Yan sektör can çekişiyor

Almanya'da otomotiv sanayinin üzerinde dolaşan karabulutlar, yedek parça üreten yan sektörü de gölgede bırakmaya başladı. Tedarikçi sektör, mali krizi atlatmak ve iflas etmemek için, kısa çalışma, tasarruf programları veya devletten yardım talebinde bulunarak bir dizi önlemler almaya başladı.

Kredi programı hazırlanmalı

Otomotiv sektörü uzmanı ve ekonomist Prof. Dr. Ferdinand Dudenhöffer, yan sektörün düşük faizli krediyle desteklenmemesi halinde çok sayıda iflasın olacağını, 50 bine yakın işyerinin yok olacağını ileri sürdü. Yaklaşık bini Türk olmak üzere 350 dolayında kişinin çalıştığı yan sektörün küresel mali kriz nedeniyle bankalardan kredi alamadıklarını belirterek hükümetin bu sektör için acilen bir kredi programı hazırlanmasının önemine işaret eden Prof. Dr. Dudenhöffer, "Aksi takdirde önümüzdeki iki yılda yan sektörde yüzde 20’ye varan iflaslar olacaktır" dedi.

Tehlike her yerde

Avrupa Birliği (AB) Sanayi Komiseri Günther Verheugen, sadece Almanya’da değil bütün Avrupa’da otomotiv ve yan sektörünün ciddi bir tehlikede olduğunu söyledi. Sektörde büyük çaplı işyeri kayıplarına karşı uyarıda bulunan Verheugen, “Kısa sürede bu krizi aşamazsak büyük çaplı çıkışlar kaçınılmaz olacaktır" diyerek, otomobil piyasasını canlandırmak için somut adımlar atılmasını istedi. Verheugen, “Otomobile olan talepteki düşüşün sebebi sadece küresel mali kriz değil. CO2 emisyonu konusunda kesin bir düzenleme olmadığı için tüketiciler nasıl bir araba alacakları konusunda karar veremiyorlar. Bu da talebi yerle bir ediyor. AB Konseyi ve Meclisi, kısa sürede bu sorunu çözmelidir” diye konuştu.

1.000 Türk çalışıyor

Yaklaşık bin Türk'ün de çalıştığı otomotiv yan sanayideki bazı şirketlerin son durumu şöyle:

CONTİNENTAL: Hannover kentindeki lastik üreticisi Continental fabrikasının üretimde kısıtlamaya gitti. Mali darboğaza giren Continental, Schaeffler Grubu tarafından satın alındı. Ancak Schaeffler Grubu da borç batağına saplanınca, Alman Devleti'nden yardım talebinde bulundu, ancak şu ana kadar olumlu yanıt alamadı. Continental yetkilileri, tasarruf tedbirleri nedeniyle eylülde Frankfurt'ta düzenlenecek Uluslararası Otomobil Fuarı'na çkatılmayacaklarını açıkladılar. Schaeffler-Continental'da yaklaşık 200 bin kişi çalıştırılıyor.

ZF: Friedrichshafenli otomotiv yedek parça ve şanzıman üreticisi Zahnradfabrik'te (ZF) şirket yönetimi ve işçiler el ele vererek, kısa çalışmaya geçecek olan 750'si Türk 2.500 işçiye destek için 16 milyon Euro'luk fon oluşturdular. Şanzıman, dingil, vites gibi otomobil parçalarının üretim sayısını 280 binden 129 bine düşüren şirkette çalışan toplam 6 bin işçi ve sözleşmeli personelin, 15 saatlik mesai karşılığında alacakları ücreti fona bağışlayacaklar. Şirket şirket yönetimi de, fona para aktaracak. Fonda biriken paralardan, kısa çalışmadan dolayı aylıkları yüzde 40 düşecek olan 2 bin 500 işçiye maaş takviyesi yapılacak.

BOSCH: Dünyanın en büyük araba sektörü tedarikçilerinden olan Bosch da sektördeki krizden olumsuz etkilendiğini bildirdi. Yedek parça talebinin azalması nedeniyle Reutlingen'deki tesisinde 400 kişinin işine son veren Bosch'un şefi Franz Fehrenbach, kriz nedeniyle kazançlarında büyük bir azalma beklediklerini bildirdi. Bu yılki hedeflerine ulaşamayacaklarını belirten Fehrenbach, gelecek yılın da çok zor bir yıl olacağını söyledi. Bosch şefi, satış ve kazançların azalmasına karşı ek tasarruf tedbirleri alacaklarını açıkladı. İflasın eşiğinde olan General Motors, Ford ve Chrsyler, Bosch'un en önemli müşterileri arasında yer alıyor. Bosch, büyüyen pazarlar Çin, Hindistan ve Brezilya'da da büyümenin yavaşlamasını bekliyor.

GATES: Aachen'deki otomobil parça üreticisi Gates, kapanıyor. 45'i Türk 350 işçi, işten çıkarılacak.

METZELER: Almanya'nın Lindau kentindeki Metzeler Lastik fabrikasında bu ayın başında kısa çalışmaya geçti. Bu uygulama önümüzdeki aya kadar sürecek. Şirkette yaklaşık 120 Türk işçi çalışıyor.

BERTRANDT: Otomobil tedarikçi şirketi Bertrandt da, ekonomik krizden etkilenenler kervanına katıldı. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Dietmar Bichler, Fransa'daki bir üretim tesisinde kısa çalışmaya geçileceğini söyledi,. Almanya'daki tesislerde ise işçilerin biriken fazla mesailerin eritmeye başladıklarını kaydeden yetkili, "İlerde Almanya'da da kısa çalışma ulabilir" dedi. Şirketin, 5 binh 500'ü Almanya'da olmak üzere 6 bin 127 işçisi var.

KİMYA SEKTÖRÜ: Kimya, Enerji ve Maden Sendikası (IG BCE) Başkanı Hubertus Schmoldt, araba sektöründe krizin sürmesi halinde, araba sektöründeki krizden öncelikle cam, kauçuk, plastik ve boya sektöründen tedarikçi firmaların olumsuz etkileneceğini belirtti. Schmoldt, işyerlerinin güvence altına alınması için kimya şirketlerine yardımcı olacaklarını bildirirek, krizin aşılması için kısa çalışma gibi araçlara başvurabileneceğini söyledi.

İflaslar başladı

Bu arada devletin yardım edemediği bazı şirketler bir bir kapanmaya başladı. Aachen'de otomobil parçaları üreten Gates kapanma kararı aldı. Firma 45’i Türk 350 çalışanını işten çıkaracak. İşçiler ise şokta.

Almanya’nın Aachen kentinde taşıt yağ pompası ve kayış üreten Amerikan firması Gates 2010 yılında Aachen’deki fabrikasını kapatacak. Şirket, 45’i Türk 350 çalışanının da işine son verecek. Şirket yönetimi Almanya'daki üretim maliyetlerinin artması nedeniyle tesislerini İngiltere ve Türkiye'de de İzmir'e kaydırılacağını açıkladılar. Bağlı bulunduğu şirketler topluluğu içinde en fazla ciro yapan şirketin Gates olduğunu belirten işçiler ise kapatma kararına isyan ettiler. İşyerinin önünde toplanan çalışanlar, firmanın kararını yeniden gözden geçirmesini istediler.

Sözler tutulmadı

18 yıldır fabrikada çalışan işyeri işçi temsilcisi Abdurrahman Kol (50), "Daha önce firma yetkilileriyle biraraya geldiğimizde diğer ülkelerde kurdukları üretim yerlerinin bizleri hiç etkilemeyeceğini, üretimin Aachen’de de aynı şekilde devam edeceğini söylemişlerdi. Fabrikamız bağlı olduğu şirketler topluluğu içinde en yüksek üretimiyle yıllık 18 milyon Euro ciro yapıyor. Nasıl olur da kapatılır anlamıyorum. Hepimiz şoktayız inanmak istemiyoruz” dedi.

Teklif götüreceğiz

Fabrikanın kapanmasına karşı olduklarını söyleyen Kol, şöyle konuştu:
“Fabrikanın işçi temsilciliğiyle birlikte, burada üretimin devamı için, firma yönetimine bir alternatif teklif sunmak istiyoruz. Örneğin, vardiyalı şekilde haftada 37 saat çalışıyoruz. Biz bunu 40 saate çıkarıp ayrıca Noel ve izin paralarından da kesinti yapılmasına razı olacağız. Gerekirse yıllık izin sürelerinden de düşüş önereceğiz. Teklifimiz reddedilirse bir avukat tutup tüm haklarımızı arayacağız.”

AB'den kurtarma paketine onay

ALMAN Hükümeti'nin finans sektörü için hazırladığı 500 milyar Euro'luk kurtarma paketi, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu tarafından onaylandı. AB Komisyonu yetkilileri, Brüksel'de yaptıkları açıklamada, Alman Hükümeti'nin kurtarmı paketi, "Alman ekonomisinin büyük zarar görmesini engelleyen uygun bir araç" olarak nitelendirildi. AB Komisyonu'nun rekabetten sorumlu üyesi Neelie Kroes, "Alman finans kurtarma paketi, piyasalara yönelik güvenin güçlendirilmesini sağlayacağı gibi, haksız rekabet gibi suiistimalleri de önleyen bir araçtır.

Umarım diğer AB üyesi ülkeler de bu planı örnek alır" diye konuştu. AB Komisyonu'ndan gelen onaydan sonra, "Artık Bankalar ve diğer para kuruluşlarının istikrarlı hale getirilmesinin önünde engel kalmadı" diyerek açıklamada bulunan Alman Ekonomi ve Maliye Bakanlıkları tarafından hazırlanan plana göre, Alman devleti 400 milyar Euro tutarında kefillik bedeli gösterirken, 80 milyar Euro tutarında sermaye desteğinde bulunacak.

VW'de sıkı tasarruf

Araba sektöründeki krizden diğerlerine göre az etkilenmesine karşın Volkswagen (VW), sıkı bir tasarruf programı planlıyor. VW şefi Martin Winterkorn'un, şirketin bütün modellerinin ve projelerinin dökümünü çıkarmak için menajerlere talimat verdiği bildirildi.

VW, bu bağlamda satış tahminleri ile Rusya, Hindistan ve Amerika'da yapım aşamasında bulunan fabrikalarını tekrar gözden geçirecek. Eğilimin küçük ve az yakıtlı arabalara yönelmesi nedeniyle VW, çok sayıda yeni model projelerini de pazar şansı bakımından tekrar değerlendirecek. VW, şu anda hangi modellerinin geleceği olacağını da yoğun olarak tartışıyor. VW'nin satışları da dünya çapında, Kasım 2008 sonu itibarıyla bir önceki yıla göre yüzde 16,5 oranında geriledi.

Taşeron işçileri çıkaracak

Volkswagen (VW), Almanya’da taşeron firmalar üzerinden çalıştırdığı 3 bin 700 kişiden dörtte birini işten çıkaracağını açıkladı. VW, Slovakya’daki fabrikasında kısa çalışmaya gidecek. VW’nin yan şirketleri Seat ile Skoda, araba üretimini düşürecek.

VW ailesinden olan ve VW’nin en büyük hissedarı olan Porsche ise şu ana kadar krizden etkilenmiş görünmüyor. Özellikle VW hissesinin borsada rekor oranda yükselmesinin Porsche’ye çok para kazandırdığı bildiriliyor.

EİB'den dev kredi

Volkswagen'e ait VW Bankası ise, hem mali krizi atlatmak hem de çevreye duyarlı teknolojileri geliştirmek için Avrupa Yatırım Bankası'ndan (EİB) 400 milyor Euro'luk kredi aldı. EİB'nin Almanya Bölümü Sorumlusu Matthias Kollatz-Ahnen, Lüksemburg'da yaptığı açıklamada, "Bu kredi ile sadece Avrupa'da çevre dostu araçların üretiminde katkıda bulunmanın yanı sıra, otomotiv sektörüne de içinde bulunduğu bu zor dönemde destek olacağımız için mutluyuz" dedi. 27 AB üyesi ülkenin ortak olduğu EİB Bankası, geçen yıl Almanya'ya dönük 7 milyar Euro tutarında kredi vermişti.

VW Bankasına bir destek de Alman devletinden geldi. VW Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, Alman devletinden verilen 2 milyar Euro'luk teminatla, satış bayilerin ve müşterilerin kredi talepler karşılancak.

Güzel haber

Bu kadar olumsuz haberler arasında, gözümüz ajanslara düşen bir habere takıldı. Başlık şöyle: Sıfır VW'nin yüzde 46'sı, "Recycling" yani, "geri dönüşümden" kazanılan parçalarla yapıldı. Habere göre, 1.142 kilo ağırlığındaki VW'nin neredeyse yarısı, yani 527 kilosu, ana ham maddesi geri dönüşümden geçirilen hurda parçalardan oluşuyor. Bu da 501 kilo metal, 15 kilo plastik, 9 kilo cam ve 2 kilo fren yağından oluşuyor.

Audi yardım bekliyor

VW’nin lüks katagoride üretim yapan yan şirketi Audi de, Opel ve Ford gibi devlet yardımı istiyor. Audi’de 2011 yılına kadar iş güvencesi anlaşması bulunuyor. Audi, bu anlaşmaya dokunmayacağını bildirdi.
Bu arada Audi'nin Belçika'nın başkenti Brüksel'deki tesislerinde planladığı kısa çalışmadan vazgeçti. Buna gerekçe olarak, bir bölümü Brüksel'deki Audi tesisinde üretilen VW Polo marka arabaya olan talebin artması gösterildi.

Dünyada da sıkıntı büyük

Almanya'da otomobil sektöründe yaşanan olumsuz gelişmeler diğer Avrupa ülkeleri ve ABD'de de kendini hissettiriyor. ABD'de bir çok otomobil üreticisi, kazanç düşüşünü telafi edebilmek için devletten kredi imkanlarını genişletmesini istedi.

İsveç'te Volvo fabrikası talep yetersizliği nedeniyle üç bin çalışanının işine son vereceğini duyurdu. İsveç'teki tesislerde çalışan 2000 işçi ile 700 idari personel, ülke dışındaki tesislerde ise 600 kişi işten çıkarılacak.

Peugeot'da tensikat

Avrupa’nın en büyük otomotif şirketlerinden Peugeot, ülkesi Fransa’da yeni işten çıkartmalara ve kapasite düşürmeye başvurmak zorunda kalacağı belirtildi. Geçen yılın aralık ayında Muhouse kentindeki Peugeot ve Citroen fabrikeları üretime 22 gün ara vermişti. Otomobil sektöründe yaşanan kriz nedeniyle durgunluk yaşanan Mulhouse Peugeot ve Citroen fabrikalarında 800-1000 arasında sözleşmeli çalışanın da işine son verileceği bildirildi.

Peugeot CEO’su Christian Streiff, Financial Times Gazetesi'ne verdiği demeçte, şirketinin Fransa’da yeni işten çıkartmalara ve kapasite düşürmeye başvurmak zorunda kalacağını belirtti. Airbus eski başkanı ve CEO’su Streiff, Fransa’da bazı tesislerin tümüyle kapatılması olasılığını da gündeme getirdi. Fransa’da gönüllü işten ayrılmalarıyla istihdamında 15 bin kişilik bir azaltma gerçekleştiren Peugeot’un, geçen haftalarda 2 bin geçici işçisinin sözleşmelerini de yinelemedi.

Buna ek olarak da Peugeot, bu yılın dördüncü çeyreğinde üretimi yüzde 20 kestiğini, Fransa, İspanya, Brezilya ve Çin’deki vardiyaları azaltacağını ya da üretimi geçici olarak durduracağını da bildirdi.

Satış da kazanç da azaldı

Küresel mali kriz, görece iyi durumda olan Fransız otomobil üreticilerini de etkiledi. Peugeot, kar marjının yüzde 3,5’ten 1,3’e gerileyeceğini bildirdi. 2008 yılında otomobil satışlarının yüzde 3,5 oranında 2007 yılının satışlarının altında kalacağını açıkladı. Peugeot, bu yılın son çeyreğinde 13,3 milyar Euro ciro yaptı. Bu geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5,2 oranında azalma anlamına geliyor.

Jaguar'ı kurtarma operasyonu

İngiltere Ticaret Bakanı Lord Mandelson, Jaguar’la muhtemel devlet yardımı konusunda görüşmeler yaptığına dair iddiaları doğruladı. Devletin söz konusu otomobil üreticisine yardım yapıp yapmayacağının henüz kesinlik kazanmadığını belirten Mandelson, Jaguar-Land Rover grubunun böyle bir yardıma ihtiyacı bulunup bulunmadığının kesin olarak ortaya çıkmasından sonra nihai kararın verileceğini kaydederek, ”Devletin açık bir çek defteri de yok. Biz de kendi açımızdan durumu değerlendireceğiz” dedi.

850 kişiye çıkış

Geçtiğimiz yazdan bu yana Solihull, Castle Bromwich ve Halewood’daki fabrikalarında üretimi yavaşlatan Jaguar grubunun İngiltere’de 15 bin çalışanı bulunuyor. Geçen haziranda Ford tarafından 1,7 milyar sterline Hindistan’ın Tata grubuna satılan Jaguar’dan geçen ay yapılan bir açıklamada, grubun ekonomik krizin sonucunda düşen otomobil satışları yüzünden daha önce örneğine rastlanmamış ticari koşullarda ticaret yapmak zorunda kaldığına işaret edilmişti.

Lord Mandelson, geçen ay 850 kişinin işine son veren Jaguar grubuyla ilgili açıklamasında, otomotiv sektöründeki gelişmelerin dikkatle izlediklerini belirterek, ”Hükümet olarak sektöre yardım açısından bir adım atmamız gerektiğine inandığımız noktada doğru yargıda bulunmakta kararlıyız” dedi.

Yüzyılın indirimleri

İngiltere’de otomobilde yüzyılın indiriminin yaşandığı, bazı aile otomobili modellerinin fiyatlarının yüzde 50’ye varan oranda ucuzladığı bildirildi. Fiyatların bu kadar düşmesine talebin azalmasının yol açtığını belirten uzmanlar, ülkede otomobil almak için bundan daha ideal bir dönemin, ”Great Depression” adıyla anılan 1930’larda bütün dünyayı etkisi altına alan ekonomik krizden bu yana, yakın tarihte hiç yaşanmadığını hatırlattı.

Otomobil satıcılarının stok fazlalarını eritmek için büyük indirimler önerdiklerini, bazı popüler modellerde bu indirimin liste fiyatının yüzde 50’sine varan oranlarda olabildiğine işaret eden uzmanlar, bunun da binlerce sterlinle ifade edilen indirimler anlamına geldiğini kaydetti.

Toyota lider

Japon otomobil devi Toyota satışlarında yaşanan gerilemeye rağmen Amerikan otomotiv kuruluşu General Motors'u 70 yılın ardından tahtından indirdi. 2008 yılında dünya genelinde 8 milyon 972 bin araç üreterek yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 26 gerileme kaydeden General Motors'u 620 bin araçla geride bırakan Toyota bu şekilde dünyanın bir numaralı otomotiv şirketi olmayı başardı.

Öte yandan Volkswagen 2007'deki 6,19 milyon birimlik üretimini 6,23 milyona çıkararak Ford'u geride bırakıp dünyanın üçüncü büyük araba üreticisi konumuna yükseldi. Automobil Produktion dergisinin verilerine göre bir önceki yıl Renault-Nissan'a karşı az farkla önde bulunun şirket arayı daha da açtı. Buna karşın Daimler, sorunlu Chrysler'i bünyesinden çıkarmasına rağmen fazla bir gelişme sağlayamadı.