1800'lü yıllarda ahlaksızlık diyerek yasaklamışlardı... Dansın 'intikamı'
Güncelleme Tarihi:
Kökeni asırlar öncesine dayanan ve sömürgeciler tarafından yasaklanan Ori Tahiti, son 60 yılda küllerinden doğdu. Bugün dünyanın dört bir yanından kadınlar bu dansı öğrenmek için kurslara gidiyor, uluslararası yarışmalara katılıyor. En popüler olduğu yerlerden birinin yasaklayanların ülkesi Fransa olması ise kaderin bir cilvesi adeta...
Üstlerinde bitkilerin yapraklarından ve dallarından yapılma giysiler, kafalarında çiçekten taçlarıyla muhteşem görünen kadınlar onlar. Ancak asıl inanılmaz olan, gövdeleri tamamen sabit dururken kalçalarının neredeyse gözün takip edemeyeceği bir hızla dönüyor ve sallanıyor olması.
Çoktan gözünüzün önüne gelmiş olmalı ancak biz yine de söyleyelim. Polinezya adalar topluluğunun bir parçası olan Tahiti'nin geleneksel dansı olan Ori Tahiti dansçılarından bahsediyoruz.
Her yıl düzenlenen Heiva kültür festivaliyle ülkenin Ori Tahiti dansçıları bir araya geliyor. Ancak bu dans son yıllarda o küçük adayı aşıp dünyanın dört bir yanındaki kadınların hayatlarına da girdi. Bugün Meksika'dan Japonya'ya binlerce kadın Ori Tahiti öğreniyor.
SADECE JAPONYA'DA 500 BİN DANSÇI OLACAK
Fransa Kültür Bakanlığı'nın 2017'de yayımladığı bir raporda, ABD'de 12 binden Latin Amerika ülkelerinde ise 10 binden fazla Ori Tahiti meraklısı olduğu belirtiliyordu. Japonya'da şu an bilinen 25 bin Ori Tahiti dansçısı var ve bu sayının 2027 itibarıyla 500 bine ulaşması bekleniyor.
Aslına bakılırsa Ori Tahiti, tek bir dans değil. Hem erkeklerin hem de kadınların yaptığı birden fazla yerel Tahiti dansının genel adı. En iyi bilineni ote'a, kadınların yaptığı ve en önemli özelliği kalçaların çok hızlı sallanması olan bir dans. Bir diğeri ise aparima; burada daha ağır ve zarif figürler sergileniyor. İki dansı da öğrenmesi çok zor, izlemesi ise çok keyifli.
Tanınmış Tahitili koreograf, kostüm tasarımcısı ve eleştirmenlerin beğenisini toplayan dans grubu Tahiti Ora'nın kurucusu Tumata Robinson, Guardian'a, "Bence dansın kendisi çok güzel, çok güçlü, çok duyumsal ve çok manalı" diye konuşuyor.
Türk profesörün büyük başarısı... Covid tuzağa düşecekYOUTUBE VİDEOLARINI MİLYONLAR İZLİYOR
Tahiti'nin en sevilen profesyonel dansçılarından biri olan Moena Maiotui ise "Bence Ori Tahiti, çok tamamlanmış bir dans. Vahşi bir yanı da var ama aynı zamanda şık ve güçlü, zarif ve feminen" diyor.
Dünyanın dört bir yanında sahneye çıkan, Ori dersleri veren ve Tahiti kültürünü anlatan Maiotui'nin hem tek başına hem de Tahiti Ora grubuyla birlikte çektiği YouTube videoları da milyonlarca izlenmeye ulaşıyor.
Maiotui, "Sahnede olmak, kültürü, sevdiğimiz şeyi, bu tutkuyu paylaşmak, aynı zamanda da ellerimizle bir hikâye anlatıp o anı izleyenlerle paylaşmak her zaman çok güzel" ifadelerini kullanıyor.
HOBİ OLARAK BAŞLADI, ÖĞRETMENLİĞE UZANDI
Ori Tahiti'yi 20'li yaşlarındayken keşfedenlerden biri Rina Hanzawa. Tokyo'da doğup büyüyen Hanzawa için bu dansın özel tarafı, kendini anlatabilmek ve doğayla bağ kurabilmek.
Hanzawa, "Dans okulunda eğitim alırken Ori Tahiti ile tanıştım diyor ve ekliyor: "O zamanlar Tahiti kültürüne dair en ufak bir şey bilmiyordum. Ama denediğim zaman Ori Tahiti'ye aşık oldum. Ori hareketi benim için çok doğaldı; kendimi o kadar rahat hissettim ki bu dansla bir bağ kurdum."
Hanzawa için Ori Tahiti, zamanla günlük bir hobiyken kalıcı bir tutkuya dönüşmüş ve bir noktada ulusal seviyede müsabakalara katılmaya bile başlamış.
Hanzawa şu an Avustralya'da yaşıyor ve Sidney'in kuzeyinde açtığı Tai Pererau isimli dans okulunda kitlelere Tahiti danslarını öğretiyor.
1800'LERİN BAŞINDA YASAKLANMIŞTI
Hanzawa, "Benim Tahiti kültürü ateşim asla sönmeyecek" diye konuşuyor.
Ancak bu ateş az daha sönüyordu. Çünkü Avrupalılar, Fransız Polinezyası'na ayak basmalarının ardından dini gerekçelerle Ori Tahiti'yi yasakladı ve yaklaşık 100 yıl boyunca ağır baskılar uyguladı.
Avrupalı misyonerler, 18'inci yüzyılın sonunda bu dansı ahlaksızlıkla yaftaladı. Ardından 1819'da Tahiti monarşisinin kabul ettiği Pomare Kanunu ile geleneksel danslar tamamen yasaklandı. 1842 yılında Fransız mandası dansa izin verdi ama getirdiği kurallarla baskılar sürdü.
1960'larda kilisenin etkisini kaybetmeye başlamasıyla geleneksel danslar da yeniden canlandı. O dönemde Madeleine Mou'a'nın liderliğinde ilk modern dans grubu sahnelere adım attı.
TURİSTLERİN İLGİSİ TAHİTİLİLERİN DE İLGİSİNİ UYANDIRDI
"Ori Tahiti: Between Tradition, Culture and Modernity" (Ori Tahiti: Gelenek, Kültür ve Modernite Arasında) isimli kitabın yazarı Damaris Caire, "Yavaş yavaş, otellerde turistlere sergilenen danslar sonucu Ori Tahiri popüler oldu ancak yerel nüfus başlangıçta bunu kabullenmekte zorlandı" ifadelerini kullanıyor.
1970'ler itibarıyla, Tahiti kültürünün yeniden canlanma süreci hızını aldı, 1980'lerden itibaren de Ori Tahiti yerel halk tarafından yeniden keşfedildi, yeniden icat edildi ve tamamen benimsendi.
Geçmişindeki bu zorluklara karşın, Ori Tahiti bugün Tahitililer için atalarıyla, topraklarıyla ve dilleriyle bağ kurmanın bir yolu. Kültürel kimliğin ve az daha kolonicilere kaptırılmakta olan gururun bir kutlaması. Bugün ise Tahiti'nin en önemli ihraç ürünlerinden biri olarak görülüyor.
"BU BİR İNTİKAM"
Tahiti kültürü uzmanı ve Arioi Kültür ve Sanat Merkezi Direktörü Hinatea Colombani, Ori Tahiti'nin iki yüzyıl önce yasaklandığı ülkelerde popüler hale gelmesinin özellikle tatmin edici olduğunu söylüyor.
Colombani, "Bence bu bir intikam çünkü kültürümüzü kutluyorlar" diyor ve şöyle devam ediyor:
"Benim için Ori Tahiti özgürlük demek. Hareket özgürlüğü, ruhun özgürlüğü ve gerçekten de günlük hayhuydan kaçıp atalarıma ve geleneğe bağlanmak için gerçekten çok önemli bir yol."
En büyük uluslararası Ori Tahiti yarışması olan, Heiva Ori Tahiti Nui, 2021 yılında pandemi nedeniyle online yapıldı. Buna rağmen toplam 12 ülke ve bölgeden yarışmacılar katıldı. Üstelik iki yeni katılımcı da vardı: Yeni Kaledonya ve İsviçre.
CENEVRE'DEN ÇIKTI, DÜNYA ŞAMPİYONU OLDU
Fransa doğumlu Ginie Naea, Cenevre'de bulunan Te Ori Tahiti okulunda dans öğretmeni. Okulda şu an yaşları 8 ile 68 arasında değişen 70'ten fazla öğrenci bulunuyor. Online da olsa, uluslararası müsabakaya ilk kez katılan okul, grup kategorisinde dördüncü oldu. Naea da solo ote'a kategorisinde birincilik elde etti.
Naea, müsabakayla ilgili olarak, "Gerçekten mükemmel bir deneyimdi" diyor. "Cenevre Gölü'nün ve dağların önünde dans ettik, sihir gibiydi" diye konuşan Naea şöyle devam ediyor:
"En güzel kısmı ise hazırlık aşamasıydı ve başarılı olmak için gereken ekip uyumu, dans esnasında kurulan bağdı. Ori Tahiti dansçıları arasında gerçek bir bağ bulunur, aynı tutkunun çevresinde gerçek bir aile kurulur.
"Ori Tahiti bir disiplinden daha fazlası, bir yaşam biçimi. Bu dans beni gerçekten tamamlıyor. Bu sanatın içinde bir kadın olarak, bir arkadaş bir anne olarak zenginleşiyorum. Gerçekten günlük hayatımın bir parçası."
The Guardian'ın "‘It’s a revenge’: the global success of the Tahitian dance that Europeans tried to outlaw" başlıklı haberinden derlenmiştir.