Tuna’ya gömülen Türk adası
Güncelleme Tarihi:
Adakule 16. Yüzyıl’dan beri aralıklarla Osmanlı’nın yönetiminde bulunuyordu.
Bugünkü Romanya topraklarında yer alan ve o zamanlar Tuna Nehri üzerinde Romanya ile o zamanlardaki Yugoslavya arasında, yaklaşık 600 Türk nüfusun yaşadığı 1500 metre uzunluğunda 400 metre genişliğinde küçücük bir adaydı. Bu adanın eski adı Caroline, Romence adı Yeni Orşova idi. Osmanlı Devleti’nin kaybettiği harp sonrası Balkanlardaki sınırlarımızın belirlendiği 1878 Berlin Kongresi görüşmelerinde bu küçücük ada resmen unutulur ve böylece Adakale’nin Lozan’a kadarki benzersiz serüveni başlamış olur.
BİN TÜRK YAŞIYORDU
Çevresi boşaltıldığı halde Osmanlı sınırları dahilinde kalmaya devam eden Adakale’ye, İstanbul’dan nahiye müdürü ve kadı tayinine devam edilir. Hatta II. Meşrutiyet sonrası meclis seçimlerinde, bugünkü hükümetlerin yıllardır başaramadığını başaran o zamanki hükümet adaya ‘ikinci seçmenleri’ni (müntehib-i sâni) göndermeyi dahi ihmal etmemiş ve adanın Osmanlı sistemi içinde olduğunu bir kere daha göstermiştir. Ada, 12 Mayıs 1913’te Avusturya-Macaristan tarafından işgal edildi ve Macaristan kısmına bağlandı ancak ne Osmanlı Devleti ne de Türkiye Cumhuriyeti bu ilhakı kabul etmedi.
1923 Lozan Anlaşması’na kadar bu ada üzerindeki hak iddiamızı sürdürdük ve sonunda pes ettik. 1960 sonuna kadar yaklaşık bin Türkün yaşadığı adada, bir cami, küçük bir kale, pazar yeri ve de açık ateşte pişirilen dibek kahvelerini tadıyla meşhur kahvehaneler vardı. Adakale’nin lokumu da çok meşhurdu. Adada yaşayan Türkler, tütün ekimi, balıkçılık ve de kayıkçılıkla geçiniyorlardı. Adakale’de Miskin Dede, Eren Dede, Tezveren Dede türbeleri bulunuyordu.
Müzesi bile var
UNUTULAN bu Türk adasının farkına 1967’de yeniden vardık, çünkü Romanya, Yugoslavya ile ortaklaşa olarak yapacağı Demirkapı (Iron Gates) barajının yapımı için ada boşaltılmıştı. Ada boşaltılırken, üzerinde yaşayan Türklerin bir bölümü Romanya’nın Köstence kentine yerleştirilirken, bir bölümü de 13 Eylül 1967’de Romanya’yı ziyaret eden devrin başbakanı Süleyman Demirel’in girişimleriyle Türkiye’ye yerleştirildi. 1965 yılından sulara gömüldüğü 1972’ye kadar UNESCO desteği ile Adakale’deki bazı kültürel objeler Tuna’daki Şimian Adası’na taşındı. Şimian Adası’nda bir Adakale Müzesi kurulmuştur.