Avrupa’da seçim depremi

AVRUPA Birliği’nin önümüzdeki beş yılına yön verecek dört günlük seçim maratonu sona erdi. Avrupa Parlamentosu’nun 751 yeni üyesini belirlemek için AB’nin 28 ülkesinde yapılan seçimlerde popülist ve aşırı sağ partiler kilit kazanımlar elde ederken ‘geleneksel’ sağ ve sol ana akım partiler güç kaybetmekle birlikte ilk ve ikinci sırayı almayı başardı. Seçimlerde en dikkat çeken çıkışlardan birine Yeşiller imza attı.

Ülke bazında sonucu en merak edilen ve ‘düello’ havasına bürünen Fransa’daki seçimlerde ise aşırı sağcı Marine Le Pen’in partisi Ulusal Toplanma (RN) ilk sonuçlara göre Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un partisi LREM’i geride bırakmayı başardı. İlk veriler RN’in oyunun yüzde 23.7, LREM’in ise yüzde 22.4 olduğunu gösterdi.

Popülist ve aşırı sağ partileri AP çatısı altında tek grupta toplama çabası içinde olan Matteo Salvini’nin başkanlığını yaptığı Lig beklendiği gibi İtalya’da ipi göğüslerken AB’den ayrılma sürecinde (Brexit) olan İngiltere’de de Nigel Farage liderliğindeki Brexit Partisi seçimlerden zaferle çıktı.

İlk sonuçlar ışığında yapılan tahminler AP’de ilk sıranın Hristiyan Demokrat eğilimli merkez sağ Avrupa Halk Partisi’nin (EPP) olduğuna işaret ediyor. Bununla birlikte sandalye sayısı 178 olarak tahmin edilen EPP’de yaklaşık 40 sandalyelik bir kayıp söz konusu.

Benzer bir durum 152 sandalyeye sahip olması öngörülen ikinci sıradaki Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) için de geçerli. Tahminler Liberaller’in 108, beklenenden çok daha iyi bir performans sergileyen Yeşiller’in de 67 üyeyi AP’ye gönderecekleri yönünde. Aşırı sağ, popülist ve AB karşıtı üyeleri bir araya getiren üç partinin toplam oyu ise 169 sandalyeye ulaşıyor. Aşırı sol ise 39’da kaldı.

BÜYÜK KOALİSYON ÇÖKTÜ

AP’de oluşan yeni tablo dikkat çekici veriler içeriyor. İlk sonuçlar ‘Büyük Koalisyon’ olarak adlandırılan EPP ve S&D’nin toplam oylarının ilk kez çoğunluk sağlamaya yetmeyeceğini gösteriyor. Bu iki parti açısından Yeşiller ya da Liberaller çoğunluk oluşturmak için kaçınılmaz nitelikte olacak. Aşırı sağ, popülist ve AB karşıtları oldukça güçlü olsalar da AP içindeki etkilerinin düzeyini ortak sesle hareket etmeyi başarıp başaramayacakları belirleyecek. Brexit’in gerçekleşmesi halinde bu kanatta güç kaybı yaşanacak.

KATILIM ARTTI

Seçim kampanyasının başından bu yana en çok merak edilen unsurlardan biri 1979’te yapılan ilk AP seçimlerinden bu yana düşüş eğilimi ağır basan katılım oranının yükselip yükselmeyeceğiydi. Oy kullanma hakkına sahip 427 milyon kişinin bulunduğu AB’de üye ülkelerin büyük bölümünde sandığa gidenlerin sayısında artış tespit edildi. AB genelinde katılım oranı da son 20 yılın en yükseğine ulaşarak yüzde 51 seviyesini gördü. Katılım oranındaki artış özellikle Avrupa yanlısı partilerin işine yaradı.

GENÇLİK ETKİSİ

Seçim sonuçları belirgin çıkış yakalayan partilerin performanslarında ‘gençlik etkisinin’ önemli bir faktör olduğuna işaret ediyor. Bu seçimlerde genç lider ve adaylar çıkaran, gençliğin kaygı alanlarını iyi ölçen ve gençlere, gençlerin alışık olduğu yöntemlerle erişmeyi başaran partiler kazançlı çıktı. Yeşiller ile popülist ve aşırı sağ partiler gençlik etkisinden en fazla yararlanan kesim oldu. Sonuçlar nesiller arası farklılaşmanın ilk ciddi sinyallerini içermesi açısından da önemli.

TÜRKİYE’YE BAKIŞ DEĞİŞMEYECEK

Avrupa Parlamentosu, Türkiye’nin en fazla sorun yaşadığı Avrupa Birliği kurumu. Son yıllarda AP içinde Türkiye’ye ve üyelik sürecine olumlu bakanların sayısında net düşüş yaşandı. Seçimler sonrasında oluşan tabloda da ilişkilerde iyileşme beklenmiyor. Gelinen aşamada AP’de Türkiye’nin üyelik için karşılaması gerekli olan Kopenhag Kriterleri’nden giderek uzaklaştığı görüşü hâkim. Bu görüşün sonucu olarak da Türkiye raportörü Hollandalı parlamenter Kati Piri tarafından hazırlanan raporda yer alan üyelik müzakerelerinin resmen askıya alınması çağrısı geniş kabul gördü. Bu çizginin kısa vadede olumlu yönde değişme olasılığı düşük görülüyor. Yeni AP’de Türkiye raportörlüğünün de sol kanattan sağ partilere geçme ihtimali oldukça yüksek. Mevcut AP’de Türkiye ile diyalog platformu olması gereken Karma Parlamento Komisyonu (KPK) son derece başarısız bir performans sergiledi ve uzun süre toplanamadı. Yeni AP’de KPK’nin performansı büyük ölçüde hangi üyelerden oluşacağına bağlı olacak. (Güven ÖZALP/BRÜKSEL)

ALMANYA’DA YEŞİLLER OYLARINI İKİYE KATLADI

ALMANYA’da sandık çıkış anketine göre, Yeşiller Partisi oylarını bir önceki seçime göre iki kat artırarak oyların yüzde 20.9’unu aldı ve AP’de 22 sandalye kazandı. Başbakan Angela Merkel’in partisi olan Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) ile Hristiyan Sosyal Birlik Partisi (CSU) koalisyonu oyların yüzde 28’ini alarak , 96 sandalyeye sahip oldu. Ancak Federal hükümeti oluşturan partiler, AP seçimlerinde ciddi oy kaybına uğradı. Seçimde en fazla oy kaybeden parti ise Sosyal Demokrat Parti (SPD) oldu. SPD yüzde 15.6 oy alarak bir önceki seçimlere oranla yüzde 11.7 oy kaybetti. SPD bu sonuçla tarihindeki en kötü hezimeti yaşadı. Aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise oylarını yüzde 3.4 artırdı. (Ali VARLI/BERLİN)

ÇİPRAS KAYBETTİ ‘ERKEN SEÇİM’ DEDİ

YUNANİSTAN’daki AP seçimlerini, ilk sonuçlara göre ana muhalefetteki Yeni Demokrasi (ND) partisi kazandı. 2014’deki seçimlerde yüzde 22.7 oy ile ikinci parti çıkan ND, dün oylarını yüzde 11 oranında artırarak, yaklaşık yüzde 33 oyla birinci sıraya yerleşti. Seçim öncesi emeklilere ve dar gelirlilere 1.5 milyar euro’luk ödenek ayırmasına rağmen, Başbakan Aleksis Çipras’ın lideri olduğu Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) yüzde 9 kayıpla ND’ye karşı açık ara farkla kaybetti ve ikinci parti oldu. Bu sonucun ardından Çipras, erken seçim ilan etti. (Yorgo KIRBAKİ/ATİNA)

AP’YE SEÇİLEN İLK KIBRISLI TÜRK

KIBRIS Rum yönetiminde yapılan AP seçimlerinde Komünist AKEL listesinden aday olan Kıbrıslı Türk Niyazi Kızılyürek, resmi olmayan ilk sonuçlara göre parlamentoya girmeye hak kazandı. KKTC’den güneye geçerek oy kullanan 5 bin 604 Kıbrıslı Türk’ün tercihi Niyazi Kızılyürek’in seçilmesinde etkili oldu. KKTC’de yaklaşık 105 bin Kıbrıslı Türk, Kıbrıs Rum yönetiminin verdiği ‘Kıbrıs Cumhuriyeti’ kimliğine sahip. (Ömer BİLGE/LEFKOŞA)