Beş soruda anlaşma

-ABD ile varılan mutabakatla İncirlik’in İŞİD hedeflerine karşı ABD hava gücüne açılması AK Parti hükümetinin tutumu açısından ne anlama geliyor?

Bu karar, daha önce İncirlik’i IŞİD’ e dönük hava harekâtları için ABD’ye açmaya yanaşmayan AK Parti hükümeti açısından önemli bir tutum değişikliği anlamına geliyor. AK Parti yönetimi, bu kararı geçici hükümet sırasında aldı. 7 Haziran seçimlerinin ardından kurulacak olası bir koalisyonun Türk dış politikasında değişiklikler yapması beklenirken, bu mutabakatı yeni dönem için bir geçiş kararı olarak değerlendirmek de mümkün.

- Bu mutabakat Türk-ABD ilişkileri açısından ne gibi sonuçlar doğurmaya gebe?

On aydır bu mutabakata yanaşmayan Ankara, bu süre zarfında Washington’la özellikle ABD’nin PKK uzantısı PYD’yle kurduğu ilişki nedeniyle derin ayrılıklar yaşadı. Anlaşmanın ardından ABD, Türkiye’nin bu konudaki kaygılarına daha duyarlı olacaktır. Dolayısıyla Suriye’nin kuzeyinde ABD destekli bir Kürt koridoru kurulacağı tartışmaları da büyük oranda dinecektir. Ayrıca bir Amerikan Dışişleri yetkilisi, şimdi Türkiye’nin istediği Suriyeli ılımlı muhaliflere yönelik eğit-donat programının da hız kazanacabileceğini söyledi.

- Başkan Obama ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki ilişkinin son iki yıldır eskiye kıyasla mesafeli seyrettiği hatırlanırsa, ‘Bu ilişkide bir beyaz sayfa açıldı’ denilebilir mi?

Hayır denemez. Bu mutabakat, Türkiye’deki seçimlerden sonra Washington’ın beklediği, iki yıldır gergin süren ABD-Türkiye ilişkilerinde bir reset beklentisi için başlangıç olabilir. Ancak telefonun öteki ucunda Erdoğan’ın olması, Ankara’da dış politikayı fiilen yöneten kişinin şimdilik Erdoğan olmasından kaynaklanıyor.

- ABD’nin İncirlik imkânına kavuşması sahadaki askeri kabiliyetlerini ne şekilde etkileyecektir?

İncirlik’in sadece istihbarat için değil saldırı amaçlı da kullanılması konusunda çok bastıran Pentagon, bu mutabakatla iki sonuç hedefliyor. IŞİD’i vurmak için Katar ve Körfez’deki uçak gemilerinden kalkan uçakların uçuş mesafesini kısaltıp böylece hem büyük bir tasarruf elde etmek hem de pilotların kaza risklerini azaltmak. Bu durum koalisyonun IŞİD’i hedef alan hava operasyonlarının daha etkin bir biçimde yürütülebilmesini sağlayacaktır.

- Bu mutabakat nasıl bir sürecin sonunda şekillendi? Son Suruç hadisesi ile ilişkilendirilebilir mi?

ABD, bu anlaşma için IŞİD’in Türkiye’nin Musul Başkonsolosluğu’nda rehin aldığı 49 kişiyi Eylül 2014’te serbest bırakmasından beri bastırıyordu. İki ülke arasında bu yüzden süren gerginlik ise en son 7-8 Temmuz’da Ankara’da yapılan, Amerikan Savunma Bakanlığı’nın Siyasi Konulardan Sorumlu Müsteşarı Christine Wormuth ve ABD’nin IŞİD’le Mücadele Özel Temsilcisi emekli Orgeneral John Allen’ın da katıldığı toplantılarda aşılmıştı. Hürriyet’e bilgi veren Amerikalı bir kaynak, iki hafta önce varılan prensip anlaşmasının kesinlik kazanabilmesi için Türk tarafının Erdoğan ve Obama arasında bir telefon konuşması yapılması konusunda çok ısrarcı olduğunu söyledi. Dolayısıyla 22 Temmuz’da yapılan telefon konuşması, 20 Temmuz Suruç saldırısından önce müzakere edilmeye başlanmıştı. Ancak Suruç, bu telefon konuşmasının yapılması için Beyaz Saray için başka bir güçlü neden oldu.