ABD Çin'e karşı sertleşti

ABD ile Çin arasındaki casus uçak gerginliği 10. güne girerken, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney, halen Çin'in elinde bulunan Amerikan EP-3 keşif uçağı ve 24 kişilik askeri personelinin iade edilmemesinin, iki ülke arasındaki ilişkilere uzun dönemli zarar vereceği uyarısında bulundu.

Amerikan televizyon kanallarında katıldığı programlarda konuşan Cheney, Çin'in ısrarına karşılık, ABD'nin özür dilemesine gerek olmadığını savundu. Cheney, Çin'in elinde tuttuğu 24 Amerikan askeri ve EP-3 uçağını hemen ABD'ye teslim etmesi ve bu konunun kapanması gerektiğini belirtirken, geçen zamanın, ilişkilere uzun dönemli zarar verebileceğini kaydetti.

ABC televizyonunda bir programa katılan ABD Dışişleri Bakanı ColinPowell da Çin'den özür dilenmeyeceğini bildirdi. Amerikan casus uçağı EP-3 ile Çin savaş uçağı F-8, Güney Çin Denizi'nde çarpışmış ve EP-3, 24 personeli ile Çin'in Haynan Adası'na zorunlu iniş yapmıştı. Çarpışma sonucu Çin savaş uçağı denize çakılırken, kayıp pilotun öldüğü sanılıyor.

ABD Başkanı George W. Bush, olaydan duyduğu üzüntüyü dile getiren bir açıklama yapmıştı. Ancak Çinli yetkililer, resmen özür dilenmesinde ısrar ediyor. ABD, casus uçağın, uluslararası sularda istihbarat topladığını, Çin ise bu bölgenin kendi karasularında olduğunu savunuyor.

ÇİNLİ BİR PİLOTUN, AMERİKAN UÇAĞINI DÜŞÜRMEK İÇİN İZİN İSTEDİĞİ İDDİA EDİLDİ

Hong Kong'da yayımlanan bir gazete, Çin savaş uçağıyla çarpışarak Çin'in Haynan adasına inen ve bu ülke ile ABD arasında krize yol açan Amerikan casus uçağını vurmak için, başka bir savaş uçağının pilotunun izin istediğini, Çinli yetkililerinbunu reddettiğini ileri sürdü.

South China Morning Post gazetesinin Çin kaynaklarına dayandırdığı haberinde, uçakların uluslararası hava sahasında çarpışmasından sonra Zhao Yu adlı pilotun, kontrol kulesiyle telsiz bağlantısı kurarak Amerikan uçağını düşürmek için izin istediği belirtildi.

Yetkililerin serinkanlılıkla izin isteğini reddettiği, bu isteğin kabul edilmesinin iki uçağın çarpışmasının kaza olması nedeniyle savaşeylemi oluşturabileceği kaydedildi. Amerikan uçağının Çin uçağıyla çarpışması sonucu Çinli pilot Wang Wei kaybolmuştu. Haberde, casus uçağın Lingshui askeri üssüne inmesinin ardından Çinli bir subayın, uçağa girmek için Amerikan mürettebatındaki bir havacıyla dövüştüğü de belirtildi.

Amerikan mürettebatının Çinlilerin uçağa girmesine karşı çıktıklarını kaydeden gazetede, Uçak indikten sonra Çinli bir suayın uçağın kapısına giden merdiveni çıktığı ve girişteki bir Amerikalıyla dövüştüğü, Çinli Subayın, Amerikalıyı toprağa fırlattığı ve Çinli askerlerin uçağa girdiği ifade edildi

BUSH'DAN ÇİNLİ PİLOTUN KARISINA MEKTUP

Bu arada, ABD Başkanı Bush'un, kayıp Çinli pilotun karısına mektupyazdığı açıklandı. Pilotun karısı, Çin'den özür dilemeyi reddettiği için Bush'u korkaklıkla suçlayan bir mektup yazmıştı. Beyaz Saray yetkilileri, Bush'un, Çinli pilotun eşine gönderdiği mektubun kişisel olduğunu ve bu nedenle kamuya açıklanmayacağını belirtirken, ''Mektup sadece insani bir jest. Amerikan politikasında bir değişiklik anlamına gelmiyor'' mesajını da verdi.

Öte yandan ABC televizyonu, ABD Savunma Bakanlığı Pentagon yetkililerine dayanarak verdiği haberde, Haynan Adası'nda bulunan 24 Amerikan askerinin sadece 8'i ile görüşülebildiğini duyurdu. ABD ve Çin'in, 24 kişilik ekip ile sadece 8 kişilik bir temsilci grup olarak görüşülebileceği konusunda anlaştığı belirtiliyor.

Şu ana kadar, Amerikalı askerlerle sadece 3 görüşme gerçekleştirilirken, ABD, ekibiyle günde 2 kez görüşmek istediğini Çinli yetkililere iletti.

ÇİN'İN 'ÖZÜR' ISRARI SÜRÜYOR

Çin ile ABD arasında 1 Nisan'dan beri devam eden casus uçak krizinde, Çin'in Amerikan yönetiminin özür dilemesi gerektiği yönündeki ısrarı sürüyor. Çin Savunma Bakanı Chi Haotian, ''ABD'nin gerçeklerle yüzyüze gelmesi ve olayın sorumluluğunu üstlenmesi'' gerektiğini ifade etti. Chi, Amerikan tarafının Çin halkından özür dilemesini ve benzeri olayların tekrarlanmaması için etkili önlemler almasını istedi.

Olayın Amerikan uçağının uçuş kurallarını ihlal etmesinden kaynaklandığını söyleyen Chi Haotian, şu anda öncelikle kayıp pilotu düşündüklerini kaydetti Öte yandan, Amerikalı diplomatların 1 Nisan'dan beri Çin'in güneyindeki Haynan adasında tutulan 24 kişilik Amerikalı mürettebatla dün üçüncü kez görüşmelerine izin verildi.

Amerikalı yetkililer, mürettebatın bir an önce serbest bırakılmasıve bu süre içinde mürettebatla her gün görüşebilmek için yoğun çaba harcıyorlar.

ABD'YE İNSAN HAKLARI ALANINDA DİYALOG ÇAĞRISI

Çin Devlet Konseyi'ne bağlı Basın Bürosu tarafından hazırlanan, ''2000 Yılı Çin'deki İnsan Hakları Davasının Gelişimi'' başlıklı ''Beyaz Kitap'' yayınlandı. Kitapta, Çin'in modernleşme sürecinde simgesel önemi olan 2000 yılında, ülkede toplumsal durum ve ekonominin sağlıklı bir şekilde geliştiği, demokratik hukuk yapılanmasının güçlendirilmeye devam edildiği ve insan hakları durumunda da ''iyi gelişme eğiliminin'' korunduğu belirtildi.

Beyaz Kitap'ın sonunda Çin'deki insan hakları davasının halen gelişme sürecini yaşadığı ve bu konuda düzeltilmesi gereken noktalar bulunduğu kaydedilirken, hükümetin ülkedeki somut koşullar ve halkın arzusuna göre, toplumsal istikrarın korunması önkoşulunda, ülkenin gelişmesini hızlandıracağı, demokratik hukuk inşası ve manevi uygarlığın yapılanmasını güçlendireceği belirtiliyor.

ABD'YE ÇAĞRI

Bu arada, Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Wang Guangya, bugün ChinaDaily gazetesinde yer alan demecinde, insan hakları konusunda ABD ile diyaloğa hazır olduklarını belirtti. Wang Guangya, ''Amerikan tarafının bu konuda zıtlaşmadan vazgeçerek, diyaloğa döneceğini umuyoruz'' diye konuştu.

Çin ve ABD arasında insan hakları konusunda 90'lı yıllarda yapılangörüşmeler Mayıs 1999'da Çin'in Belgrad Büyükelçiliği'nin NATO füzeleriyle vurulması üzerine kesilmişti.

ÇİN, NÜKLEER DENEMEYE HAZIRLANIYOR

Çin ile ABD arasında casus uçağı krizi sürerken, Çin'in, batıdaki Sincan eyaletinde yeraltında yeni bir nükleer denemeye hazırlandığı bildirildi. The Washington Times gazetesi, Amerikan istihbarat kaynaklarına dayanarak verdiği haberde, Washington ile Pekin arasında krize yol açan EP-3E tipi casus uçağının, Çin güçlerince alıkonulduğu sırada, bunükleer denemeye ilişkin hazırlıkları izlediğini belirtti.

Gazete, olay öncesi uçaktan sağlanan bilgilerin yanı sıra, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Lop Nur nükleer deneme tesisinden edinilen uydu fotoğraflarının, Çin'in yakın zamanda bir nükleer test yapmaya hazırlandığını kanıtladığını kaydetti.

Çin, yeraltında nükleer denemeler yapılmasını yasaklayan uluslararası anlaşmayı 1996'da imzalamıştı. Eski ABD Başkanı Bill Clinton'in Demokrat yönetimi de bu anlaşmayı desteklemiş, ancak Cumhuriyetçi ağırlıklı Kongre anlaşmayı onaylamamıştı. Çin de, ABD'nin uygulamaya koymadığı bu anlaşmayı uygulamayacağını geçen yıl bildirmişti.