Türkiye’de futbol tarihinin ezberi bozuldu

SÜPER Lig’de perde, Fenerbahçe ve Galatasaray’ın 4. yıldız kavgasının gölgesinde 57. kez açılıyor. 4. yıldız demişken, Fenerbahçe çevresi, geçen sezonun bitiminde ligden önceki şampiyonlukların da hesaba katılması gerektiği söylemini dillendirdi. Evet, futbol bu topraklarda adı ‘Süper’e dönüştürülen deplasmanlı Türkiye 1. Ligi ile başlamadı. Ondan önce de ligler, şampiyonalar vs. düzenleniyordu.
Peki bu topraklarda futbol topu ilk ne zaman dönmeye başladı? Halihazırda yaşayan en yaşlı kulübümüz Beşiktaş’ın kuruluş yılı olan 1903’te mi? Elbette hayır. Beşiktaş’ta futbol faaliyetleri ancak 1910’da başlar. Galatasaray’da futbol siyah beyazlılardan çok daha önce başlar, keza Fenerbahçe’de de...

iLK TARiH: 1880
Ama bu demek değil ki bu topraklarda ayağı topa ilk dokunanlar sarı kırmızılı veya sarı lacivertliler... Onlar da değil ve yine bilinen tarihin de çok ama çok öncesinde meşin yuvarlağın macerası başlamıştır.
Memlekette ilk futbol müsabkası günümüzden bundan tam 134 yıl önce oynanmış. Evet, bizler bugüne kadar ilk maçın İzmir’de İngiliz denizcilerle Bornova’da yaşayan İngiliz gençleri arasında 1890’da oynandığını biliyorduk. Ancak futbol tarihçisi Mehmet Yüce, klişe tabirle, tarihin tozlu sayfalarında ve özellikle de gazete sayfalarında yaptığı titiz ve zorlu bir incelemeyle bu tarihi 1880 yılına kadar geri götürebildi. Üstelik yazarın bulduğu kaynaktan edindiği izlenime göre ilk futbol müsabakasının tarihi çok daha eskiye de dayanıyor olabilir...

YARIM DEVRE FUTBOL, YARIM DEVRE RUGBY
İLETİŞİM Yayınları’ndan Mehmet Yüce imzasıyla çıkan ‘Osmanlı Melekleri’ kitabı, futbol tarihimizin ilk cildi oldu. 1875-1923 dönemini ele alan kitaba göre kayıtlarda bulunan ilk maç 27 Kasım 1880’de İstanbul’da oynandı. Bir öğleden sonra oynanan maçın adresi ise Kadıköy. Daha da ilginç olan şu: Maçın ilk yarım saati futbol, ikinci yarım saati de rugby kurallarıyla oynanıyor. O zaman kurulan ilk kulüpler genelde iki branşta da faaliyet gösteriyordu.

Peki bu ilk maç hangi takımlar arasında oynandı? ‘Yakışıklılar’ ve ‘Tipsizler’! Gelin burada kitabın sayfalarından doğrudan alıntı yaparak bu muhteşem futbol hikayesini öğrenelim: “Geçen Cumartesi günü Kadıköy’de Constantinople Football Club üyeleri ilk yarım saati ‘Association’ sonrasında da ‘Rugby Union’ kurallarıyla bir futbol maçı yapmışlardır. Yakışıklılar ve Tipsizlerden oluşan iki takımın maçında bol gol gördük. Maça kulüp üyelerinin büyük bir bölümü havanın yağışlı olması ve hastalık gibi mazeretlerden katılamadı. Bu yüzden maç yetersiz sayıda oyuncu ile yapıldı. Yarım saatlik birlik kuralları ile oynanan maçtan sonra yapılan rugby maçında Bay Block ve Graves güzel sayılar yaptılar. Öğleden sonra yapılan maç sırasında tuhaf bir gelişme de yaşandı. Bir atak sırasında çizginin içine giren bir ‘Muhacir’ (Muhtemelen Kırım Savaşı göçmeni) o sıra birbirleriyle çarpışan oyuncuların arasında kalarak fena halde yaralandı. Umarız önümüzdeki hafta katılım daha çok olur da daha güzel maçlar izleriz.”

iŞTE MAÇIN iLK 8’i VE iLK 7’Si!
GÖRÜLDÜĞÜ gibi ‘Yakışıklılar-Tipsizler’ arasındaki ilk futbol karşılaşmamızda sahaya giren bir taraftar da yaralanarak, bugün de sıklıkla yaşanan ‘nahoş geleneğimiz’i başlatmış!
Bu tarihi maçın kadroları da elimizde mevcut. Kadrolara bakınca ‘5+3+1’ yabancı kuralının da olmadığını görüyoruz (!) Zira ilk futbolcularımız memlekette yaşayan levantenlerdir. İlk maçın kadroları için ‘ilk 11’ diyemeyeceğiz. Maç yazısında da belirtildiği üzere, hastalık ve yağıştan takımlar eksik kadrolarla sahada yer aldı. Yakışıklılar 8, Tipsizler ise 7 kişiyle sahada yer almış.
YAKIŞIKLILAR: Block, Lambe, Heap, Bigelow, Eyres, Holmes, Whitthal, Kerr.
TİPSİZLER: Braves, Cumberbatch, Willmore, Burgin, Lander, Thomson, Clifton.

BiR STADIMIZA LA FONTAINE’iN ADI VERiLSiN!
KİTAPTAN öğrendiğimiz değerli bilgilerden ikisinden daha söz edip noktayı koyalım: İlk Türk futbolcusunun Fuat Hüsnü Kayacan olduğunu bilirdik. Oysa ki Mehmet Yüce bu bilgiyi de tazeliyor ve ilk futbolcumuzun Constantinople Futbol Kulübü’nde oynayan Osman Efendi olduğunu ortaya çıkarıyor.
Bugünlerde de şahitlik ediyoruz; bir çok tesise aramızdan ayrılmış veya hâlâ aramızda olan spor şahsiyetlerinin adı veriliyor. Peki neden bir tesise de La Fontaine adı verilmiyor? Hayır, ‘masal okumuyorum’! Jean de La Fontaine’den değil James La Fontaine’den; yani İzmir’den İstanbul’a gelerek, Osmanlı Payitahtı’nda futbolun yeşerip gelişmesinde büyük katkıları olan, Ali Sami Yen’in de övgüyle bahsettiği Fransız asıllı İngiliz spor adamından söz ediyoruz.
Dileriz ki bir gün bir stadımıza da James La Fontaine adı konur ve futbolumuzda da ‘masalımsı’ bir dokunuş hayat bulmuş olur...