ABD casus uçaktan umudunu kesti

ABD ile Çin arasında casus uçağı krizi şiddetlenirken, Washington, EP-3E Aries tipi istihbarat uçağının kendisine iade edilmesinden umudunu kesti. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon yetkilileri, Amerikan medyasına açıklamalarında, casus uçağının Çinli uzmanlar tarafından bazı parçaları ayrılarak incelenmekte olduğunu doğruladılar.

Bir Pentagon yetkilisi, UPI ajansına açıklamasında, Çin'in, çok gelişmiş teknolojik özelliklere sahip EP-3E uçağını ele geçirerek ''bir hazine yakaladığını'' ve bu uçağın sırlarını öğrenme şansını geri tepmeyeceği görüşünü taşıdığını söyledi. Yetkili, bu koşullarda uçağın iadesinin artık Washington tarafından umulmadığını belirtti.

Bu arada, Tayvan'da yayınlanan Taipei Times gazetesi, EP-3E casus uçağının, Çin'in Haynan adasına inmeye mecbur bırakıldığı sırada, Çin'in Rusya'dan yeni aldığı Sovremenny sınıfı muhriplerin özelliklerini araştırmakta olduğunu duyurdu. Washington'daki askeri uzmanlar da EP-3E casus uçağının Çin'in eline geçmesiyle ABD'nin bölgedeki istihbarat avantajlarının zayıflayacağı öngörüsünde bulundular.

PERSONEL YARGILANABILIR

Öte yandan, ABD Başkanı George Bush yönetimi, uçağın 24 kişilik mürettebatının Çin tarafından yargılanmasından da kaygılanıyor. ABD yönetimi yetkilileri, Çin Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan açıklamada, uçak personelinin sorgulanmakta olduğunun ve haklarındaki kararın bu soruşturmanın sonucuna bağlı bulunacağının belirtilmesine tepki gösterdiler.

ABD yetkilileri, Çin'in bu sözlerle uçak mürettebatını yargılama niyetini ortaya koyduğunu, uluslararası kurallar çerçevesinde ise Pekin'in buna hakkı olmadığını söylediler. Amerikan yönetimini Çin karşısında bir bakıma ''çaresiz'' duruma düşüren gelişmelerle birlikte, Başkan Bush yönetiminde, bundan sonra ne yapılması gerektiği konusunda ''şahinler ile güvercinler'' arasındayeni bir görüş ayrılığı çıktığı söylentileri de Washington'da yayıldı.

Bazı diplomatik gözlemciler, Çin konusunda Bush ile Dışişleri Bakanı Colin Powell'ın son açıklamaları arasındaki ton farkına dikkatiçektiler. Bush, ültimatom niteliğindeki son açıklamasında, Çin'in hemen uçak ve personelini iade etmesini isterken, bunun gerçekleşmemesi durumunda ilişkilerin ciddi yara alacağı uyarısında bulundu. Powell ise çok daha yumuşak bir tarzda dile getirdiği açıklamasında, ''bütün bunları arkamızda bırakalım, bu sorunu aşalım. Bu olayın ilişkilerimizde kötüleşmeye yol açacağını sanmıyorum'' dedi.

Diplomatik gözlemciler, sert açıklamanın sahibi Bush'un, yönetiminşahinleri şeklinde tanınan Başkan Yardımcısı Dick Cheney ve Savunma Bakanı Donald Rumsfeld'in etkisi altında bulunduğunu, Powell'ın ise diğer konularda olduğu gibi Çin meselesinde de daha pasif bir yaklaşımbenimsediğini öne sürdüler.