Almanya’da şansölyelik düellosu! Scholz mu Laschet mi

Ahmet KÜLAHÇI / Murat TOSUN - AVRUPA Birliği’nin (AB) en büyük ülkesi Almanya’da önceki gün yapılan genel seçimleri merkez sol Sosyal Demokrat Parti (SPD) az bir farkla alsa da 16 yıldır başbakan olan Angela Merkel’in yerine kimin geleceği açıklık kazanmadı. Tarihi bir yenilgi alarak ikinci gelen Hıristiyan Birlik partilerinin (CDU/CSU) başbakan adayı Armin Laschet’in mi, SPD’nin başbakan adayı Olaf Scholz’un mu yeni başbakan olacağını çevreci Yeşiller ile liberal Hür Demokrat Parti’nin (FDP) belirleyeceği ise kesinleşti.

FDP VE YEŞİLLER

FDP’nin CDU/CSU ve Yeşiller’le ‘Jamaika koalisyonu’ (siyah-yeşil-sarı) oluşturmaktan yana olduğu, ancak SPD ve Yeşiller’le ‘trafik lambası koalisyonu’ (kırmızı-sarı-yeşil) oluşturmaya açık olduğu da açıklandı. Böylece Yeşiller ile FDP’nin yeni kurulacak hükümette anahtar rolünü üstlenmesi de netleşti. Bununla beraber Olaf Scholz ve Armin Laschet’in açıklamaları da dikkat çekti.

‘SEÇMEN YETKİYİ VERDİ’

Yüzde 25.7 ile birinci parti gelen SPD’nin başbakan adayı Scholz, “Seçmen açıkça seçimini yaptı. Sosyal Demokratlar, Yeşiller ve FDP oylarını artırdı ve bu durum vatandaşların bu üç partinin hükümet kurması için yetki verdiğini açıkça gösteriyor” diyerek başbakanlığa talip olduğunu belirtti.

‘SCHOLZ KRAL DEĞİL’

Yüzde 24.1 ile en düşük oyunu alan CDU/CSU’nun başbakan adayı Laschet, ikinci parti olmasına rağmen hükümet kurmak istediğini söyledi. Laschet’in CDU Merkez Karar Yürütme Kurulu’nda, “Yeşiller olası bir hükümete katılmaya hazırlanmamızı istiyor. Kendinizi büyük görmemelisiniz. Bu, Olaf Scholz için de geçerli. Scholz kral değil” dediği belirtiliyor.

GÖZLER MÜZAKERELERDE

Yeşiller ile FDP ise zaman kaybetmeden kendi aralarında ön görüşmelere başlıyor. FDP Genel Başkanı Christian Lindner de, Yeşiller’in seçimde aradığını bulamayan başbakan adayı Annalena Baerbock da iki partinin başta iklim korunması ve borç konuları olmak üzere bazı alanlarda ciddi görüş ayrılıkları olduğuna dikkat çekerken, demokratik partiler arasında uzlaşmanın mümkün olduğunu da vurguladı. Christian Lindner, tercihlerinin CDU/CSU ve Yeşiller ile ‘Jamaika koalisyonu’ oluşturmak olduğunu yinelerken, SPD ve Yeşiller ile ortaklık kapısını da açık bıraktı. Yeşiller eşbaşkanları Annalena Baerbock ve Robert Habeck de her iki kanat ile de görüşmeleri sürdüreceklerini ve Almanya’nın geleceğini şekillendirecek bir politika uygulamaya hazır olan partilerle ortaklık edeceklerini açıkladı.

YENİ BAŞBAKANI BU ÜCLÜ BELİRLEYECEK

ALMANYA’da yeni başbakanı, yüzde 11.5 ile seçimlerden dördüncü parti çıkan Hür Demokratların lideri Christian Lindner ile oyların yüzde 14.8’ini alan Yeşiller’in iki eşbaşkanı Annalena Baerbock ile Robert Habeck büyük ölçüde belirleyecek.

TERCİHLERİ NE OLACAK

Almanya’da ‘aranan parti’ haline gelen FDP Genel Başkanı Christian Lindner 42 yaşında. 2013 yılından beri de FDP Genel Başkanlığı yapıyor. 2017 yılında CDU/CSU ve Yeşiller ile ‘Jamaika koalisyonu’ kurulması için FDP lideri olarak pazarlığa oturdu. Fakat yaklaşık 5 hafta süren görüşmeleri “Kötü yönetmektense yönetmemek daha iyidir” diyerek terk etti. Ancak son dönemlerde mutlaka oluşturulacak olası bir koalisyonda yer alacaklarını yineleyip durdu. Genel seçim akşamı da tercihlerinin CDU/CSU ve Yeşiller ile ‘Jamaika koalisyonu’ oluşturulması olduğunu saklamadı.

GÖZLER YEŞİLLER’DE

Her ne kadar Yeşiller’in adayı Annalena Baerbock, seçimlerde umduğunu bulamadığını belirtse de partisi oy oranını 4 yıl önceki seçimlere göre 5.8 puan arttırarak 14.8 ile üçüncü oldu. Seçim pazarlıklarında Baerbock ile parti eşbaşkanı Robert Habeck’in önemli rol oynaması bekleniyor. Siyasi olarak SPD’ye daha yakın olsa da Yeşiller CDU/CSU ile ortaklığı da reddetmiyor.

KOALİSYON HESAPLARI

ALMANYA’da seçim sonuçları yeni hükümetin üç ortaklı olacağına işaret ederken, pazarlıkların aylarca sürebileceği konuşuluyor. 2017’deki seçimlerin ardından Angela Merkel’in Sosyal Demokrat Parti (SPD) ile ortaklık anlaşmasına varması 5 ay sürmüştü. Koalisyonlar bir araya gelen parti renklerine göre adlandırılırken yeni Alman hükümetinin nasıl şekilleneceğine dair senaryolar şöyle:

TRAFİK LAMBASI: SPD, Hür Demokrat Parti (FDP) ve Yeşiller’in (kırmızı-sarı-yeşil) bir araya gelmesi durumunda başbakanlık koltuğunda Olaf Scholz’un olduğu 416 sandalyeli hükümet kurulabiliyor. SPD ve Yeşiller; iklim politikaları, sosyal yardımlar ve vergi artışı gibi konularda benzer görüşlere sahip. Liberal görüşteki FDP ise ortaklık için maliye bakanlığını şart koşuyor.

JAMAİKA KOALİSYONU: Sandıktan ikinci çıkan CDU/CSU lideri Armin Laschet, hâlâ bir hükümet kurmakta istekli olduğunu belirtti. Lider SPD’nin koalisyon kurmakta başarısız olması durumunda CDU/CSU, Yeşiller ve FDP (siyah-yeşil-sarı) ile 406 sandalyeli hükümet oluşturabilir. Ancak CDU/CSU’nun liberal FDP ile çevreci Yeşiller’i ortak paydada buluşturması gerekiyor.

BÜYÜK KOALİSYON: Her ne kadar istekli olmasalar da SPD ile CDU/CSU’nun halihazırdaki ortaklıklarını devam ettirmeleri mümkün. 16 yıllık Merkel döneminin 12’sinde muhafazarkârların ortağı olan SPD, 2017 yılında da sonradan ortaklığa razı gelmişti. Toplam 402 sandalyeye sahip partilerin koalisyonda anlaşması halinde başbakanlık koltuğunu SPD’nin alması muhtemel.

KENYA KOALİSYONU: CDU/CSU, SPD ve Yeşiller’li (siyah-kırmızı-yeşil) ittifak, 520 ile en yüksek sandalye sayısına sahip koalisyon oluyor. Bu durumda başbakan Scholz olabilir.

ALMANYA KOALİSYONU: CDU/CSU ve SPD’nin Yeşiller yerine FDP ile (siyah-kırmızı-sarı) ortaklığa gitmesi halinde ise 494 sandalyeyle hükümet kurulabiliyor. Olası başbakan ise yine Scholz.

SEÇİM SONUÇLARI NE ANLAMA GELİYOR

DEĞİŞİM SİNYALİ: Almanya’da seçmenler 16 yıllık Angela Merkel döneminden sonra bir değişim sinyali verdi. Daha önceki yıllarda yüzde 48’lere kadar oy alan CDU/CSU seçmenler tarafından ilk kez bu denli cezalandırıldı.

OYLAR YER DEĞİŞTİRDİ: Daha önceki yıllarda CDU/CSU’ya destek veren 1 milyon 360 bin seçmen SPD’ye oy verdi. Sol Partili 590 bin, aşırı sağcı AfD’li 200 bin seçmen de SPD’yi tercih etti. Bu veriler, Almanya’da seçmenlerin eski alışkanlarından vazgeçebileceklerini de ortaya koydu.

GÜÇSÜZ BAŞBAKANLIK: Hem Almanya, hem Avrupa Birliği siyasetinde büyük halk desteğiyle güçlü bir başbakan olan Merkel’den sonra yeni başbakan kim olursa olsun, üçlü koalisyon ile ülkeyi yönetmek durumunda olacağından eli nispeten zayıf olacak.

ZOR BAŞLIKLAR: Pandemi nedeniyle dünya genelinde olduğu gibi AB ülkelerinde ve Almanya’da ekonomik alanda gözlenen durgunluğun aşılması yeni başbakanı sınırlayacaktır. Başta Çin ve Rusya olmak üzere bazı ülkelerle ilişkiler ve olası mülteci akınları Almanya’nın yeni başbakanının zorlu başlıkları arasında yer alacak.

TÜRKİYE KÖKENLİLER REKOR KIRDI 19 MİLLETVEKİLİ

ALMANYA’da, 48 Türk Bundestag’da koltuk kapmak için yarıştı, bunlardan 19’u başarılı oldu. Böylece Türkiye kökenliler en yüksek vekil sayısına ulaştı. 2017’de bu sayı 14 olmuştu.

YEŞİLLER’DEN 5 VEKİL

Melis Sekmen (28), iktisat alanında öğrenim görüyor.

Canan Bayram (55), Malatya doğumlu, avukat. 2013’ten beri milletvekili.

Filiz Polat (43,) iktisat alanında öğrenim gördü, 2017’den bu yana milletvekili.

Cem Özdemir (56), 1994’te meclise ilk kez seçilen iki Türk’ten biri oldu.

Ekin Deligöz (50) Tokat doğumlu. Kamu yönetimi alanında öğrenim gördü, 1998 yılından bu yana milletvekili.

SPD’DEN 10 VEKİL

Cansel Kızıltepe (45) İktisat öğrenimi gördü ve 2017’den beri milletvekili

Hakan Demir (36), siyaset bilimleri alanında görenim gördü.

Aydan Özoğuz (53), 2009’dan beri milletvekili. 2013-2018 döneminde Göç ve Uyumdan Sorumlu Devlet Bakanlığı yaptı.Metin Hakverdi (51) 2013’ten bu yana milletvekili olarak görev yapıyor.

Macit Karaahmetoğlu (53) Rize doğumlu. Avukatlık yapıyor.

Derya Türk-Nachbaur (48), Paderborn doğumlu.

Mehmet Ali Takış(30) Batı Trakyalı. Türk kökenli Yunan ve Alman vatandaşı. Üniversitede öğrenim üyesi.

Gülistan Yüksel (60), Adana doğumlu. 2018’den bu yana milletvekili.

Nezahat Baradari (56) Ankara doğumlu. Çocuk doktoru.

Mahmut Özdemir (34), hukuk öğrenimi gördü. 2013’ten beri milletvekili.

CDU’DAN TEK VEKİL

Serap Güler (41) Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde Uyum ve Kadın Bakanlığı müsteşarıydı.

SOL PARTİDEN ÜÇ VEKİL

Sevim Dağdelen (46) 2005 yılından bu yana milletvekili olarak görev alıyor.

Gökay Akbulut (38), siyaset öğrenimi gördü ve 2017’den bu yana milletvekili.

Ateş Gürpınar (37) tiyatro ve medya bilimleri alanında öğrenim gördü.

AŞIRI SAĞ OY KAYBETTİ AMA DOĞUDA YÜKSELDİ

ALMANYA’da seçimlerin kaybedenlerinden biri de aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi oldu. AfD, Almanya genelinde bir önceki seçimlere göre 2.3 puan kaybederek yüzde 10.3’e geriledi. AfD’nin parlamentodaki koltuk sayısı da 94’ten 83’e düştü. Almaya’da bu seçim döneminde göçmen ve mülteci konularının yanı sıra AB’nin de seçim kampanyasında gündeme gelmemesi AfD’nin seçimlerde öne çıkmasını engelledi. Ancak AfD’nin çok az sayıda göçmen ve Müslümanın yaşadığı doğu eyaletlerindeki üstünlüğü devam etti. Saksonya’da, 2017 seçimlerinde olduğu gibi birinci parti gelen AfD, bu seçimlerde Thüringen eyaletinde de en güçlü parti oldu. AfD Saksonya’da yüzde 24,6, Thüringen eyaletinde ise yüzde 24 oy aldı. Alice Weidel ve Tino Chrupalla eşbaşkanlığındaki partiyle hiçbir parti koalisyon kurmayı planlamıyor.