Türkiye bir dost kaybetti
Güncelleme Tarihi:
Türkiye ve Türkler, çok iyi bir dostunu kaybetti... Türkiye ve Türkler, “Benim ikinci vatanım Türkiye” diyen Edzard Reuter’i kaybetti... Edzard Reuter’in babası Ernst Reuter, Sosyal Demokrat Partili (SPD) bir Alman politikacıydı. Birinci Dünya Savaşı’nda Sovyetler’e esir düştü ve bir süre Moskova’da yaşadı.
Serbest bırakıldıktan sonra yeniden tutuklanacağını bildiği için dostlarının yardımıyla Hollanda üzerinden İngiltere’ye kaçtı.
Bir süre orada kaldıktan sonra, Türkiye’ye sığınan Alman bilim insanlarından Fritz Bade Ernst aracılığıyla 1935 yılında Türkiye’ye gitti.
Aynı yıl eşi Hanna ile oğlu Edzard Reuter de Ankara’nın yokunu tuttu.
BELEDİYE BAŞKANI OLDU
O dönemde aralarında Fritz Neumark, Ernst E. Hirsch, Carl Ebert, Gerhard Kessler gibi Nazilerden kaçan birçok Alman profesör, doçent, sanatçı, hukukçu bilim insanına kucak açmıştı Türkiye.
Ernst Reuter, uzmanlık alanı şehir planlama dalında ve Ekonomi Bakanlığı’nda danışman olarak çalıştı, Ankara’da üniversite öğrencilerine dersler verdi.
İkinci Dünya Savaşı bittikten sonra 1946 yılında ailesiyle birlikte Berlin’e geri döndü ve bir yıl sonra Berlin Belediye Başkanı seçildi.
Ancak kentin bir bölümü Sovyetler Birliği’nin (SB) işgalinde olduğu için göreve başlamasına izin verilmedi.
Bunun üzerine 1948 yılında Batı Berlin Belediye Başkanı seçildi ve 29 Eylül 1953 tarihinde, henüz 64 yaşındayken kalp krizinden yaşamını yitirinceye kadar görevde kaldı.
Annesiyle birlikte trene binerek 1935 yılında Türkiye’ye giden ve 1946’ya kadar Ankara’da yaşayan Edzard Reuter, 16 Şubat 1928’de Berlin’de doğdu.
Henüz 7 yaşındayken gittiği Ankara’da Türkçe öğrendi.
Alman asıllı matematikçi ve doğa bilimci Leyla Kudret Erkönen, ona hem her alanda eğitim verdi hem de Türkçe öğretti.
Tabii ikamet ettikleri Bahçelievler semtinde edindiği ve futbol oynadığı Türk arkadaşlarından da özellikle argo söylemleri öğrenmeyi de ihmal etmedi.
Almanya’ya döndükten sonra 1947 yılında Humboldt Üniversitesi’nde matematik ve fizik öğrenimine başladı.
Ama devam etmedi ve 1949 yılında Berlin Hür Üniversitesi’nde başladığı hukuk öğrenimini 1955 yılında bitirdi.
*
Daha sonraki yıllarda film ve medya dalında bir süre çalıştı ve 1964 yılında ünlü Alman markası Mercedes otomobilleri de üreten Almanya’nın otomotiv sanayi devi Daimler-Benz’in Stuttgart’taki merkezinde işbaşı yaptı.
1987-1995 yıllarında da Daimler-Benz’in Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı.
Edzard Reuter’i o yıllarda tanıdım.
Daha sonraki yıllarda da Berlin’de buluşup sohbet edip, söyleşiler yaptım.
Farklı etkinliklerde de yollarımız kesişti.
Türkiye’den de Türklerden de hep övgüyle bahsederdi.
Tam bir Türkiye hayranıydı.
Tam bir Türkiye ve Türk dostuydu.
‘BABAM SİRKECİ’DE BEKLİYORDU’
İlk Türkiye yolculuklarını sorduğumda, “Orient Exores treniyle seyahat ettik. Bu annem için çok büyük bir stresti. Çünkü sahip olduğumuz her şeyi geride bırakmak zorundaydı. Götürebileceğimiz kadar her şeyi paketleyip doldurdu. Ama bu aynı zamanda vatanı da terk etmek anlamına geliyordu. O nedenle annem için hiç de kolay olmadı. Belirsiz bir geleceğe gidiyordu. Türkiye o dönemde bize çok uzak bir ülkeydi. Benim gibi o dönemde 7 yaşında olan bir erkek çocuk için ise durum çok daha farklıydı. Ben başka bir ülkeye gitmekten ve yeni ortamla karşılaşmaktan mutluluk duyuyordum. Bu benim için bir maceraydı. Arkadaşlarımdan ayrıldığım için tabii ağladım ama beni yeni bir macera beklediği için de çok sevindim... Babam bizi Sirkeci garında bekliyordu. Babamı nihayet görebildiğime çok çok sevindim. Dünyalar benim oldu adeta” yanıtını vermişti.
İyi derecede Türkçe bilen Edzard Reuter’e “Hiç Türkçe rüya gördünüz mü?” diye de sormuştum.
“Sanıyorum evet. Türkçe rüya görmemiş olmam bir mucize olur sanırım. Biraz kendini methetmiş gibi olacak ama ben Almanya’ya döndüğümde bir Türk kadar iyi Türkçe konuşuyordum. Birden fazla ama en az bir Türk kızını çok içten sevmiştim. Bu nedenle Türkçe rüya görmemiş olmam gerçekten çok acayip olur” yanıtını vermişti.
*
15 Kasım’da eşi ve kendisinin ismini taşıyan Helga ve Edzard Reuter Vakfı’nın başkent Berlin’de farklı köken, ırk, milliyet, din, dil ve kültürden olan insanlar arasında barış içinde birlikte yaşamı destekleyen kişi ve kuruluşlara vereceği ödül törenine katılacaktı.
Davetiyeler gönderilmişti bile.
Ama olmadı...
Edzard Reuter, 27 Ekim 2024 tarihinde Stuttgart’taki evlerinde yaşamını yitirdi.
Nurlar içinde yat güzel insan!