Avrupa Parlamentosu'ndan Kovid-19 aşılarında fikri mülkiyetin kaldırılması çağrısı

Strazburg'da gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu (AP) Genel Kurul oturumunda, Kovid-19 aşılarında fikri mülkiyet hakları hakkındaki karar tasarısı oylandı.

AP milletvekilleri, aşılarda patent haklarından feragat edilmesi çağrısı içeren tasarıyı; 355 "evet", 263 "hayır" ve 71 "çekimser" oyla kabul etti.

Tasarıda, Kovid-19 aşıları ve ilgili sağlık ürünlerinin fiyatlarını uygun seviyede tutmak ve aşıya küresel erişimi hızlandırmak için fikri mülkiyet haklarının geçici olarak kaldırılması talep edildi.

ABD ve İngiltere'nin aşı ve ham madde ihracatını yasaklayan kararlarını yürürlükten kaldırması istenen tasarıda, uzun vadede aşı üretimini arttırmak için gönüllü lisanslama, teknik bilgi ve teknoloji transferi sağlanması gerektiği belirtildi.

Tasarıda, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) desteklediği, ihtiyaç sahibi ülkelerin aşılara erişimini sağlamayı amaçlayan Kovid-19 Aşıları Küresel Erişim Programı'na (COVAX) daha fazla destek verilmesi istendi.

Hindistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin başını çektiği bazı ülkelerin, Kovid-19 salgınının tedavisi, teşhisi ve yayılmasının önlenmesi için fikri mülkiyet haklarını düzenleyen anlaşmanın (TRIPS) belli hükümlerinin rafa kaldırılmasını talep eden önerisi DTÖ'de gündeme gelmiş ve bu konuda müzakerelere başlanmıştı.

ABD yönetimi, mayıs ayında aşılarla ilgili fikri mülkiyet hakları konusunda tutumunda değişikliğe giderek bu hakların kaldırılması fikrine destek vermişti.

AB ise bunun tartışılabileceğini ancak kısa vadede çözüm sağlamayacağını, öncelikle aşıların paylaşılması, üretilen aşıların ihraç edilmesi ve aşı üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik yatırım yapılması gerektiğini açıklamıştı.

Fikri mülkiyet hakkının kaldırılması fikri yoksul ve bazı gelişmekte olan ülkeler tarafından desteklenirken, bazı Batılı ülkeler ve ilaç şirketleri plana karşı çıkıyor.