ABD’nin anlaşmadan çekilmesi üzerine Tahran’dan ilk nükleer hamle

ABD’nin 2015’te BM Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri ve Almanya’nın oluşturduğu P5+1 grubu ile İran arasındaki nükleer anlaşmadan 8 Mayıs’ta çekilmesi sonrası Tahran’dan ilk kritik adım geldi. İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, dün yaptığı açıklamada önceki gün BM bünyesindeki Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’na (UAEK) uranyum zenginleştirme kapasitesi planlarını izah eden bir mektubu yolladıklarını söyledi.

HAMANEY’İN SÖZLERİ
İran İslam Devrimi Lideri Ayetullah Humeyni’nin ölümünün 29’uncu yılı münasebetiyle önceki gün düzenlenen programda konuşan İran’ın dini lideri Ali Hamaney, “İran hem yaptırımları hem de nükleer faaliyetlerdeki sınırlamaları kabul etmeyecektir. İran Atom Enerjisi hemen yarın nükleer anlaşma çerçevesinde 190 bin santrifüj üretmeye başlasın. Cumhurbaşkanı (Hasan Ruhani) gereğini yapsın” demişti.      

‘ANLAŞMAYA SADIĞIZ’
Salihi, Hamaney’in söylediği “190 bin santrifüjden” kastının ne olduğuna da açıklık getirdi. Salihi şunları söyledi: “Programımız nükleer anlaşmaya aykırı değildir. Biz nükleer anlaşmaya sadığız. İran lideri (Hamaney), 190 bin santrifüj dediğinde, nükleer anlaşma kapsamında ilgili hazırlıkları yapın dedi. Kısa sürede 190 bin santrifüj üretin demedi.” Salihi, Natanz tesisinde santrifüj inşa etme amaçlı altyapı çalışmasının hızlı ilerlediğini de söyleyerek, “Normal ilerleseydik, 6 ya da 7 yıl sürerdi. Fakat şimdi bu, haftalar veya aylar içinde olacak” dedi. Salihi, bu adımın anlaşmayı desteklediklerini ifade eden AB ülkeleri ile müzakerelerin başarısız olduğu anlamına gelmediğini de kaydetti. 

NETANYAHU: ŞAŞIRMADIK
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise İran’dan gelen açıklamalara resmi temaslar için bulunduğu Fransa’dan dün yanıt verdi. Sosyal medya hesabından yayınladığı video ile verdiği mesajında Netanyahu şunları söyledi: “İki gün önce İran’ın dini lideri Ayetullah Hamaney, İsrail Devleti’ni yok etme niyetini beyan etti. Dün (önceki gün) bunu nasıl yapacağını -nükleer başlık cephaneliği yaratmak için sınırsız uranyum zenginleştirmeyle- anlattı. Şaşırmadık. İran’ın nükleer silah edinmesine izin vermeyeceğiz.” İsrail’in İstihbarat Bakanı Israel Katz da İran’ın uranyum zenginleştirme konusunda adım atması halinde Batı’yı bir askeri koalisyon kurmaya çağırarak “Araplar ve İsrail kesinlikle orada olacaktır” dedi.

2015 ANLAŞMASI NEYİ ÖNGÖRÜYORDU
- BM Güvenlik Konseyi’nin 5 Daimi Üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) ve Almanya ile İran’ın 2015 yılında imzaladığı nükleer anlaşma olarak bilinen Kapsamlı Ortak Eylem Planı’na göre, Tahran yönetimi uranyum üretimi için kullandığı 19 bin santrifüjü, 5 bin 60’a düşürecek, 10 yıl boyunca bu sayıda tutacaktı.

- Anlaşma kapsamında İran, ayrıca 15 yıl boyunca ağır su reaktörü inşa etmeyecek, uranyum zenginleştirme çalışmalarını sadece Natanz nükleer tesisiyle sınırlı tutacak ve en yüksek yüzde 3.67 oranında uranyum zenginleştirmesi yapabilecekti. 

- Anlaşma karşılığında İran’a ekonomik yaptırımlar kaldırılacaktı.