Bir yanda sevinç, bir yanda endişe
Güncelleme Tarihi:
Nükleer anlaşma İran’da sevinçle karşılandı. Bununla beraber maddeler üzerindeki tartışmalar sürüyor. ABD’li yetkililer anlaşmanın özde İran’ın nükleer silah geliştirme olanağını 15 yıl ertelediğini belirtiyor. Anlaşmayı eleştirenlerin başında İsrail geliyor. İsrail basını Tahran’ın nükleer güç olmasını engelleyici bir saldırı için yıl sonuna kadar süre olduğunu yazarak “Ya çabuk saldır ya da hiç yapma” dedi.
İRAN ile Almanya ve BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Fransa, Rusya ve Çin’in arasında önceki gün varılan nükleer anlaşmanın yankıları sürüyor. Viyana’da varılan uzlaşmayı önceki akşam iftarda kutlayan İranlıların sevinçli olduğu gözlendi. Birçok İranlı, Batı ile yapılan anlaşmanın ülkeye refah getireceği görüşünde. Başkent Tahran’da Vali Asr Bulvarı’nda araçlar geçit yaparken 42 yaşındaki Giti isimli bir kadın, “Mutluyuz. Belki ekonomik durum iyileşir, özellikle de gençler için. ABD ve Kanada’da yaşadım. Geri dönmeyi planlıyordum. Ama şimdi görmek için bekleyeceğim” dedi. Behnam Arian da, “Bunlar harika gelişmeler, ekonomi patlayacak” diye konuştu. Bununla beraber anlaşmadan hiç memnun olmayan taraflar da bulunuyor. Bunların başında da İsrail geliyor.
15 YIL MESELESİ
Anlaşmada tartışma yaratan detaylar ABD ve Avrupa basınında da ele alındı. New York Times gazetesi, analizinde ABD’li yetkililerin anlaşmanın özü olarak İran’ın nükleer silah üretme kapasitesinin 15 yıl boyunca ertelenmesine dair görüşüne yer verdi. Tahran elindeki az zenginleştirilmiş uranyumu yüzde 98 oranında azaltacak. Buna santrifüjlerin üçte oranında azaltılması eşlik edecek. Hali hazırda İran, isterse 3 ayda nükleer bomba üretebilecek kapasiteye sahip. Ancak anlaşma hayata geçerse İran’ın nükleer silaha erişim süresi bir yıla çıkacak.
Alman Bild gazetesi İran’ın 15 yıl sonra nükleer faaliyetlerinde serbest kalacağına dair eleştirilere yer verdi. Gazete, “Obama’nın İran ile yaptığı anlaşmaya yönelik en büyük eleştiri; İran’ın 15 yıl sonra istediği kadar nükleer materyal üretebilecek olması. İran, 8 yıl sonra da uranyum zenginleştirme için kullanılan santrifüjlerin araştırılması için çalışmaya başlayabilecek” diye yazdı.
YA ŞİMDİ VUR YA DA...
Nükleer anlaşmanın içeriği en sert tepkilerin geldiği İsrail’de de tartışılıyor. Yedioth Ahronoth gazetesi İsrailli yetkililerin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) müfettişlerinin İran’ın nükleer faaliyetlerini denetlemelerinin güçlüğü üzerinde durduğunu belirtti. Yetkililer, İran’ın bir tesisin denetiminden 24 gün öncesine kadar uyarılabileceğini, bunun da Tahran’a denetimler öncesinde zaman kazandıracağını ifade etti. Jerusalem Post (JP) gazetesi ise BM yaptırımları kaldırıldıktan sonra İran’a önleyici saldırının daha zor olacağını yazdı. “Ya çabuk saldır ya da hiç yapma” başlığını atan JP, İsrail’in İran’ı daha da güçlenmeden aralık ortalarına kadar vurma vakti olduğunu öne sürdü. Gerekçe olarak da UAEK’nin aralık ortalarında tüm geçmişteki ve mevcut tamamlanmamış mevzuların “nihai değerlendirilmesi”ni sunana kadar, BM’nin çoğu yaptırımı kaldırmamış olacağını belirtti.