2022 model yenilikler... Yeni yılda bu teknolojileri konuşacağız

1- ÜÇ BOYUTLU İNTERNET METAVERSE

TÜRKİYE’de pek çok kişinin adını ilk kez 2019’da duyduğu Bitcoin’i artık neredeyse bilmeyen kalmadı. Dijital sahiplik sertifikası NFT’ler ise bu yıl patlama yaptı ve küresel satış hacmi önceki seneye kıyasla 220 kat artışla 22 milyar dolar oldu. Ancak kısa süre önce hayatımıza yeni bir kavram daha girdi: Bugünün iki boyutlu internetinin üç boyutlu karşılığı olan ‘metaverse’. Oyunseverler konsepte aşina çünkü sanal gerçeklik gözlükleri ile kısmen bu deneyimi bir süredir yaşıyorlar.

Fark yaratacak asıl yenilik, tıpkı gerçek bir şehirden diğerine taşınırken olduğu gibi bir uygulama ya da platformdan diğerine dijital varlıklarımızı götürmenin mümkün olması. Pokemon oyunuyla hemen herkesin öğrendiği artırılmış gerçeklik sayesinde, fiziksel dünya ile sanal evreni birleştirmek mümkün olacak.

SANAL-GERÇEK BİR ARADA

Metaverse’ü daha anlamlı kılmak için onu kripto paralar ve NFT ile birlikte düşünmek gerekiyor. Örneğin Amerikalı sanatçı “Beeple”nin bir tablosunu Bitcoin ile NFT olarak satın alabilir, onu metaverse’te inşa ettiğiniz müzenizde sergileyebilirsiniz. Müze için giriş ücreti talep ederek ya da tablonuzu açık artırmada satarak para kazanabilirsiniz. Ya da kendinize bir ev inşa edebilir, dünyanın farklı şehirlerinden arkadaşlarınızı yeni evinizde doğum günü partinize çağırabilirsiniz. Metaverse için bir yılda 10 milyar dolar yatırım taahhüt eden Facebook bu teknolojiye öncülük ederken 2022’de metaverse kelimesini çok sık duyacağız.

2- YENİ YARIŞ AY’A İNMEK

- NASA’nın ‘Perseverance’ uzay aracı şubat ayında Kızıl Gezegen’e indi. Aynı seferle Mars’a gönderilen ‘Ingenuity’ ise nisanda başka bir gezegende uçan ilk hava aracı oldu. Yine şubatta Birleşik Arap Emirlikleri ve Çin’in uzay araçları ‘Hope’ ve ‘Tianven-1’ bu gezegenin yörüngesine girdi. 2022’de ise manşetlerde Ay olacak.

- Bir yıl gecikmeyle 2025’te Dünya’nın uydusuna yeniden astronot göndermek isteyen NASA, şubat ayında Orion uzay aracını dört haftalık test uçuşu için Ay yörüngesine gönderecek. Rusya, Japonya ve Hindistan yılın ikinci yarısında insansız araçlarını Ay yüzeyine indirmeyi planlarken Güney Kore ise aynı dönemde Ay yörüngesine araç gönderme telaşında.

- Öte yandan ünlü milyarderler Virgin Galactic’in CEO’su Richard Branson ile Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un uzayın kapılarını astronotlar dışında zenginlere de açtığı Temmuz ayındaki tarihi uçuşlarının ardından 2022 itibariyle düzenli seferlerle yeni bir sektörün doğması bekleniyor. 2022’nin son çeyreği için 450 bin dolara uzaya gidiş-dönüş bilet bulmak mümkün olacak. 2022 ‘de faaliyete geçmesi beklenen Çin’in Tiangong uzay istasyonu da yılın önemli olaylarından olmaya aday.

3- DÜNYAYI KURTARACAK İKİ ESKİ-YENİ TEKNOLOJİ

- 2021 iklim değişikliğinin etkilerinin gözle görüldüğü yıl oldu. Kuraklık tarımsal üretimden içme suyu teminine kadar yaşamı tehdit ederken bildik iki teknoloji kurtarıcı olabilir. Su taneciklerinin yağış için yeterli büyüklüğe erişmelerini sağlayan bulut tohumlama, neredeyse 75 yıldır kullanılan bir yöntem. 2008 Pekin Olimpiyatları için güneşli bir havayı garanti altına almak gibi pek çok uygulamaya imza atan Çin, bu alanda 35 bin kişi istihdam ediyor.

- ABD’de “Idaho Power” adlı enerji şirketi hidroelektrik üretimini desteklemek için 2003’ten beri bulut tohumlama yapıyor. Reaksiyonu tetikleyen gümüş iyodür ya da tuz gibi maddeler önceden bulutlara roketler ya da uçaklarla taşınıyordu. Ancak şimdi insansız hava aracı teknolojisindeki ilerleme hem operasyonel maliyeti düşürüyor, hem de bilim insanlarının hareket kabiliyetini arttırıyor.

- Kuraklıkla mücadelede deniz suyu arıtma tesislerinin de popülerliğinin artması bekleniyor. Arıtılmış tatlı su için aynı miktardaki normal suyun üretiminden 10 kat fazla enerji gerekiyor. ABD’li bir tüketici için arıtılmış suyun maliyeti, normalin iki katı. Fakat kuraklık durumunda güvenilir bir alternatif olarak görülüyor ve teknolojideki gelişmelere paralel maliyetler azalıyor.

- Dünyada günde 300 milyon kişiye yetecek su işleniyor. Şaşırtıcı olmayacak şekilde enerji maliyetinin düşük olduğu petrol zengini Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri bu alanda lider.

4- MRNA SAĞLIKTA UMUT VERİYOR

- Yaşamımıza olağanüstü etkileri olan korona salgını, tıp dünyasına mRNA teknolojisini kazandırdı. Pandemi öncesinde düzenleyici makamların onay verdiği tek bir mRNA ürünü bulunmazken, devam eden araştırmaların sayısı bir elin parmaklarını geçmiyordu. Şimdi ise devam eden 44 çalışma var.

- Sektör uzmanlarına göre, daha önce risk almaktan kaçınan dev ilaç şirketleri bu teknolojiye şans vermezken COVID’deki başarı bilimsel ve ticari bakış açısını değiştirdi. Öncelikli hedef etkinlik oranı yüzde 50’nin altında kalan geleneksel grip aşılarını yenileri ile değiştirmek.

- Yürütülen çalışmalardan 20’si ise kanser tedavisine yönelik. Bunun dışında zika, hepatit, sıtma ve HIV de üzerinde çalışılan diğer alanlar. Fransız Sanofi’den İngiliz AstraZeneca’ya birçok şirket geleneksel aşılardan çok daha hızlı geliştirilebilen, üstelik daha çeşitli varyantlara karşı etkinlik gösteren mRNA’ya yüzlerce milyon Euro harcayacaklarını açıkladılar.

5- OTOMOBİLLERİN YENİ PETROLÜ: KOBALT

- Cep telefonu pillerinden otomobil bataryalarına geniş kullanım alanına sahip kobaltın piyasası, elektrikli araca geçişin hızlanmasıyla patlama yaptı, fiyatı bir yılda yüzde 88 artışla 30 dolara tırmandı. Bir Tesla otomobil 4 buçuk kilo ile cep telefonlarından 400 kat daha fazla kobalta ihtiyaç duyuyor. Bu da arzın üçte ikisinden sorumlu Demokratik Kongo’nun adını daha sık duyacağımız anlamına geliyor.

- Dünya Bankası verilerine göre nüfusun yüzde 73’ünün günlük 1.90 dolardan az kazandığı yoksul ülkede, üretim talebi arttıkça kötüleşen çalışma koşulları ile çetelerin neden olduğu riskler temiz otomobillerin kirli yüzü. Öte yandan bu ülkedeki 19 madenden 15’inin kontrolü Çinli firmaların elinde, küresel kobalt üretiminin yüzde 70’i de Çin’de işleniyor. ‘Yeni petrolün’ Çin hâkimiyetinde olması ABD’yi kaygılandırıyor.

- Çin, otomotivde üretimi durma noktasına getiren çip krizinde de başat aktör olabilir. Tayvan-Çin geriliminin gittikçe tırmandığı bir ortamda toplam çip tedarikinin yüzde 60’ından sorumlu Tayvanlı şirketlere olası Çin yaptırımı sektörü kaygılandırıyor.

6- MİNİ NÜKLEER REAKTÖRLER

- Rüzgâr ile hidroelektrik santrallerinin küresel ısınmanın etkilerine karşı savunmasızlığı ve Rusya’ya olan doğalgaz bağımlılığının Avrupa’da yarattığı rahatsızlık, nükleer enerjiyi yeniden politika yapıcıların gündemine getirdi.

- Fransa, altı yeni reaktör inşası ve mini santrallere milyarlarca Euro yatırım planını ilan etti. Uçak motoru üreticisi Rolls Royce, İngiltere’de 16 mini nükleer santral inşa etmeyi hedeflediğini açıkladı. Rusya, dünyanın ilk yüzer nükleer santralini Sibirya’daki küçük bir kasabanın açıklarında hizmete aldı bile.

- ABD’de Bill Gates’in şirketi TerraPower’ın Wyoming’de türünün ilk örneği 4 milyar dolarlık mini reaktörün temelini atması bekleniyor.