'Taşnak arşivi neden Boston'da'

Erciyes ?niversitesince ikincisi düzenlenen Uluslararası Sosyal Araştırmalar Sempozyumu (EUSAS II), başladı.

"19. yüzyılda Ermeni milliyet?iliğinin doğuşu ve büyük devletlerin politikaları" konusu işlendiği sempozyumunda konuşan Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Hala?oğlu, Ermeni sorununun, ?ok yönlü bir sorun olduğunu belirtti.

Osmanlı döneminde a?ılan Amerikan misyoner okullarının Ermeni sorununa zemin hazırladığını savunan Prof. Dr. Halla?oğlu, bu okulların ilk etapta Müslümanları Hristiyanlaştırmak i?in değil, Protestan kiliselerini Ortodoks ve Katolikleştirmek i?in faaliyet gösterdiğini bildirdi.

Misyoner okullarının ve öğrencilerinin sayısının hızla artmasının, gelecekte ortaya ?ıkaran sorunlar hakkında ipucu verdiğini kaydeden Prof. Dr. Hala?oğlu, ancak Ermenilerin rolünün de göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı.

Ger?eklerin zor gelebileceğini, ancak Ermeni sorununun ?özümü i?in ger?eklerle yüzleşilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Hala?oğlu, şunları söyledi:
"Ge?enlerde bir teklifte bulundum, basına da yansıdı. Boston'daki Taşnak arşivlerinin a?ılmasını istedim. Tasnif ücreti olarak da 20 milyon dolar ödeme teklifinde bulundum. ?ncelikle Taşnak arşivlerinin niye Boston'da olduğunu iyi değerlendirmemiz lazım. Bütün Batı dünyası Osmanlı arşivlerinin a?ılması i?in baskılar yaptılar. Bizim hi?bir korkumuz yok, bütün Osmanlı arşivlerini a?tık. Osmanlı arşivi, bugün dünyanın en rahat ?alışılabilen arşivlerinden biridir. Peki niye kimse Taşnak arşivlerinin a?ılmasını istemiyor. Ermenistan'daki, Kudüs'teki arşivler hala kapalı. Bilim adamları olarak bir araştırma yapacaksak, objektif bir sonuca ulaşmak istiyorsak bütün arşivleri görmek zorundayız."

Ermeni arşivlerinde bulunan bazı belgelerin de saptırıldığını savunan Prof. Dr. Hala?oğlu, gö? sırasında 1.5 milyon Ermeni'nin öldüğünün iddia edildiğini, ancak Ermeni belgelerine göre gö? eden tüm Ermeni sayısının 600-700 bin civarında olduğunu, öldü denilen Ermenilerin yaşadığının ispatının yine Ermeni belgelerinde bulunduğunu kaydetti.

DİĞER KONUŞMALAR

Erciyes ?niversitesi Rektörü Prof. Dr. Cengiz Utaş, sempozyumun a?ılışında yaptığı konuşmada, Türkiye ile Ermenistan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar nedeniyle barış unsurunda odaklanılamadığını söyledi.

İki ülke arasında diyalog ve işbirliğinin artmasının hem iki ülke i?in, hem bölgedeki diğer ülkeler i?in büyük önem taşıdığını bildiren Prof. Dr. Utaş, diyaloğun tesis edilmesinde siyasi ve akademik ?evrelere görevler düştüğünü, bu sorumluluğun farkında olarak Ermeni sorunu konusunda ikinci kez uluslararası sempozyum düzenlediklerini söyledi.

Sempozyum Tertip Heyeti Başkanı Prof. Dr. Metin Hülagü de Ermeni sorununun tarihi değil siyasi bir sorun olduğunu, bu sorunu ortaya ?ıkaran batılı devletlerin sorunun sürmesi i?in gayret gösterdiğini iddia etti.

Ermeni sorununun ?özümünün akademik ?alışmalarla desteklenmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Hülagü, bunun ilk adımını iki yıl önce düzenledikleri "Osmanlı toplumunda birlikte yaşama sanatı; Türk Ermeni ilişkileri örneği" konulu sempozyum ile attıklarını söyledi.

Sempozyum, a?ılış konuşmalarının ardından Emekli Büyükel?i ?mer Lütem'in oturum başkanlığını yaptığı Türk Tarih Kurumu Başkanı Yusuf Hala?oğlu, Emekli Büyükel?i Nüzhet Kandemir, ODT? ?ğretim ?yesi Prof. Dr. ?mer Turan ve İstanbul ?niversitesi ?ğretim ?yesi Mahir Aydın'ın konuşmacı olduğu oturum ile devam etti.

Sempozyumun iki gün süreceği, 100 civarında bilim adamının bildiri sunacağı bildirildi.