Bir İngiliz'den Kafkasya tavsiyeleri

Ortadoğu'nun yeniden yapılanma sürecinde Güney Kafkasya, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan Washington ve Londra'nın ilgi odağı oldu.

Neden mi? Çünkü Irak'tan sonra sıra İran'a geldi de ondan.

Bu hafta başında İngiltere Dışişleri Bakanlığı'nın deneyimli diplomatlarından olan Bakanlık Kafkasya Özel Temsilcisi Sir Brian Fall Türkiye'deydi. Ankara'da temaslarda bulunduktan sonra İstanbul'a da uğrayan Sir Fall ile sohbet fırsatı buldum.

Kafkasya dendi mi herkesin aklına ilk gelen ülke Türkiye. Türkiye'nin tavrı bölgenin istikrarının güvencesi olarak dikkatle izleniyor.

* * *

BİR süre önce Galatasaray Üniversitesi'nde düzenlenen bir toplantıda, Ermenistan'ın ilk Cumhurbaşkanı olan Ter Petrosyan'ın danışmanı Libaridyan ilginç açıklamalarda bulunmuş ve ‘‘Bugün Kafkasya en zayıf dönemini yaşıyor’’ demişti.

Gerçekten de Gürcistan, terör ve mafya çeteleriyle başa çıkacak bir devlet gücüne sahip bulunmuyor, Şevardnadze, Amerika'ya üsler vererek güvence arıyor.

Ermenistan, ekonomik olarak çok zayıf, ülkeden göç edenlerin sayısı sürekli artıyor, Rus askerlerine ülkeyi açarak güvence arıyor.

Sonbaharda cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılacak olan Azerbaycan'da, Aliyev en güçlü aday olsa bile sonrası net değil.

Bunlara bir de İran'ı ekleyin. Tam bir belirsizlik. Pekiyi Türkiye'nin tavrı neden önem kazanıyor? Sir Brian Fall'a göre Türkiye bölgenin istikrarı açısından önemli.

Türkiye'nin Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan ile ilişkileri ne kadar iyi olursa bölge o kadar daha derinden istikrarı yakalayabilir.

İngiliz diplomata göre, ‘‘Türk iş adamlarının bölgeye yatırım yapmaları, ekonomik ilişkilerin güçlenmesi, kültürel ilişkilerin artması Güney Kafkasya'nın batı ile entegrasyonunu güçlendirecek.’’

Bundan benim anladığım, Moskova'da eski etki alanlarını koruma yanlısı çevrelerin karışıklık çıkartarak bölgeyi istikrarsızlaştırma girişimlerinin de panzehiri olarak görülüyor Türkiye'nin bölgedeki aktif işbirliği.

* * *

WASHİNGTON ve Avrupa'dan son günlerde Türkiye'ye Ermenistan ile ilişkileri düzeltmesi telkini geliyor. Azerbaycan seçimleri öncesinde bir açılım beklemek doğru olmaz. Ama seçimlerden sonra bölgede Türkiye'nin inisyatifi ile önemli gelişmeler olabilir. Olmalıdır da.

Çünkü, özellikle İran konusunda Washington'da kafaların karışık olduğu anlaşılıyor. İran'da Azeri kartını oynayarak 30 milyon Azeri'yi harekete geçirmek ve istikrarsızlık yaratma arayışları tehlikeli.

Güney Azerbaycanlı Uyanış Hareketi Lideri Çöhreganlı'nın Washington'da Beyaz Saray, Dışişleri ve Pentagon'da yaptığı temaslar sonucu geldiği İstanbul Havalimanı'ndaki açıklamaları dikkat çekici: ‘‘3-4 Temmuz arasında Tebriz yakınlarındaki Baberk Kalesi'nde yapılacak milli günümüzün kutlanması törenlerine izin vermezlerse kan akacak.’’

Washington'un bu arayışı, Kafkasya'da güçlü ilişkileri olan Londra'da olumlu karşılanmıyor.

Çünkü, Azeri kartının İran'dan önce Azerbaycan'ı, ardından da bölgeyi karıştıracağı kesin. Bu da Kafkasya'nın, terörden uyuşturucu trafiğine, etnik çatışmalardan savaşlara kadar bizi de içine çekecek bir karanlık delik haline gelmesi demektir.