ABD ve İsrail arasında gerginlik büyüyor

ABD Başkanı Barack Obama’nın Ortadoğu’da barışın sağlanması için gerekli ön şart olarak yerleşimlerin inşasının dondurulmasını talep etmesine karşın Netanyahu’nun böyle bir karar almasına Beyaz Saray’dan tepki geldi.

Planların İsrail’in önceki taahhütleriyle “tutarsız” olduğunu belirten Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs yaptığı açıklamada, “ABD yerleşimlerin inşasının meşruiyetini reddetmekte ve durdurulmasını talep etmektedir” dedi. Gibbs ayrıca ABD’nin müzakerelere uygun bir ortam hazırlamak istediğini ama bu tür hareketlerin bu ortamın hazırlanmasına engel olduğunu belirtti.

Associated Press ajansına Cuma günü konuşan İsrailli yetkililer alınacak bir dondurma kararının, yeni yerleşimlerin inşasına ya da halihazırda inşaat halinde olan 2,500 yerleşimin devam ettirilmesine engel olmayacağını açıklamışlardı. Yetkililer ayrıca Filistin tarafının başkenti olması öngörülen Doğu Kudüs’ün dondurma kapsamında olmayacağını da sözlerine eklemişlerdi.

Beyaz Saray’ın beklenmedik sert çıkışı Netanyahu’nun politikalarına yönelik rahatsızlığının boyutlarını da ortaya serdi. Normal koşullarda bu tür kararlar resmen açıklanmadan yorum yapmaktan kaçınan Amerikan yönetiminin bu seferki tavrında ABD’nin Ortadoğu temsilcisi George Mitchell’ın geçtiğimiz hafta içinde İsrail’in planlarıyla ilgili olarak bilgilendirilmesinin etkili olduğu söyleniyor.

Associated Press haber ajansının bildirdiğine göre, Mitchell’a yakın Amerikalı bir yetkili, geçtiğimiz hafta Netanyahu’nun sözcüsü Yitzhak Molcho ve İsrail Genelkurmay Başkanı Michael Herzog’la görüşen Mitchell’ın planlar kendisine açıklandığında “sert bir tepkiye hazırlıklı olmaları gerektiğini” ifade etti.

Netanyahu’nun ABD’nin taleplerini reddetmekteki ısrarı, Obama’nın Arap dünyasındaki kredibilitesini sarsıyor. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın yerleşimlerin inşası dondurulmadan barış görüşmeleri için masaya oturmayacağını açıklamasının ve Başkan Obama’nın da bu fikri desteklemesinin ardından alınan bu karar, Obama’nın bölgedeki etkisinin azaldığına işaret ediyor.

Independent Gazetesi’nin görüştüğü İsrailli Likud Partisi üyesi milletvekili Yuli Edelstein kararı memnuniyetle karşıladığını belirtirken, Netanyahu’nun Washington’a karşı “sağlam” duruşunu da övdü. İsrail Başbakanı’nın aldığı kararın genel olarak partisi Likud içindeki eleştirilere cevap niteliği taşıdığı da belirtiliyor.

AVRUPA’DAN DA TEPKİ VAR

Diğer yandan ABD’nin çıkışına Avrupa’dan da destek geldi. İngiltere, İtalya ve Fransa’nın dışişleri bakanları, Stockholm’de yaptıkları açıklamada, Başkan Obama’nın duruşunu desteklediklerini ve inşaatın devamının barış görüşmelerini sekteye uğratacağını da belirtti.

Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner yerleşimlerin dondurulmasının barış sürecinin başlangıcında hayati önemi olduğunu belirtirken, İtalyan meslektaşı Franco Frattini de AB’nin 27 dışişleri bakanının tamamının bu hamleye karşı olduğunu ifade etti.

İsrail’in 1967’de yapılan Altı Gün Savaşı sırasında işgal ettiği topraklarda, Yahudi İsraillilerin yaşadığı alanlara, genel olarak İsrail yerleşimleri adı veriliyor. Özellikle Batı Şeria topraklarında yoğunlaşan yerleşimlerin az bir kısmı ise Filistin Yönetimi topraklarında ve Golan Tepeleri’nde bulunuyor.

Yerleşimler bir ülkedeki işgalcilerin o ülkede yerleşim kurmasını yasaklayan Cenevre Konvansiyonu’nun dördüncü maddesi doğrultusunda, uluslararası hukuk çerçevesinde yasadışı sayılıyor. Birleşmiş Milletler Genel Konseyi de geçtiğimiz yıllarda defalarca yerleşimlerin yasadışı olduğunu belirten kararlar yayımladı.

2007 rakamlarına göre yerleşimlerde şu an yaklaşık 485.000 kişi yaşıyor.