737 Max 9 krizi Boeing'i batırabilir mi?
Güncelleme Tarihi:
ABD merkezli havacılık devi Boeing, acil çıkış kapısı kullanıma kapatılmış 737 Max 9 tipi uçaklarla ilgili hatasını kabul ettikten sonra birkaç sene içinde ikinci kez 737 Max’lerin merkezinde olduğu bir krizle karşı karşıya.
Boeing CEO'su Dave Calhoun, olayın sorumluluğunu kabul ettiklerini ve süreci "tam bir şeffaflık içinde yürüteceklerini" belirtti ancak havacılık uzmanları asıl büyük zararın şirketin ününe geldiğini aktarıyor.
Beyaz Saray da krizle ilgili devreye girdi, bu tip uçakların tüm incelemeler tamamlanana kadar yerde kalacaklarını açıkladı.
YOLCULAR BU UÇAKLARA BİNMEME HAKKINA SAHİP Mİ?
2018 ve 2019’da iki uçağın beş ay arayla düşmesi sonrası aralarında Ryanair’in de olduğu bazı hava yolları, yolculara bilet iadesi hakkı tanımıştı.
Ancak uzmanlar bunun o döneme özel olduğunu, yolculara böyle bir hak tanınmayacağını kaydediyor.
Havayolu uzmanı Abdullah Nergiz, uçakların sefer izni alması durumunda, emniyetli olduklarının kabul edildiğini söylüyor:
“Siz yolcu olarak karşınızda bu uçağı gördüğünüzde, uçuş emniyeti açısından uygun görülmüştür ve faaliyetini yapacaktır”
İFLASI SÖZ KONUSU OLABİLİR Mİ?
Boeing 737 Max’i 2017 yılında piyasaya sürdü ve asıl amacı orta mesafe uçuşlarda Airbus firmasına rakip olmaktı.
Şirket yaptığı duyuruda, 93 ülkeden gelen 4300 siparişle, Boeing tarihinin sipariş rekorunun kırıldığını belirtmişti.
Abdullah Nergiz sonrasında yaşananların altında, Boeing'in modernize edilen tasarımındaki sıkıntıların yattığına işaret ediyor:
“Zaten bütün problemlerin temelinde bu yatıyor. 737 tasarımı halen 1960’lardaki orijinal tasarıma dayanıyor. Temeldeki birçok problemin çıkış noktası o.
“2018 ve 2019’da iki uçağın düşüşüne neden olan MCAS yazılım hatasının sebebi de o. Yeni nesil büyük motorlar takılınca uçağın dengesi bozuldu. Sıfırdan bir tasarım yapmak yerine yazılımla çözmeye çalıştılar.”
Havacılık uzmanı Nergiz, şirketin bu anlamda en fazla kâr beklediği ürün gamından darbe yediğini ve “büyük zarar edeceğinin aşikar olduğunu, ancak batmasının çok zor olduğunu” kaydediyor.
Ancak şirketin, 737 Max ailesinin 8 numaralı üyesinin peş peşe yaşadığı iki kaza sonrası 20 milyar dolarlık toplam zarar yaşadığı kayıtlara geçti.
MCAS YAZILIM SÜRECİ NASIL GELİŞTİ?
Manevra Karakteristiklerini Artırma Sistemi (MCAS) 737 Max 8'lerin motorunun hız kaybedip durmasını engellemek üzere tasarlanmıştı.
MCAS, uçağın burnundaki sensörler 'motorun yavaşlayıp durmasına yol açabilecek şekilde uçağın çok dik bir açıyla yükseldiğini' gösterdiğinde tepki vermeye programlanmıştı.
2018’de düşen ilk uçakta yapılan incelemeler, bu sistemin arızalandığını, uçağın burnunu otomatik olarak en az 20 kez indirmeye zorladığını, bu sebeple uçağın denize düşüp 189 kişinin hayatını kaybettiğini gösterdi.
Boeing, bu yazılımı yeniden tasarlayarak, sensörlerden birbiriyle çelişen veriler geldiğinde MCAS'ı devre dışı bırakacak şekilde geliştirdi.
Şirketin yönetim kurulu, 737 tipi uçaklarda ortaya çıkan ve iki uçağın düşmesiyle sonuçlanan sorunlardan sonra, İcra Kurulu Başkanı (CEO) Dennis Muilenburg’un görevine son vermişti.