Kar yağarken gök gürlemesi olur mu, şimşek çakması neden görülür? Uzmanlar değerlendirdi... Nadir görülen bir doğa olayı
Güncelleme Tarihi:
Kar yağarken gök gürültüsü ve şimşek çakması olayı İstanbul başta olmak üzere birçok ilde gündeme geldi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün uyarılarının ardından İstanbul ve çevresinde aralıklarla karla karışık yağmur etkisini gösterdi. Şiddetli şekilde duyulan gök gürültüleri de gece saatlerinde tedirginliğe neden oldu. Pek alışık olunmayan bu doğa olayı hakkında uzmanlar geçtiğimiz senelerde yaptıkları değerlendirmede, bu durumu 'cephesel oraj' olarak adlandırıldığını söyledi. Peki, Kışın gök gürlemesi olur mu, şimşek çakması neden görülür? İşte, o konu hakkında ayrıntılı bilgiler.
Kışın ve özellikle kar yağarken görülen gök gürlemesi olayı, İstanbul ve bu durumun görüldüğü illerde merak konusu oldu. Türkiye'yi etkisi altına alan soğuk hava dalgası birkaç gündür yurdun bazı kesimlerinde kar yağışına sebep oldu. Perşembe gecesi de İstanbul'da sağanak yağışın etkili olduğu anlarda şimşekler çakarak ve gök gürültüsü duyuldu. Geçtiğimiz yıllarda da benzer durumların yaşanması üzerine uzmanlardan dikkat çeken değerlendirmeler gelmişti. İşte, uzmanların kışın görülen gök gürlemesi hakkındaki yorumları;
KIŞIN GÖK GÜRLEMESİ OLUR MU?
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Deniz Demirhan, pek çok kişide tedirginlik yaratan bu durumun çok sık yaşanmasa da doğal olduğunu söyledi. Kar yağışı esnasında şimşek çakması ve gök gürlemesinin panik yaratması için bir sebep olmadığının altını çizen Demirhan, gök gürültülü kar yağışının arkasında yatan nedenleri hurriyet.com.tr'ye açıkladı.
Öncelikle şimşek ve gök gürültüsünün nasıl oluştuğu konusunda bilgiler veren Demirhan, “Atmosferde yer seviyesinde sıcak hava yukarı seviyede de soğuk hava olduğu zaman, yerdeki hava yukarı doğru hareket ederken, soğuk havayla karşılaşır ve yukarıya doğru hareket eden kalın tabakaya sahip ‘kümülonimbüs bulutlarını’ oluşturur.
Bu bulutların yere yakın seviyesi ile tepe seviyesi arasındaki sıcaklık farkı fazladır. Buradaki sıcaklık farkından dolayı bulutların içerisinde su damlacıkları oluşur. Ancak yukarı seviyede ise buz kristalleri mevcuttur. Buz kristalleri ve su damlacıklarının elektrik yükü farklıdır, bundan dolayı arada elektrik akımı başlar ve şimşek oluşur. Şimşek oluştuğu sırada sıcaklık milisaniyeler içinde 30 bin derece kadar artar. Bu sıcaklık artışı ise gök gürültüsüne neden olur. Çünkü burada havanın genleşmesi söz konusudur. Havanın genleşmesi ile beraber de yıldırım sesi duyarız” dedi.
EN SON HABERLER
KAR YAĞARKEN ŞİMŞEK ÇAKMASI VE GÖK GÜRÜLTÜSÜ NORMAL Mİ?
Kar yağdığında gök gürültüsü olması ve şimşek çakması pek çok kişi tarafından tuhaf karşılanmasına karşın tamamen bilimsel bir açıklaması mevcut. Dr. Öğretim Üyesi Deniz Demirhan, konuya şöyle açıklık getirdi:
“Eğer kar yağdığında da yer seviyesiyle bulut tepesi arasında bir elektrik akımı başlarsa şimşek oluşabilir. Buz kristalleri ve su damlacıkları aynı ortamda bulunursa burada yine elektrik akımı söz konusu olabilir. Daha seyrek yaşanmasına rağmen bu normal bir durumdur.
Az olmasının sebebi bulutun içinde iki farklı fazın gerekliliğidir, yani bir buz kristali bir de su damlacığı. Kış aylarında kar yağdığında genelde o bulutun içinde farklı iki faz oluşmuyor, bütün hepsi buz olabiliyor. Bu nedenle kışın yıldırım nadir görülüyor. Deniz suyu sıcaklıkları kış aylarında daha yüksektir ve nemli bir ortam oluşturur. Böyle bir hareketin başlayabilmesi için nemli bir yer olması gerekir ki nem yukarıya doğru yükselsin ve yukarıdaki soğuk havayla buluşsun.
Deniz üzerinde havanın yukarıya doğru hareketi deniz sıcaklığı söz konusu olduğundan daha kolaydır. Bu nedenle bulutların deniz üzerinde oluşması daha kolay olur ve yıldırım nispeten denize yakın yerlerde daha sık görülür.”
Kar yağarken gök gürültüsünün çok sık olmasa da görülebileceğinin altını çizen Dr. Öğretim Üyesi Deniz Demirhan, “Olma ihtimali biraz daha zayıf. Çünkü bulutun içindeki yük dengesinin negatif ve pozitif yüklerden oluşması gerek. Ancak kış aylarında bulutun içi bazen yalnızca buz kristallerinden oluşuyor ve bu durumun oluşma ihtimali biraz daha düşüyor. O nedenle bu durumu kış aylarında daha nadir görüyoruz. Ancak olması da gayet normaldir, kışın Şimşek çakmasında ve gök gürlemesinde panik yaratacak bir durum yoktur” şeklinde konuştu.
Cephesel orajın 1990'lı ve 2000'li yılların başında da görüldüğünü anlatan Okan Bozyurt, "Kar yağışı esnasında gök gürültüsü ve şimşek çakması nadir bir olaydır. Afyonkarahisar'da en son 2009 yılında gerçekleşti. Bundan önce Türkiye'de 1990'lı ve 2000'li yılların başında gerçekleşti. Ama her zaman görülen bir olay değildir. Biz buna kısaca 'cephesel oraj' adını veriyoruz. Ama bunun oluşum koşullarını kısaca özetleyecek olursak, sıcak havanın arkasından hemen gelen aşırı soğuk hava, sıcak havayı yukarı doğru hızlı şekilde yükseltip, alta giriyor. Böylece alt ve üst atmosfer arasında sıcaklık dengesizliğin oluşmasına yol açıyor. Fakat alt atmosfer çok soğuyor. Üst atmosfer de oldukça ılık oluyor. Dolayısıyla alt ve üst atmosferdeki ani sıcaklık farkından dolayı zıt yönlü elektrik akımları meydana geliyor. Böylece kar yağarken şimşek çakıyor. Ama aslında karın yağdığı katmanda şimşek çakmıyor.
EN SON HABERLER
Daha üst katmanda ve o katman aslında yağmur tabakası ve orada şimşek çakıyor. Ama biz bunu göremiyoruz. Alt katmanda tamamıyla kar bulutları olduğu için kar yağarken şimşek çakıyor görünümünü algılıyoruz. Normalde kar yağarken şimşek çakmıyor. Şimşeğin çaktığı yer yağmurun olduğu yer. Fakat alt katman çok soğuk olduğu için yani sıfırın altında değerlerde olduğu için yukarıdan aşağıya yağış taneleri düşerken birden donuyor ve kar kristalleri haline dönüşüyor" dedi.
'KAR YAĞARKEN ŞİMŞEK ÇAKMASININ OLUMSUZ ETKİSİ OLMAZ'
Kar yağarken şimşek çakmasının olumsuz bir etkisinin olmayacağının altını çizen Bozyurt, "Bu tür yağışların olumsuz bir etkisi olmaz. Sadece ilginç bir tabiat olayı olarak hafızamızda kalır. Ama bu zaman zaman oluyor. Normal şartlarda nasıldır? Atmosferden çıktıkça sıcaklığın azalması lazım. Fakat bazı durumlarda dediğim gibi ani soğuk hava baskınlarında yani Balkanlar'dan gelen ani soğuk hava baskınlarında özellikle soğuk hava daha ağır olduğu için fizik olarak sıcak havanın altına giriyor. Sıcak havayı aniden yukarı doğru çıkarıyor. Sıcak hava genleşiyor ve hafifleyip yukarı çıkıyor. Dolayısıyla yukarı çıkma esnasında zıt yönlü elektrik akımı meydana geliyor" diye konuştu.