Güncelleme Tarihi:
Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaş, uzun yıllar önce, Soğuk Savaş döneminde, Batı tarafından yayılan ve o dönemlerde propaganda malzemesi haline getirilen nükleer savaş korkusunu bir kez daha gün yüzüne çıkardı.
İngiltere'nin ulusal güvenlik danışmanı Sir Stephen Lovegrove’un yaptığı açıklama bugün dünya basınında manşetlerin en üst sırasına yerleşti.
'ARKA KAPI' DİPLOMASİSİ ÖLDÜ
Sir Stephen Lovegrove, siyasette çok yoğun olarak kullanılan ‘arka kapı’ kanallarının bozulduğunu söyledi. Bu, ülkelerin birbirleriyle ihtilaf yaşasalar bile diplomatik yollarla ve kamudan gizli bir şekilde bir araya gelip yaşanabilecek büyük savaşların ve felaketlerin önüne geçebilmek için dünyanın çıkarına anlaşma sağlayabildiği bir siyasi iklimi anlatan terim.
Ancak Rusya ve Ukrayna arasında patlak veren savaş dünyayı neredeyse yarım asırdan sonra yeniden Batı ve Doğu şeklinde ikiye böldü ve uzlaşma umutları her gün yapılan yeni ve sert açıklamalarla azalıyor.
Bunun son örneği ise Rusya ve Ukrayna arasında süren savaşla birlikte eskiden beri birbirine düşman olan ya da siyasi anlaşmazlık yaşayan ülkelerin yeniden birbirleriyle yüzleşme yarışına girmesi oldu.
RUSYA - ÇİN, TAYVAN VE KUZEY KORE
Rusya ve Çin Batı karşıtı politikalarıyla her zaman doğal birer müttefik olurken, Tayvan anlaşmazlığı, Kuzey Kore’nin Güney Kore (ve doğal olarak da) ABD’ye karşı yürüttüğü tehditkâr politika dünyayı bir kez daha topyekûn savaş korkusu yaşanan günlere geri getirdi.
Tam da bu siyasi iklimin içinde yaşadığımız günlerde İngiltere'den gelen açıklama korkuları daha da büyüttü. Ülkenin ulusal güvenlik danışmanı, Batı'nın iki ülke ile ‘iletişimin kesilmesi’ nedeniyle Çin veya Rusya’yla ‘yanlışlıkla’ nükleer bir çatışma başlatma riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyardı.
55 yaşındaki Sir Stephen Lovegrove, arka kapı kanallarının aşınmasının, savaşın kazara tırmanma olasılığını artırdığını söyledi.
Washington'da Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi'nde yaptığı konuşmada, Çin ve Rusya ile iletişimin bozulmasının ‘stratejik çatışmaya hızla tırmanma’ riskini artırdığına inandığını açıkladı.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDEN FARKLI
Lovegrove “Soğuk savaşın SSCB ve NATO'dan oluşan iki yekpare bloğu - endişe verici darbeler olmadan olmasa da - bugün mevcut olmayan ortak bir doktrin anlayışına ulaşmayı başardı” dedi ancak şu tedirgin edici eklemeden de geri durmadı: "Pyongyang veya Tahran şöyle dursun, Moskova ve Pekin'de doktrin şeffaf değil."
Mart 2021'de Whitehall'ın en üst düzey savunma rolüne atanan Lovegrove sözlerine devam etti: “Soğuk savaş sırasında, Sovyet doktrini ve yetenekleri konusundaki anlayışımızı geliştiren bir dizi müzakere ve diyalogdan yararlandık ve bunun tersi de oldu. Bu, ikimize de nükleer savaşa girme yolumuzu yanlış hesaplamayacağımız konusunda daha yüksek bir güven verdi.”
ABD-ÇİN GÖRÜŞMELERİ DESTEKLENMELİ
Öte yandan Sir Stephen sözlerine bugün yaşanan gerçekleri anlatarak şöyle devam etti:
“Bugün, gelecekte bizi tehdit edebilecek diğerleriyle – özellikle Çin ile – aynı temellere sahip değiliz. Burada Birleşik Krallık, ABD Başkanı Biden'ın Çin ile önemli bir adım olarak önerdiği görüşmeleri güçlü bir şekilde desteklemektedir.”
ABD başkanı Joe Biden'ın Tayvan üzerindeki gerilimi dağıtmak amacıyla bugün, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile mart ayından bu yana ilk görüşmelerini yapması bekleniyor.
ABD Temsilciler Meclisi başkanı Nancy Pelosi'nin kendi kendini yöneten adayı ziyaret etme planları üzerine Pekin ile gerilim yoğunlaşırken, Tayvanlı askerler bir işgali püskürtmek için askeri tatbikat yaptılar.
Çin, demokratik olarak seçilmiş bir hükümeti olan Tayvan'ın kendi egemen bölgesi olduğu ve gerekirse adayı zorla, yeniden Çin ile birleştirmeye kararlı olduğu konusunda ısrar ediyor.
HERKES HİPERSONİK FÜZE YARIŞINA GİRDİ
Geçen yıl Pekin, bir hedefi vurmadan önce dünyayı dolaşan hipersonik bir füzeyi test etti. Çin, Rusya ve ABD, ayrı ayrı, ses hızının beş katından daha hızlı hareket eden ve havada manevra yapabilen hipersonik füzeler geliştiriyor.
Lovegrove, Beyaz Saray'ın Çin ile yeniden ilişki kurma kararını övdü, ancak aynı zamanda teknolojik ilerlemelerin risklerini de vurguladı:
“Çin'in cephaneliğindeki nükleer silah sistemlerinin hem sayısını hem de türünü artıracak nükleer modernizasyon programı hakkında net endişelerimiz var” dedi.
Moskova, Ukrayna'da Kinzhal füzelerini konuşlandırdığında, bir savaş sırasında hipersonik sistemleri kullanan ilk ülke Rusya oldu. Kremlin, füzelerin nükleer savaş başlığı taşıyabileceğini iddia ediyor.
MEDVEDEV UYARMIŞTI
Rusya'nın eski Cumhurbaşkanı Dmitry Medvedev, bu ayın başlarında yaptığı bir konuşmada, Batı'nın Ukrayna'ya verdiği desteğin, 1962 Küba füze krizinden bu yana Rusya ile batı arasındaki ilişkilerde yaşanan en ciddi krizi tetiklediğini söylemişti.
Artan risklere rağmen Lovegrove, kimyasal silahlar sözleşmesi, biyolojik ve zehirli silahlar sözleşmesi ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşması gibi mevcut mimarinin çoğunun ‘hayati’ önemde olduğunun altını çizdi.
Ancak yaşadığımız gerçekliğin farklı olduğunu, ‘mevcut yapıların’ tek başına yeterli olmayacağını, savaştan kaçınmayı başarmak için modern bir silah kontrol sistemine ihtiyacımız olduğunu da vurguladı.
'PUTİN MODELİ RUSYA'
Aynı zamanda İngiltere Savunma Bakanlığı eski daimî sekreteri de olan Lovegrove, Ukrayna'da devam eden çatışma hakkında, şunları söyledi:
“Putin'in bu kışkırtılmamış, yasadışı savaşı başlatmasının ve Ukrayna'nın masum insanlarına anlatılmaz acılar yaşatmasının üzerinden geçen 150 günlük korkunç dönüm noktası aşıldı. Korkarım çatışma, küresel güvenlik mimarisini baltalamak için kasıtlı ve pervasızca hareket eden bir Rusya modeline uyuyor.”
Lovegrove, uyarısına şu sözlerle devam etti “Bu, Kırım'ın yasadışı ilhakını, Birleşik Krallık topraklarında kimyasal ve radyolojik silahların kullanımını ve INF [orta menzilli nükleer kuvvetler] anlaşmasının çökmesine neden olan tekrarlanan ihlalleri içeren bir model. Rusya'yı uluslararası toplum olarak istikrarsızlaştırıcı eylemlerinden sorumlu tutmaya devam edeceğiz.”