Kritik zirvede yol haritası belirlendi... Çin'den jet hızında yanıt: Tehlikeli bir yoldasınız
Güncelleme Tarihi:
ABD, İngiltere ve Avustralya liderleri, Avustralya'nın nükleer denizaltıya sahip olması ve bu alanda teknoloji paylaşımı yapılmasını içeren AUKUS anlaşması kapsamında izlenecek yol haritasını açıkladı. Kritik zirveye katılan İngiltere Başbakanı Sunak'tan ise flaş bir Çin açıklaması geldi. Pekin'den gelen yanıt ise tansiyonu yükseltti.
ABD Başkanı Joe Biden, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ve Avustralya Başbakanı Anthony Albanese California eyaletinin San Diego kentinde bir görüşme gerçekleştirdi. Avustralya'nın nükleer denizaltıya sahip olması ve bu alanda teknoloji paylaşımı yapılmasını içeren AUKUS anlaşmasının detaylarının masaya yatırıldığı görüşme sonrasında liderler tarafından ortak bir yazılı açıklama yapıldı.
AUKUS anlaşması kapsamında üç ülkenin ortaklaşa olarak yeni nesil denizaltı SSN-AUKUS'un üretimini gerçekleştireceği belirtilirken, Avustralya ve İngiltere'nin "geleceğin denizaltısı" olarak nitelenen SSN-AUKUS'u kullanacağı belirtildi.
Ayrıca, Avustralya ve İngiltere'nin SSN-AUKUS'ları 10 yıl içinde kendi tersanelerinde inşa etmek için çalışmaya başlayacağı kaydedilen açıklamada, 2023 itibariyle ise Avustralya askeri ve sivil personelinin, ABD ve İngiltere donanma üslerinde eğitim alacakları belirtildi.
Yol haritası kapsamında ABD'nin 2023, İngiltere'nin ise 2026'dan itibaren Avustralya'da denizaltılar için inşa edilen limanlara yönelik ziyaretlerini artırmayı planladığı öğrenilirken, 2030'ların başlarında kongre onayının çıkması halinde ABD'nin, Avustralya'ya en az 3 adet "Virginia" sınıfı denizaltı satmayı planladığı bildirildi.
2030'ların sonunda İngiltere'nin ilk SSN-AUKUS'u Kraliyet Donanması'na teslim edeceği ifade edilen açıklamada, 2040'ların başında ise Avustralya'da inşa edilen ilk SSN-AUKUS'un Avustralya Kraliyet donanmasına teslim edileceği belirtildi. Söz konusu yol haritası sayesinde Hint-Pasifik bölgesindeki denizaltı varlığının artacağı hatırlatılan açıklamada, bunun küresel güvenlik ve istikrara da katkı sağlayacağı ifade edildi. Öte yandan, nükleer silahların yayılmasını önleme konusundaki taahhütlerine bağlılığı sürdüren tarafların, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ile istişareyi sürdürdüğü vurgulandı.
2021 yılında ilan edilen 3'lü güvenlik paktı AUKUS ülkelerin isimlerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmayı ifade ediyor. AUKUS'un Çin'in askeri etkinliğini artırdığı Hint-Pasifik bölgesinde istikrarı destekleme amacıyla hayata geçirildiği belirtiliyor.
Son veriler İngiltere'nin gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2'sini savunmaya harcadığını gösteriyor.
SUNAK: İNGİLTERE TETİKTE OLMALI
AUKUS güvenlik paktının detaylarını görüşmek üzere ABD'de bulunan Rishi Sunak BBC'ye açıklamalarda bulundu. 'Dünya daha istikrarsız bir yere dönüştü ve güvenliğimize yönelik tehditler arttı' diyen Sunak, silahlı kuvvetlere ayrılan bütçeyi artırdığını belirtti.
İngiltere savunma bütçesi gelecek iki yılda yaklaşık 5 milyar sterlin artacak. İngiltere'nin Avrupa'da savunmaya en çok bütçe ayıran ülke olduğunu söyleyen Sunak "Bu böyle kalmaya devam edecek" dedi.
Sunak 'Çin, bizimkilerden çok daha farklı değerleri olan bir ülke ve dünya düzenine meydan okuyor. Bu yüzden buna karşı tetikte olma; kendimizi, değerlerimizi ve çıkarlarımızı koruma hakkımız var' ifadelerini kullandı.
İngiltere hükümetinin, Çin'in oluşturduğu bu 'sorunu' ciddiye aldığını belirten Sunak, bu nedenle 'yarı iletkenler' gibi sektörlerde Çin yatırımlarını engellediklerini de ekledi.
PEKİN'DEN YANIT GELDİ
Bu açıklamaya birkaç saat sonra Pekin'den yanıt geldi. Sky News'ta yer alan habere göre, Çin dışişleri bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin, üç ülkenin uluslararası toplumun endişelerini "göz ardı ettiğini" söyledi.
Sözcü üç ülkeye 'tehlikeli bir yoldalar' diyerek adeta gözdağı verdi. Wang açıklamasında şu ifadelere yer verdi;
'Bu, yalnızca silahlanma yarışını hızlandıracak, uluslararası nükleer silahların yayılmasının önlenme sistemini baltalayacak, bölgesel barış ve istikrara zarar verecek tipik bir Soğuk Savaş zihniyetidir'
İngiliz Sky News bu gelişmeyi 'Çin, İngiltere, ABD ve Avustralya'yı denizaltı anlaşmasıyla 'tehlikeli yolda ilerlemekle' suçluyor' başlığı ile okurlarına sundu.
Nükleer denizaltı anlaşması Çin'inse tepkisini çekiyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, geçen hafta yaptığı açıklamada Pekin'in anlaşmaya yönelik tavrını yinelemiş ve AUKUS paktının Asya-Pasifik bölgesindeki barış ve istikrarı tehdit ettiğini belirtmişti.
FRANSA'NIN TEPKİSİNE NEDEN OLMUŞTU
Avustralya'nın nükleer denizaltılar için daha önce Fransa ile anlaşmış olması ve bu anlaşmadan vazgeçmesi, Fransa'nın tepkisini çekmişti. Avustralya 2021'in Eylül ayında, ortak denizaltı inşa etmek üzere Fransa'yla imzaladığı 35 milyar euroluk anlaşmadan çekilmişti.
Onun yerine İngiltere ve ABD ile AUKUS anlaşmasını imzalayarak bu iki ülkeden nükleer denizaltı teknolojisi satın alma ve üretme anlaşması imzalamıştı.
Fransız yetkililer, üç ülke arasındaki AUKUS görüşmelerinin kendilerinden habersiz yürütüldüğünü ve Avustralya'nın anlaşmadan son anda çekildiğini söylemiş; sert tepki göstermişti. Paris, bu ülkelerden büyükelçilerini de geçici olarak çekmişti.
Avustralya krizi aşmak için Haziran 2022'de, daha önce denizaltı teknolojisi satın almak ve ortak üretim için imzaladığı anlaşmadan döndüğü Fransa'nın Naval Group isimli şirketiyle, 555 milyon euroluk bir tazminat anlaşması imzaladı.