3 yıl sonra yıkılacak bina 140 milyon $’a inşa edildi
Güncelleme Tarihi:
BM bahçesinde duvarları alüminyum levhalarla kaplanmış bina üç katlı. Görünüşü garip, etrafındaki gökdelenlerin görkemine tezat düşüyor. Yüksek yapılar arasında kaybolduğu için dikkati çekmiyor. Asker barakalarına benziyor. Oysa New York’un merkezinde asker de yok, barakada. Bitişiğindeki nehirden bombalı, silahlı saldırıya karşı, bir-ikisi hariç, duvarlarına pencere açılmamış. Yan komşusu BM, karşı kaldırım komşusu ise Türkevi.
New York’ta başka yapılarda olmayan bir özelliği var. ‘Kuzey Çayır’ denilen BM bahçesinde 140 milyon dolar harcamayla inşa edilen bina yıkılmak üzere yapıldı. Baraka görünümlü yapı BM’nin beş yıl sürecek onarımı sırasında Genel Sekreter Ban Ki-mun, yakın kadrosu ve üst düzey yöneticileri dahil 272 personele üç yıl ev sahipliği yapacak. ‘Genel Merkez’, ‘Sekreterlik’, ‘Cam Kule’ gibi lakaplara sahip dünya siyasetinin merkezi 57 yıllık geçmişinde ilk kez tümüyle boşalacak.
Geçen yıl beş bini aşkın merkez personeli şehrin göbeğinde kiralanan binalara taşındılar. Diğerleri Mart sonuna kadar yeni ofislere geçecekler. 192 ülkenin temsil edildiği yapı tarihi eser sınıfına girdiği için yıkılmaya uğramadan içeriden yenilenecek. Personelin sürekli şikayetine yol açan asbest sorunu ile yangına karşı söndürme cihazlarının yeterli görülmediği için New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg’in ilk ve orta okul öğrencilerinin ziyaretlerini yasakladığı bina şimdilerde hayalet kentini andırıyor.
9 bine yakın personele hizmet veren 39 katlı gökdelende kısa bir tur yapıyorum. Mobilyalar sökülmüş, bilgisayar, TV, telefon ve diğer elektronik araçgereçler yerlerde sürünüyor. Bazı ofislerde tek-tük insan görüyorum, çoğu katlar bomboş. Küçültülmüş lokantada ise artık kuyrukta beklemek yok. Tarihi binanın 1.9 milyar dolarlık onarım bütçesi de inşaat alanında rekor sayılıyor. İşçi ordusu gökdelen mahzenine 14 km uzunluğunda su boruları, 65 km’lik elektrik kabloları, 60 km’lik telekomünikasyon hatları döşeme çalışmalarına başlamışlar.
BM dünyada görünümü ve konumuyla eşi, benzeri olmayan bir bina. Uluslararası sorunların en üst düzeyde ele alındığı Güvenlik Konseyi ve Genel Kurul toplantıları burada yapılıyor. Üye ülkelerin hediyeleri salon, koridor ve duvarları kaplıyor. Özel hazırlanmış halı, kilim, deriler, altın elyafı işlenerek imal edilen tarihi eserler, altın, gümüş, kıymetli takılar, bronz, fildişi, tarih öncesi taşlar, mozaik parçaları yazıtlarla ‘Kapalı Çarşı’yı, Chagall’den Picasso, Matisse, Salvatore Dali, Miro’ya tablo, heykel, buğulu camlar, Barbara Hepworth’un heykel eserleriyle müzeyi anımsatıyor. Çin’in hediyesi 5X10 metrelik ‘Çin Seddi’ halısına ilaveten Chengtu- Kunming demiryolunu sergileyen dört fildişinden yapılan eserini 200 sanatçı hazırladı. Genelde hediyelerin çoğunluğunda harpler kınanıyor, barış teması, adalet ve insan hakları vurgulanıyor. Ziyaretçilerin girişinde Lüksemburg’un hediyesi namlusu düğümlü tabanca ile Rus ve Gürcü sanatçıların metal yapıtlarında ‘silahsızlanma’ teması işleniyor.
Türkiye’nin BM’ye hediyesi, ‘Hattusillis III ile Mısır firavunu 2’nci Ramses arasında ebedi dostluğu vurgulayan Kadeş Anlaşması’, Güvenlik Konseyi girişini süsleyen bronz replikada MÖ 1269’da imzalanan Kadeş’in dünyanın en eski barış anlaşması olduğu bildiriliyor. Sanatçı Sadi Çelik’in hazırladığı replika, şimdi 3 yıl sonra yıkılacak geçici binada Genel Sekreter ofisinin karşısındaki duvara yerleştirildi.
İndira Gandhi, Habib Burghiba, Kral Hasan, Kraliçe Margrethe, Enver Sedat dahil pek çok lider, ülkelerinin hediyelerine bizzat BM’de genel sekreterlere takdim ettiler. Papa John Paul VI’da ‘İsa Çarmıhta’ tablosunu BM’ye konuşma yapmaya geldiğinde beraberinde getirdi.