ABD’nin Kazakistan yorumu Moskova ile ipleri gerdi: Rusya girdiği yerden çıkmaz

KAZAKİSTAN’da durum Rusya’nın domine ettiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün (KGAÖ) asker yollamasıyla nispeten kontrol altına alınırken Washington-Moskova ekseninde ‘Rusya girdiği yerden çıkmaz’ polemiği patlak verdi. İsyanla birlikte konumunu güçlendirme fırsatı bulan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev dün de milli lider Nursultan Nazarbayev dönemi kadrolarını temizleme operasyonlarını sürdürdü.

İLK AÇIKLAMA BLINKEN’DAN

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, önceki gün gazetecilere yaptığı açıklamada Kazakistan’daki gelişmeleri değerlendirirken “Yakın tarihten bir ders. Ruslar evinize girdiği zaman, bazen onları çıkarmak zor olabiliyor” dedi. Blinken, Kazakistan’ın niye dış müdahaleye ihtiyaç duyduğunun net olmadığını söyleyerek barışçıl gösterilere saygı gösterilmesi ve barışçıl çözüm yönünde çağrıda bulundu.

MOSKOVA’DAN YANIT GECİKMEDİ

Rusya Dışişleri, ABD’li bakana yazılı cevap vererek “ABD Dışişleri Bakanı ukala bir üslupla Kazakistan’daki trajik olaylar hakkında görüş açıklamıştır. ABD bir eve girdiğinde orada hayatta kalmak çok güç olmuştur. Ya soyar ya ırza geçer. Bunu Kızılderililer, Kore, Vietnam, Irak, Panama, Yugoslavya, Suriye, Libya ve daha bir dizi ülkenin halkları yaşamıştır” dedi. ABD ile Rusya arasındaki sert tonlu atışmanın 10 Ocak’ta Cenevre’de gerçekleşmesi beklenen Ukrayna krizi görüşmelerini de olumsuz etkileyebileceği yorumları yapılıyor.

BİNLERCE RUS ASKERİ

2 Ocak’ta akaryakıt fiyatlarını protesto etmek için düzenlenen gösterilerin ardından Kazakistan’da Tokayev yönetimi Rusya’nın başı çektiği Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden ‘barış gücü’ desteği istemişti. 2 bini Rusya’dan olmak üzere yaklaşık 3 bin yabancı asker Kazakistan’a inerek stratejik noktaları kontrol altına almıştı.

NAZARBAYEV KADROLARINA TEMİZLİK

RUSYA Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon görüşmesinde ülkesinde asayişin büyük ölçüde sağlandığını belirten Kazakistan Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev, Rus birliklerinin başkent Nursultan’da konuşlanması sonrasında işlerin kolaylaştığını söyledi.

ALMATI’DA OLAYLAR

Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, “Nursultan’da kontrol tamamen sağlandı. Halkımız normal hayatına dönüyor. Otobüs ve tren seferlerine yeniden başlandı. Bize yardıma gelen müşterek kuvvetlerin faaliyetleri sayesinde Kazakistan güvenlik güçleri çalışmalarını en büyük şehrimiz Almatı’da yoğunlaştırma imkânı buldu. Almatı da en kısa sürede haydut ve teröristlerden temizlenmiş olacak” ifadelerini kullandı.

ESKİ BAŞKAN TUTUKLANDI

Son gösteriler üzerine 2019’da cumhurbaşkanlığından ayrılan Nursultan Nazarbayev’i Güvenlik Konseyi başkanlığından da alıp yerine geçen Tokayev, Nazarbayev kadrolarına yönelik temizliği sürdürdü. Tokayev, buhranın zirve yaptığı 6 Ocak günü görevden aldığı Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi (eski KGB) Başkanı Kerim Masimov’un vatana ihanet suçlamasıyla tutuklandığını duyurdu. Kazakistan Başsavcılığı gözaltına alınan Masimov hakkında anayasanın 175’inci maddesi gereğince vatana ihanet davasını hazırlamaya başladı. Masimov, Nazarbayev’in sağ kolu olarak görülüyordu.

NAZARBAYEV ADINA AÇIKLAMA

Öte yandan ayaklanmanın başından beri ortada görülmeyen Nazarbayev’in Sözcüsü Aydos Ukibay, Twitter’dan yaptığı paylaşımında “Nazarbayev kaçmadı. Elbaşı (Nazarbayev) Kazakistan başkentinde bulunuyor ve Tokayev ile sürekli durumu görüşüyor. Kazakistan halkının Cumhurbaşkanı Tokayev’e destek vermesini istiyor” dedi. Ancak Nazarbayev’in gözetim altında olabileceği yorumları yapılıyor.

PUTİN MÜDAHALESİNİN SORU İŞARETLERİ

Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in Rus lideri Putin’i arkasına alarak Kazakistan’da yönetimi tamamen ele geçirmesi bir dizi soru işaretini gündeme getirdi.

Putin, halk isyanından istifade ederek Kazakistan müdahalesiyle Sovyet lideri Leonid Brejnev’in uydu devletler hakkındaki kısmi egemenlik doktrinine dönüş mü yaptı? Günümüz Kazakistan müdahalesi Kızıl Ordunun 1968 Çekoslovakya müdahalesini anımsatıyor.

Rusya, Kazakistan’a binlerce asker göndererek Kazakistan’ın iç ihtilafında taraf oldu. Tokayev’i kurtaran Putin, zamanı geldiğinde hizmeti karşılığında Ukrayna krizinde olduğu gibi Kazakistan’ın Rus azınlığın çıkarları da dikkate alınan iki toplumlu federasyona bölünmesini talep eder mi?

Rusya’nın Kazakistan’daki davranışı Çin tarafından nasıl karşılanacak. Kazakistan’ın özellikle güney bölgelerinde milyarlarca dolarlık yatırımı bulunan Pekin’in Moskova ile arası açılır mı?

Putin’in Kazakistan’da sergilediği davranış Rusya ile Batı arasında Ukrayna ile ilgili müzakere sürecini nasıl etkiler? Kazakistan krizi, Ukrayna krizini daha içinden çıkılmaz bir hale dönüştürür mü?

KAZAK BÜYÜKELÇİ SAPARBEKULY: TÜRKLERE YÖNELİK TEHDİT YOK

KAZAKİSTAN’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly ülkesinde durumun normalleşmeye başladığını belirterek, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü kapsamında çoğunluğu Rus askerlerden oluşan Barış Gücü’nün tehdit tamamen ortadan kalktıktan sonra ülkelerine geri döneceğini söyledi. Saparbekuly, Kazakistan’daki Türk şirketleri, Türkiye’nin temsilcilikleri ve Türk vatandaşlarına yönelik herhangi bir tehdidin olmadığını da vurguladı.

GERİ DÖNECEKLER

Sosyal medya hesaplarından Kazakistan’daki durumla ilgili değerlendirmelerde bulunan Büyükelçi Saparbekuly, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev’in de “Ortak Barış Gücü’nün ülkedeki stratejik tesislerin korunmasını sağlamak için kısa süreliğine geldiğini” söylediğini hatırlattı. Ülkesinde yaklaşık 3.600 Türk şirketi olduğunu ifade eden Saparbekuly, Türk yatırımlarının olduğu yerlere, fabrikalara ve sanayi bölgelerine yönelik bir saldırı ve tehdit olmadığını belirtti. Büyükelçi, “Türkiye’nin ülkemizdeki temsilcilikleri ve ülkemizde yaşayan Türk vatandaşları güven içerisindeler. Endişe edilecek bir durum yok” dedi. (Uğur ERGAN / ANKARA)