Güncelleme Tarihi:
Bir ülkede işveren sendikasının 60 yılını kutlaması fevkalade önemli. Dünya açısından bakıldığında belki 60 yıl çok uzun sayılmayabilir ama sanayileşme tarihi kısa süren ülke açısından önemli bir tecrübe. İşletmenin ortaya çıkması geleneksel mülkiyet ilişkisinden farklılaştırarak kurumsal olarak işletme hüviyetine kavuşması kolay bir olay değil. Türkiye'de bu sürecin işlediği dönemden geçiyoruz.
Türk-İş Başkanı Ergün Atalay, asgari ücret toplantısı öncesi, "Biz bugün komisyon asgari ücreti 5500 lira ile ilgili konuşmayacak. Asgari ücreti 7785 lira açlık sınırından başlayıp onun üzerinde nereye çıkarsa. Memnun edecek bir rakam olursa oturup altına imza atarız" açıklamasında bulundu.
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun ilk toplantısı bugün yapılacak. 2023 yılında uygulanacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nda toplanılacak. Türk-İş Başkanı Ergün Atalay toplantı öncesi önemli açıklamalarda bulundu.
Başkan Atalay'ın konuşmasında öne çıkanlar şöyle:
Komisyon 15 kişiden oluşuyor. Her ortamda anlatmaya gayret ediyorum. Biz 5 kişiyiz. Burada da 5 kişisin, komisyon adil değil. Asgari ücrette kim Bartın'da çalışan terzinin çırağı, Artvin'deki çırak bunlar bu ülkenin kardeşimiz ama bunların kayıtları bizde olmayan insan topluluğu. Öyle bir imkan olsa da adil komisyon olsa, o komisyonun içinde de tamamı asgari ücretli olsa.
Bugüne kadar bunla ilgili 9-10-11-13 bin rakamları var. Hak-İş'in bizim rakamımız yok. Bizim 7785 lira, bu ne elimizde veri var. Bekar işçinin açlık sınır. Bunun içinde eğitim, ulaşım, gıda var. Bu veriler bizim elimizde. 40 yıldır uzmanlar bu rakamları söylüyor.
Türk-İş'in açlık ve yoksulluk rakamı var. 10 bin 170 lira yoksulluk rakamı, bekar işçi için. Vergi en önemli meseledir. Vergi toplumun tamamını ilgilendiriyor. Vergiyle ilgili ülkeyi yönetenler düzenleme yapması gerekiyor. Her fırsatta kamuoyunda sendikaçıları Rıfat Bey'in arabasını bana yamaladılar. Ortada bir araba var öyle bir araba yok. Emek, işçi sıkıntı içinde. Veremeyeceğimiz hesap yok. Biz bugün komisyon asgari ücreti 5500 lira ile ilgili konuşmayacak. Asgari ücreti 7785 lira açlık sınırından başlayıp onun üzerinde nereye çıkarsa. Memnun edecek bir rakam olursa oturup altına imza atarız.
Razı olmayan rakam gelirse ne imza atar ne o masaya otururuz. Bugün 5500 liraya oturmayacak komisyon. Açlık bedeli olan 7785 lira. Bu bizim teklifimiz değildi, Türk-İş istemiş gibi televizyonlar söylüyorlar. Asgari ücrette memnun olunacak rakam varsa varız, yoksa yokuz. Asgari ücretlinin başını aşağı eğdirecek dün de birşey yapmadık bugün de yapmayacağız. Komisyon karar verecek. Başkanlar kuruluna üye verecek.
DİSK'in rakamı var. Ne Hak-İş ne de bizim rakamımız var. Siyasinin biri söylüyor, alım gücü düşmedi. Alım gücü bal gibi düştü. Peynir 35 liraydı şimdi 135 lira. Şu anda asgari ücret konuşulunca zamlar artmaya başladı. Ev sahipleri konuşuyor, asgari ücret artacak kirayı ona göre belirleyelim. Asgari ücret geçim ücreti oldu, bunu bu sarmaldan çıkarmak lazım. 10 yıldır çalışan asgari ücretliler var. 10 yıllık elemanlar ne olacak? Herkesin ağzından çıkanı kulağı duyacak.
Bizim dışımızda herkesin bir açıklaması var. 7-8 tane açıklama var. Burada açıklaması gereken biziz biz duruyoruz ama onlar da kanaatini söylüyor. Onlar da daha iyi noktaya gelsin diye söylüyorlar ama söylemek kolay, söylediğini yapmak lazım. İnsanlar sıkıntı içerisinde. Biri 7785 ne demek diyebilir. Resmi maliyet bu. Niye 8-9-10 bin değil. Bizim elimizdeki verinin herkeste olduğunu zannetmiyorum. 40 senedir bu masadayız, bu görüşmeleri biz yapıyoruz. Kamuoyunun kafasına yatmayan hiçbir şeyin altına imza atmadık.
EYT ve taşeron da ülkenin gündemine gelmeyecek şekilde ortadan kalksın. Yüzde 138 gıda enflasyonu var. Buna göre ülkeyi yönetenler işverenler ellerini taşın altına koyacaklarını söylediler.
70'li yıllardan başlayarak sanayileşmede hızla kat edilen mesafe, ihracat içinde sanayi ürünlerinin aldığı payı dikkate aldığımızda Türkiye'nin gecikmiş sanayileşmesine rağmen nasıl hızla hareket ettiğini görüyoruz. Pazarı ürünle ham maddeyle bütünleştirmeyen altyapı olmadan sanayileşme ve kalkınmak mümkün değil.
Son 20 yılda bu işler neden hızlandı diyenlerin cevap araması gereken yer burasıdır.
Sanayi temel altyapının üzerinde üretmektedir. Dünyada pandemiden büyüyerek çıkan iki ekonomiden biriysek, AB'de resesyondan bahsedilirken Türkiye büyüyorsa, yatırım ve iktisat politikasının ne kadar sağlıklı ve önemli olduğunu görmek lazım. İşçi ve işveren sendikası günümüz modern şartlar içinde fevkalade barışı ve köprüyü kuran yapılardır.
Sosyal barışı temsil ederler. Biz sosyal barışı inşa eden taraf olarak TİSK'i bir diğer taraf olarak da işçi sendikalarını değerlendiriyoruz.
Sosyal devlet bu iki kuruluşu ele alan ve sosyal politikaları geliştiren bir devlettir. Geçtiğimiz yıl izlediğimiz asgari ücret politikası fevkalade önemlidir.
Asgari ücret temel ücret eleştirileri var. Asgari ücretin şöyle bir etkisi var. Asgari ücret arttı mı reel ücretler de yeniden ayarlanıyor. Ortalamayı yukarıya doğru taşıyan asgari ücret politikasını belirlediğimizi söylemek isterim.
Türkiye demokratikleşme yolculuğunda başkanlık sisteminin nasıl tarihi adım olduğunu buradan bakarak söylemek lazım. Türkiye'nin bugün başarması gereken şey dışarıdan gelen saldırılara karşı milli birliği güçlendirerek sosyal barışı inşa eden sendikalarımızla birlikte geleceğe yürümektir.
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ev sahipliğinde yapılacak toplantıda, işveren tarafını Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), işçi tarafını Türk-İş temsil edecek. Bugün açıklanacak kasım ayı enlasyon verileri asgari ücret pazarlıklarında önemli rol oynayacak. Ay sonunda netleşmesi gereken asgari ücret öncesi yapılacak toplantıların ikincisi ise 14 Aralık Çarşamba günü düzenlenecek. Tüm toplantılara Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev sahipliği yapacak.
Başta 7 milyon çalışan olmak üzere Türkiye’nin tamamını ilgilendiren asgari ücreti belirlemek için hükümet, işçi ve işveren temsilcilerinin oluşturduğu 15 kişilik bir Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirleniyor. Bakanlığın belirlediği üyelerden birinin başkanlık yaptığı bu komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla kararlarını veriyor. Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu yakaladığı kabul görüyor. Asgari ücret, şu anda bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düşüldüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor.
AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, CNN TÜRK canlı yayınında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Kurtulmuş, asgari ücret, EYT, 6'lı masanın sistem önerisine dair soruları yanıtladı. Kurtulmuş, asgari ücretle ilgili, "Vatandaşı tatmin edecek, vatandaşın alım gücünü yükseltecek bir ücret açıklanacak. Kimseyi hayat pahalılığı altında ezdirmeyeceğiz." dedi. Kurtulmuş, 6'lı masanın anayasa çalışmasıyla ilgili, "Hiçbir şekilde ciddiye alınmayacak metinle karşı karşıyayız. Biz Türkiye'yi ileri götürmek için mevcut sistemde eksik nereler var bunları iyileştirip iyiye gidelim derken bunlar eski Türkiye'ye ait ne varsa geri getiriyorlar." dedi.
Bir rakam söylemem ama rakamın nasıl belirleneceği bellidir. Bugün ilk toplantı yapılacak. Makul bir asgari ücretin belirlenmesine çalışılacaktır. Tatmin edici bir asgari ücret açıklanacağını tahmin ediyorum. Vatandaşımızın alım gücünü artıracak bir artış olacağını düşünüyorum. Kimseyi hayat pahalılığı altında ezdirmeyeceğiz.
Alım gücünün artırılması en temel hedeflerimizden biridir. İşsizliğin daha aşağı çekilmesi hükümetin önceliklerindendir. Türkiye'de ASGARİ ÜCRET ortalama ücret anlamına gelmiştir. Umuyorum iyi oldu denilecek bir artış olacaktır.
Hürriyet Gazetesi Ekonomi yazarı Noyan Doğan köşesinde asgari ücret sürecini değerlendirdi. İşte Doğan'ın kaleme aldığı o yazı
2023 asgari ücret için toplantılar başladı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu üç toplantının ardından yeni asgari ücreti belirleyecek ki, bu da aralık ayının sonunu bulur. Geçen sene, 2022 yılı asgari ücret rakamı 15 Aralık’ta, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanmıştı. Muhtemelen bu yıl da 2023 yılı asgari ücretini Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklayacaktır.
Yeni asgari ücretle ilgili farklı farklı senaryolar var. Mesela Türk-İş’in kırmızı çizgisi 7.785 lira; bunun altında bir rakamla masaya oturmayacağını açıkladı. Hakeza diğer sendikalar da bu rakamın üzerinin konuşulacağını söylüyor. Bunların dışında da 9 bin, 11 bin; hatta 13 bin rakamları da telaffuz ediliyor. Açıkçası, asgari ücret konusunda yazmak, tahminlerde bulunmak en zor yazılardan biridir. Neden derseniz; asgari ücret doğrudan 9 milyona yakın çalışanı ve dolaylı olarak da aileleri ile birlikte 27 milyon kişiyi ilgilendiriyor. Hal böyle olunca da ne tahminde bulunursanız bulunun, asgari ücretli çalışana az gelecektir. Tahminlere geçmeden önce kısa bir analiz yapalım.
Geçmiş yıllarda asgari ücret sene başında ve bir kere olarak belirlenirken, 2022 yılında ilk defa ocak ve temmuz ayları olmak üzere iki defa belirlendi. 2021’de net 2.825 lira olan asgari ücret 2022’nin ocak ayında yüzde 50 artırılarak 4.253 liraya çıkartıldı. Temmuz ayında ise yüzde 30 artış yapılarak net ücret 5.500 lira yükseltildi. Yani, 2022 yılında asgari ücrete yüzde 80 oranında, bir anlamda da yıllık enflasyon kadar zam yapılmış oldu. Bugün asgari ücretin brütü 6.471 lira ve işverene maliyeti ile birlikte bu tutar 7.603 lira ediyor. Atlamamak gerekiyor, 2022 yılında asgari ücret konusunda bir şey daha yapıldı; asgari ücret vergi dışı bırakıldı. Bu sayede de kamu çalışanıyla, işçisiyle çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançları vergiden muaf tutuldu.
Asgari ücretin belirlenmesinde önemli kriter olan enflasyonda 2023 beklentisi nedir? Nitekim Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, asgari ücreti belirlerken emekçileri enflasyona ezdirmeyeceklerini, enflasyonun tahribatını ortadan kaldıracak bir düzenleme yapacaklarını açıklamıştı. Gerek Cumhurbaşkanlığı 2023 yılı Programı’nda gerek Merkez Bankası’nın tahminlerinde de 2023 sonu enflasyon tahminleri yüzde 23-24 arasında değişiyor.
‘Senin tahminin nedir?’ diye soracak olursanız; şöyle anlatayım. Net rakamlardan bahsedeceğim, yani çalışanın eline geçecek olan ücretten. 2023 enflasyon tahminine göre, yüzde 25 zam yapılırsa, asgari ücret 6.875 liraya çıkacaktır. Ben bu senaryonun olmayacağına eminim. Asgari ücrete yüzde 35 zam yapılırsa 7.425 liraya, yüzde 40 zam yapılırsa 7.700 liraya, yüzde 45 zam yapılırsa 7.975 liraya ve yüzde 50 zam yapılırsa 8.250 liraya çıkar. Yüzde 50 zamlı asgari ücretin brütü de 10 bin lirayı bulur.
Benim tahminim asgari ücrete yüzde 50’ye yakın bir zam yapılacağı ve 8.000 liraya çıkartılacağı yönünde. Ama bir ‘ancak’ diyeceğim, çünkü 2023’te seçim öncesi asgari ücrette yeni uyarlamaya yani, artışa gidileceğini de tahmin ediyorum.
ÇOK ŞEYİ ETKİLEYECEK
Şunu da gözardı etmemek lazım, asgari ücretin iki etkisi olacak. Birincisi; askerlik ve doğum borçlanmasından yaşlılık aylığına, genel sağlık sigortası priminden işsizlik maaşına, isteğe bağlı sigortalılığa ödenecek primlere kadar her alanı etkileyecek ve artışlara neden olacaktır. İkincisi, Vedat Bilgin’in de belirttiği gibi asgari ücret artışı, reel ve nominal ücretlerin yeniden ayarlanmasını getirecektir.
Bu satırları yazarken insan kaynakları ve yönetim danışmanlığı şirketi Mercer’in, ‘2023 Ücret ve Yan Haklar Araştırması’ elime geçti. Farklı sektörlerden, toplam 489 firmanın katıldığı araştırmanın sonuçlarına göre şirketler; 2023 yılı için ücret artışını ortalama yüzde 61 olarak planlıyor. 2023’te firmaların yüzde 53’ü yılda bir kez, yüzde 42’si iki kez ve yüzde 5’i ise üç ve üzerinde zam yapmayı hedefliyor. Diyeceğim o ki, asgari ücretteki artış, bu ücretin dışında çalışanlarda haklı beklenti yaratacaktır.