Zapping değil ge?ge?, voleybol değil u?an top

TDK Başkanı Prof. Dr. Şükrü Haluk Akalın, bir konferans i?in geldiği Adana'da, medya ?alışanları i?in bastırılan 50 bin kitap?ılığın dağıtımını başlattı.

Akalın, her dilde yabancı kökenli sözcükler bulunduğunu, hi?bir dilin saf olmadığını, Türk?enin de başka dillerden söz aldığı gibi onlara sözler verdiğini vurguladı.

Eklemeli bir dil olan Türk?enin diğer dillerin yaşadığı sorunlardan fazlasını yaşadığını belirten Akalın, "Yabancı kökenli sözcüklerin özgün bi?imleriyle yazılıp özgün bi?imleriyle okunmaları ve Türk?e eklerin de İngilizcedeki özgün söylenişe göre getirilmesi pek ?ok soruna yol a?ıyor" dedi.

Akalın, ?ok fazla yabancı kelime kullanımının zaman i?inde o sözlerin Türk?e karşılığının bile unutulmasına yol a?tığına dikkati ?ekerek, "?rneğin, son yıllarda ?ok sık kullanılan trend sözünün Türk?ede eğilim, yönelim, yönelme, doğrultu, gelişme yönü, tarz gibi tam 56 karşılığı var" diye konuştu.

Akalın gazetecilerin, kullandıkları Türk?e sözcüklerle topluma örnek olması gerektiğini işaret ederek, "bu düşünceyle hazırladığımız kılavuzda Türk?e karşılığı olmasına karşın medyada en fazla kullanılan yabancı sözcüklere dikkat ?ekmek istedik. Medya ?alışanlarınının duyarlılığı ile hedefimize ulaşacağımızı düşünüyorum" dedi.

Hazırladıkları kılavuzda kısıltma işaretlerine de yer verdiklerini belirten Akalın, şöyle konuştu:
"TDK'nın kuruluşundan bu yana yürüttüğü yabancı kökenli terimlere karşılık bulma ?alışmasının sonucunda ortaya konulan 87 bilim dalındaki yaklaşık 190 bin terim TDK'nin http://tdk.org.tr adresindeki Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü'nde yar alıyor. Gerek bu kılavuzda, gerek sanal ortamdaki ana sözlükte yer alan karşılıkların kullanılarak yaygınlaştırılması bir yandan Türk?enin söz varlığının yabancılaştırılmasının önüne ge?eceği gibi diğer yandan da Türk?enin geliştirilmesi, zenginleştirilmesi ?alışmalarına da yardımcı olacak."

Akalın, kılavuzda yer almayan ancak, yazı dilimize girme eğilimindeki yabancı kökenli sözleri, katki@tdk.org.tr adresine duyarlı herkesin bildirmesini isteyerek, "Aynı e-posta adresine gönderilecek eleştiriler de ?alışmalarımıza ışık tutacak" dedi.

KILAVUZDAN ?RNEKLER

Bu arada kılavuzda, basketbola "sepet topu", voleybola "u?an top", avansa "öndelik", banknota "kağıt para", asparagasa "uydurma", aspiratöre "emme?", fabrikaya "üretimevi", zappinge "ge?ge?", etiğe "töre bilimi" denilmesi öngörülüyor.

Kılavuza göre, iletişim ara?larında sık?a kullanılan ve Türk?e karşılığı bulunan diğer yabancı sözcüklerden bazıları şöyle:
Afiş "ası", ajanda "anda?", aktivite "etkinlik", aktüel "güncel", amblem "belirtke", ambulans "cankurtaran", amortisman "yıpranma payı", anarşi "kargaşa", arşiv "belgelik", atölye "işlik", türbülans "burga?", badminton "tüytop", baypas "köprüleme", otizm "i?eyöneliklik, ipotek "tutu", fuel oil "yağ yakıt", garanti "güvence", depozito "güvence ak?esi", fitness "sağlıklı yaşam", finanse "ak?alanmış", first lady "başbayan", CD "yoğun disk", terörist "yıldırıcı", idealist "ülkücü".