ABD’den F-16’ya şart... ‘Önce İsveç onayı’

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, ABD Başkanı Joe Biden ile geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde yeniden canlanan F-16’ların alım süreci hakkında Hürriyet’e konuşan üst düzey Beyaz Saray yetkilisi, her şeyden önce İsveç’in NATO’ya katılımının onaylanmasının Amerikan Başkanı için önemli bir öncelik olmaya devam ettiğini aktardı.

İsminin verilmesini istemeyen Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi, Başkan Biden’ın, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yaptığı görüşme sırasında şunları söylediğini aktardı: “ABD Kongresi, F-16’ların satışında büyük bir sorumluluğa sahip ve İsveç’in NATO’ya katılımının TBMM’de onaylanması bazı Kongre üyeleri için satışa onay vermeyi değerlendirmeden önce önemli bir husus olmaya devam ediyor.”

EŞ ZAMANLI GEÇER Mİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu hafta yaptığı açıklamada, Biden’ın telefon görüşmesi sırasında kendisine, “Siz İsveç’e onayı Meclis’ten çıkarın, aynı şekilde ben de Kongre’den F-16’ları geçiririm” dediğini aktarmasıyla sürecin Washington’da nasıl işleyeceği hakkında soru işaretleri oluşmuştu.

ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’ye yapılacak 40 adet F-16 savaş uçağı ve 80 adet modernizasyon kiti satışının Kongre’ye resmi bildirimini hâlâ yapmamış durumda. Bakanlığın bu bildirimi yapmasından sonra 30 gün içerisinde ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi, satışı engelleyecek bir tasarı geçirmezse satış onlaylanmış olacak. Ancak yine de Ankara-Washington hattında “eş zamanlı adımların” nasıl atılacağı konusunda hâlâ bir belirsizlik mevcut.

TBMM’nin İsveç’i onaylayacağı gün ABD Dışişleri’nin Kongre’ye resmi bildirim yapması bir seçenek olabilir. Fakat bu senaryoda İsveç’in NATO’ya katılımı resmen onaylanmış olacak ancak Kongre’nin 30 günlük ekstradan engelleme takvimi bulunacak.

‘BIDEN DESTEKLİYOR’

ABD Başkanı Biden’ın, F-16’ların Türkiye’ye satışını uzun süredir desteklediğinin altını çizen yetkili, başkanın Kongre’yi satışın son aşamasında harekete geçirebilmesi için İsveç’i üye olarak görmeleri gerektiğini belirtti. “İsveç’in NATO İttifakına girebilmesi için Türk meclisinin İsveç’in NATO’ya katılım başvurusunu yakın zamanda onaylamasını umuyoruz” diyen Beyaz Saray yetkilisi, yönetimin önem sırasında önde gelen şeyin bu olmaya devam ettiğinin altını çizdi.

MADRID’DE KONUŞMUŞTU

2022 Haziran’ında İspanya’nın başkenti Madrid’de gerçekleşen NATO zirvesinde konuşan Biden, satışın ABD çıkarlarına olduğunu savunmuştu: “F-16 jetlerini Türkiye’ye satmalı, o jetleri de modernize etmeliyiz. Bunu yapmamak bizim çıkarımıza değil. Ancak bunu yapabilmek için Kongre onayına ihtiyacım var ve sanırım bunu alabiliriz.” Biden’ın bu konuşması üzerinden 1.5 yıl geçti. Yetkili ayrıca Biden yönetiminin satışı desteklemesinin bir diğer sebebinin de Türk Hava Kuvvetleri’nin NATO ile ortak çalışma kapasitesinin artacağı olduğunu belirtti.

TÜRK F-16’LARI NATO GÖREVİNDE

Türk Hava Kuvvetleri’ne ait 4 F-16 uçağı ve 71 personel, bu ay başında NATO Geliştirilmiş Hava Polisliği Blok-64 görevi kapsamında Romanya’daki Borcea Hava Üssü’nde NATO hava sahasını koruma görevine başlamıştı. Türk uçakları nisan ayına kadar bu görevi sürdürecek.

YUNAN LOBİSİNDEN F-35 ATAĞI

Yunanistan’ın ilk aşamada  20 adet F-35 tipi savaş uçağı satın alımı için ABD’ye gönderdiği niyet mektubuna yaklaşık 1.5 yıl geçmesine rağmen henüz cevap verilmemesi Atina’da soru işaretleri yaratırken, Yunan lobisi Joe Biden yönetimine baskı amacıyla harekete geçti.

ABD yönetiminin, Başbakan Kiriakos Miçotakis’in geçen yıl mayıs ayındaki Washington ziyareti sırasında “yeşil ışık” yakması üzerine, Yunanistan niyet mektubu  yazarak, iki aşamada toplam 40 adet F-35 savaş uçağı satın alımı için talepte bulunmuştu. Temsilciler Meclisi ve Senato’dan gerekli 4 imzanın da atılmasına rağmen, Yunan talebine cevap 1.5 yıldır gönderilmiyor.

ONLAR DA İSVEÇ’İ BEKLİYOR

Bir süre önce Yunan medyasında, ABD yönetiminin bu yıl yaz başlarında Yunan hükümetine F-35 satışını, Türkiye’ye F-16 satışı ile eşzamanlı ilan etmeyi planladığı, bunun için de Ankara’dan İsveç’in NATO üyeliğine onay verilmesinin beklendiği mesajı gönderildiği ileri sürüldü.  

ABD’deki Yunan lobisinin önde gelen isimlerinden, Yunan-Amerikan Liderlik Konseyi (HALC) İcra Direktörü Endy Zemenidis, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’e yazdığı mektupta, sözkonusu gecikmenin, Yunan kamuoyunda sonu işaretleri yaratabileceğini  belirterek ABD yönetiminin, F-35 satışına derhal onay vermesini talep etti. Zemenidis, gecikmeden kaynaklanan düş kırıklığını da dile getirdiği mektubunda, Yunanistan-ABD ilişkilerinin, Washington’un Ankara ile ilişkilerindeki zorluklardan etkilenmemesi gerektiğini kaydetti.