Temel ödenekte Türk emekliye çifte standart?

GEÇERLİ SÜRELER
Almanya’da sigortalı işte çalışılan veya prim ödenen serbest meslek sürelerinin yanı sıra şu süreler de temel emeklilik ödeneği hakkı için aranan asgari 33, azami 35 yıllık sigortalılık süresi şartını yerine getirmede göz önünde bulunduruluyor:
* Emeklilik primi yatan çocuk yetiştirme ve aile yakınlarına yönelik bakım hizmeti sunulan süreler,
* Hastalık nedeniyle rapor alınan veya rehabilitasyon hizmeti alınan süreler,
* Askerlikte, savaş mahkûmiyetinde veya eski Doğu Almanya Cumhuriyeti’nde siyasi tutuklu olarak geçen süreler, temel emeklilik ödeneğinde sigortalılık süresi olarak dikkate alınmaktadır.

GEÇERSİZ SÜRELER
Alman Emeklilik Sigortası mevzuatına göre, kısaca ALG I ve ALG II olarak adlandırılan işsizlik parası veya işsizlik yardımı alınan süreler, temel emeklilik ödeneğinde dikkate alınmıyor. Aynı şekilde orta ve yüksek öğrenim dönemleri ve isteğe bağlı prim yatırılan süreler de temel emeklilik ödeneği tespitinde dikkate alınmayan süreler arasında yer alıyor. Ancak bununla bitmiyor.

YURT DIŞI SÜRELERİ
Alman Emeklilik Sigortası’nın temel emeklilik ödeneğine ilişkin bilgilendirme broşüründe, söz konusu ödeneği hak etmek için şart koşulan 33 ile 35 yıl arasında değişen sigortalılık süresi açısından yurt dışı sürelerinden hangilerinin ‘sigortalı çalışılan süre’ olarak dikkate alındığına açıklık getirildi. Buna göre, genel prensip olarak AB hukukunun geçerli olduğu ülkelerde geçen sigortalı sürelerin yanı sıra, Almanya ile ikili sosyal güvenlik sözlemesi imzalamış olan ülkelerde geçen sigortalılık süreleri de, temel emeklilik ödeneğini hak etmek için aranan asgari 33 yıl sigortalılık süresi hesabında göz önünde bulunduruluyor. 30.04.1964 tarihinde Almanya ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalayan Türkiye’de ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki süreler her nedense kapsam dışı bırakılmış.

GELİRLER DİKKATE ALINIYOR
Alman Emeklilik Sigortası, temel emeklilik ödenek miktarını hesaplarken ise yurt dışında elde edilen tüm gelir ve kazançlar göz önünde bulunduruluyor. Alman Emeklilik Sigortası’nca yapılan açıklamaya göre, buna Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu’nca ödenen aylıklar da giriyor. Bu uygulamanın, Almanya’da yaşayan Türk emeklilere yönelik büyük haksızlığa yol açtığı ileri sürülüyor. Bir yandan gerek çalışarak gerekse yurt dışı borçlanma yoluyla Sosyal Güvenlik Kurumu’na kaydedilen sigortalı süreleri Almanya’da ödenen temel emeklilik ödeneğinden yararlanmak için aranan asgari süre şartının yerine getirilmesinde dikkate alınmazken, öte yandan SGK’nın bağladığı emekli aylığın gelir kalemi olarak göz önünde bulundurulmasının Türkiye’den emekli olup da Almanya’da yaşayan Türk emeklilere yönelik bir çifte standart olarak yorumlanıyor. Üstelik, Alman Emeklilik Sigortası, temel ödenek talebinde bulunan Türk emeklilerden yurt dışındaki gelirlerini bildirmelerini talep ediyor.

ÖDENEK YURT DIŞINA ÖDENİYOR MU?
En az 33 yıl sigortalılık süresine sahip olanlardan çalıştığı dönemlerde Almanya’daki ortalama gelirin yüzde 30 ve üzerindeki bir oranda gelir elde etmiş olanların hak talebinde bulunabileceği temel emeklilik ödeneği, yurt dışına da ödendiği bildiriliyor. Diğer bir ifadeyle, temel emeklilik ödeneği, ikâmete bağlı bir ödenek değil, emekli aylığıyla birlikte hak sahibi kişinin yaşadığı ülkeye transfer edilebiliyor. Buna göre, temel emeklilik ödenek şartlarını taşıyan Türk emekliler, Türkiye’ye kesin dönüş yapmış olsalar bile emeklilik takviyesinden yararlanabilirler. Bunun için herhangi bir girişimde bulunmak gerekmiyor. Alman Emeklilik Sigortası, hak sahiplerini kendisi tespit edip yazılı olarak bildirimde bulunuyor. Yaklaşık 26 milyon emeklilik ödemesi incelendikten sonra yaz aylarına doğru temel emeklilik ödeneğini hak edenlere bildirimler Alman Emeklilik Sigortası tarafından gönderilmeye başlanacak.

1250 EUROYA KADAR GELİR MUAFİYETİ VAR
Gçen haftaki yazımızda, temel emeklilik ödeneği hesaplanırken, örneğin; emlak ve sermaye gelirlerinden elde edilen gelirlerin göz önünde bulundurulduğu ve bu gelir kalemlerinin ödenek miktarını azaltıcı bir etkisi olduğunu belirmiştik. Bunun yanı sıra 1250 euronun üzerindeki aylık gelirlerin yüzde 60’ının temel emeklilik ödeneğinde dikkate alındığını tekrar hatırlatmak istiyoruz. Bunu şu örnekle açıklamak istiyoruz; Murat Bey adı bir emeklinin 1450 euro tutarında emekli aylığı olduğunu varsayalım. Yukarıda da belirttiğimiz gibi 1250 euroya kadar olan geliri temel emeklilik ödeneğinden muaf tutuluyor, bu sınırı geçen miktarın yüzde 60’ı, yani 200 euronun 120 eurosu, ödenek miktarından düşülüyor. Murat Bey, örneğin 300 euro temel ödenek alma hakkı varsa bundan 100 euro tutarında kesinti yapılır ve emekli aylığına sadece 180 euroluk takviye uygulanır.

1600 EURO’NUN ÜSTÜ YÜZDE 100 KESİLİR
Konunun daha iyi anlaşılması için bir örnek daha verelim. Bu kez Ali Bey adlı emeklinin aylığı ve kira gelirlerinin toplamının 1800 euro olduğunu varsayalım. Bu kazancın 1250 euroluk kısmı muaf. 1250 euro ile 1600 euro arasındaki gelir diliminin yüzde 60’ı, 1600 euronun üzerinde gelirin yüzde 100’ü ise temel emeklilik ödeneğinden düşülür.
Ali Bey’in durumuna tekrar göz atacak olursak; 1250 euro tutarındaki gelir muafiyetini aşan ilk gelir aralığındaki 350 euronun yüzde 60’ı (bu da 210 Euro yapar) ve 1600 euroyu aşan 200 euroluk tutarın yüzde 100’ü dikkate alınacağından, temel emeklilik ödeneğinden toplam 410 euro (210 euro + 200 euro= 410 Euro) kesinti yapılır. Kesinti miktarı, temel emeklilik ödeneğinden daha fazla olduğundan Ali Bey’e takviye emeklilik ödemesi yapılması söz konusu değildir.

DEVAM EDECEK: Kira ve sosyal yardımda gelir muafiyet sınırlarında müjdeli haber...