABD Başkanı Trump ve ekibinin açık tehditlerine aldırış etmeyerek, tasarı lehinde oy kullandı.

Oylama sonucu ABD’nin BM Büyükelçisi Nikki Halley’in canını sıktı... Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Türkiye'nin BM Büyükelçisi Feridun Sinirlioğlu, oylama sonrasında böyle görüntülendi...

ÇAVUŞOĞLU: GÜÇ SENİ HAKLI YAPMAZ!

ABD Başkanı Trump, önceki gün yaptığı açıklamada, “Tasarıya destek verene yardımı keseriz” diye tehdit ederken, BM Genel Kurulu’ndaki oylama öncesinde bir konuşma yapan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Güçlü olmak sizi haklı yapmaz” diye rest çekti.

Çavuşoğlu, 193 üyeli kurula hitaben yaptığı konuşmada, “Bu toplantı öncesinde bir BM üyesi bir ülke diğer bütün BM üyelerini tehdit etti. Hepimizin hayır oyu kullanması istendi ya da sonuçlarına katlanmamız söylendi. Bu tehdittir ve bu grup boyun eğmeyecektir. Ülkelerin oylarının satın alınabileceğini düşünmek ahlaki değildir. Ya da şöyle söyleyeyim, biz korkmadık! Sen güçlü olabilirsin ama bu seni haklı yapmaz. Türkiye asla Kudüs’ü yalnız bırakmayacaktır. Filistin halkı asla yalnız kalmayacaktır. Dünya beşten büyüktür” dedi.

GÖZDAĞINA DEVAM

Çavuşoğlu’ndan sonra kürsüye gelen ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, Trump yönetiminin tehdit dilini sürdürdü. Haley, BM’ye yaptıkları maddi yardımlara dikkat çekerek, “Oy verirken bunu aklınızda tutun” dedi. ABD’nin kararının barış çabalarına zarar vermediğini savunan Amerikalı temsilci, oylamanın da kararlarını etkilemeyeceğini belirterek, “Ama sizin burada vereceğiniz karar, bizim BM’ye bakış açışımızı değiştirecek” dedi. ABD temsilcisi Nikki Haley önceki gün de üye ülkelerin büyükelçilerine yolladığı e-postada, ABD’nin kabul edilmesini istemediği bu tasarıya destek veren ülkeleri not edeceklerini belirtmişti. Sonrasında da Başkan Trump, tasarıya destek veren ülkelere yönelik para yardımını kesme tehdidinde bulunmuştu.

‘YALANLAR EVİ’

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise oylama öncesi BM’yi ‘yalanlar evi’ diye tanımlayarak, tasarının kendileri için bir önem taşımadığını savundu. Netanyahu, Aşdod kentinde bir hastanenin temel atma töreninde yaptığı konuşmada, “BM tanısın ya da tanımasın Kudüs İsrail’in başkentidir. ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması için 70 yıl geçti. Yıllar geçecek BM de bunu tanıyacaktır” dedi. Netanyahu, “İsrail devleti bu kararı daha oylanmadan reddediyor” ifadesini de kulandı.

TRUMP KİMİ TEHDİT ETTİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın BM’deki tasarıya destek vereceklere maddi yardımın kesileceği tehdidi, “Başkan hangi ülkeleri kastetti, hangi ülkeler etkilenebilir” tartışmalarına yol açtı. Amerikan CNN televizyonu, Mısır’ın askeri bütçesinin yüzde 20 ila 25’inin Amerikan askeri yardımından karşılandığına dikkat çekti. Mısır’ın ABD’ye karşı BM Güvenlik Konseyi’nde pazartesi günü sunduğu tasarı ABD tarafından veto edilmişti. ABD’den en çok askeri yardım alan beş ülke Irak, İsrail, Afganistan, Mısır ve Ürdün olarak öne çıkıyor. ABD ayrıca dünya çapında çeşitli geliştirme programlarına yılda 43 milyar dolar harcıyor. Trump göreve geldiğinden bu yana bu rakamın azaltılması gerektiğini savunuyor.

HANGİ ÜLKE HANGİ OYU KULLANDI?

RET OYU VEREN ÜLKELER

ABD ve İsrail’in yanı sıra, sadece Guatemala, Honduras, Marshall Adaları, Mikronezya, Nauru, Togo ve Palau tasarıya karşı oy kullandı.

İŞTE ÇEKİMSER OY KULLANAN ÜLKELER

Avustralya, Antigua-Barbuda, Arjantin, Benin, Butan, Bosna Hersek, Kanada, Hırvatistan, Çekya, Dominikler, Ekvator Ginesi, Fiji, Litvanya, Lesoto, Meksika, Panama, Paraguay, Filipinler, Polonya, Romanya, Tuanda, Soloman adaları, Güney Sudan, Trinida Tobago, Tuvalu, Uganda ve Vanuatu ise oylamada çekimser kaldı.

FİLİSTİN İÇİN ZAFER

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın Sözcüsü kararı “Filistin için tarihi zafer” olarak nitelendirdi. Filistin’den gelen açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Bu karar, Filistin meselesinin, uluslararası hukukun desteğini aldığını ve herhangi bir tarafın aldığı bir kararın gerçekliği değiştiremeyeceğini bir kez daha teyit etti. İşgali sonlandırmak ve başkenti Doğu Kudüs olan Filistin devletini kurmak için çabalarımıza Birleşmiş Milletler ve tüm uluslararası toplantılarda devam edeceğiz.” Gazze Şeridi’nin kontrolünü elinde bulunduran Hamas ise, kararı “İsrail’in Kudüs’ü ‘Yahudileştirme’ girişimlerine bir darbe” olarak nitelendirdi.

NETANYAHU ‘TİYATRO’ DEDİ

Oylama öncesi BM için ‘yalanlar meclisi’ ifadesini kullanan İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, dünyanın ezici çoğunlukla desteklediği tasarının da ‘abes’ olduğunu savundu. Facebook’tan yaptığı açıklamada Netanyahu, “Kudüs, her zaman İsrail’in başkentiydi, her zaman İsrail’in başkenti olarak kalacak” derken, kararı kabul etmeyen ülkelere “bu absürt tiyatroda yer almayı reddettikleri için” teşekkür etti. ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Nikki Halley ise oylama sonrası Twitter hesabından yaptığı açıklamada, çekimser kalan ve oylamaya katılmayan üyeleri kastederek, 65 ülkenin ABD’yi kınamayı reddettiğini ifade etti.

DEVLET TEK SES

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Kudüs tasarısının BM Genel Kurulu’nda kabul edilmesinin ardından ilk açıklamayı Twitter hesabından yaptı. Mesajını Türkçe, İngilizce ve Arapça olarak yayınlayan Erdoğan, “Karar tasarısının ezici bir çoğunlukla kabul edilmesini memnuniyetle karşılıyoruz. Trump yönetiminin, BM Genel Kurulu tarafından gayrı hukukiliği en sarih şekilde ortaya konulan bu talihsiz kararından bir an evvel dönmesini bekliyoruz” ifadesini kullandı.

BARIŞ İÇİN FIRSAT

Başbakan Binali Yıldırım değerlendirmesi şöyle: “BM Genel Kurulu’nun Kudüs konusunda büyük çoğunlukla aldığı karar memnuniyet vericidir. Bu, Kudüs için, barış çabaları için bölgedeki yeni bir fırsat doğurmuştur. Güçlünün değil haklının güçlü olduğunu BM dünyaya bir kez daha ilan etmiştir.”

HUZUR İÇİN ÖNEMLİ

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Kan ve gözyaşının hakim olduğu Ortadoğu daha fazla gerginliği kaldıramaz. BM Genel Kurulu’nda alınan Kudüs kararı Ortadoğu’nun huzuru ve dünya barışı için atılmış önemli bir adımdır” dedi.

TEHDİT TERS TEPTİ

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli de karara ilişkin değerlendirmesinde, “Tehditler ters tepmiş, ABD’nin kucağında patlamıştır. BMGK zulmün oyuncağı olmamış, zalimlere boyun eğmemiştir” açıklaması yaptı.

MECLİS’TE ALKIŞLANDI

TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın, 2018 yılı bütçe tasarısının görüşmeleri sürerken ABD’nin kararına karşı BM’nin Kudüs karar tasarısını 9’a karşı 128 oyla kabul ettiğini duyurdu. Aydın’ın sözlerini, partiler alkışladı. Kararın hayırlı olmasını temenni eden Aydın, ABD’nin kararı ilk açıkladığında tüm parti gruplarının buna karşı yekvücut olduğunu, ortak deklarasyonla kararı kınadığını anımsattı.