T?SİAD: Tüketim artıyor, Türkiye'nin tasarruf a?ığı büyüyor

Kibar, i? talebin gü?lü seyrettiği bu dönemde ülke i?i tasarrufların yetersiz kalması nedeniyle harcamaların yurt dışı kaynaklarla finanse edilmesi gerekliliğinin ortaya ?ıktığını belirterek, "Bu süre?te özel sektörün dış bor? stoku 43.2 milyar dolardan 158 milyar dolara ?ıktı" diye konuştu.

T?SİAD'ın Ko? ?niversitesi ile birlikte düzenlediği "Türkiye'de ?zel Tasarruf Eğilimi: Mikro ve Makro Perspektifler" konferansının a?ış konuşmasını yapan Ali Kibar, enflasyondaki gerilemeyle birlikte aynı dönemde, cazip kredi ve taksit olanakları sunulmaya başlandığı, ürün ödemelerinde sıfıra yakın faizle 2-3 ay erteleme imkanları ve taksit olanaklarının belirgin şekilde arttığını hatırlatarak, "Bu durum harcamaları daha da kolaylaştırmakla birlikte, ilk kez bu olanaklara sahip olan hanehalkı i?in gelecekteki harcama planlarını daha dikkatli yapmayı zorunlu kılmıştır. Harcamaların ve buna mukabil bor?lanmanın artığı 2002-2007 döneminde özel kesimin tasarruf eğiliminde ise bir düşüş olmuştur" dedi.

?ZEL KESİMİN TASARRUFU D?Ş?YOR

Enflasyon ile düzeltildiğinde son 20 yılda ortalama yüzde 16.7 olan özel kesim tasarruflarının milli gelire oranının 2005 ve 2006 yılında yüzde 12'nin altına gerilediğini, bu oranın ekonomik ve siyasi istikrarın belirsizleşmesiyle birlikte yeniden artış göstererek 2007 yılında yüzde 13.7'ye ?ıktığını belirten Kibar şunları söyledi:

"Yapılmak istenen harcamalar karşısında özel kesim tasarruflarının yetersiz kalması yurt dışından bor?lanmamıza, yurt dışından bor?lanmamız ise cari işlemler a?ığımızın genişlemesine neden olarak ekonomimizin kırılgan hale gelmesine neden olmaktadır. ?zellikle, i?inde bulunduğumuz dönemdeki gibi uluslararası piyasalarda likidite koşullarının daraldığı zamanlarda, yurtdışı finansman kaynaklarına olan bağımlılığımız bor?lanma şartlarımızı da olumsuz etkilemektedir. ?zel sektör ve kamu kesiminin bor?lanma maliyetleri artmakta ve vadeleri kısalmaktadır".

GELECEK KORKUSU TASARRUFU TEŞVİK EDİYOR

Türkiye'de özel kesim tasarruflarının milli gelire oranının diğer gelişmekte olan ülkelere göre de daha düşük olduğunu ifade eden Kibar, "Bu farklılıkların bazıları hepimizin bildiği nedenlerden kaynaklanıyor. ?rneğin Çin'de ya da genel olarak gelişmekte olan Asya ülkelerinde devletin sağladığı sosyal olanakların yeterli olmaması bu ülkelerde halkı, kendilerinin ve ?ocuklarının gelecekleri i?in tasarrufa yönlendiriyor. ?lkemizde de bu unsurun tasarruf eğilimlerini belirleyen öncelikli faktörlerden biri olduğu söylenebilir. 2002-2007 döneminde özellikle kırsal kesimde devletin yaptığı karşılıksız transferlerde önemli bir artış olduğu T?SİAD-TCMB olarak yayınladığımız "Türkiye'de Hanehalkı" raporumuzda da ortaya koyuluyor" dedi.

2002 SONRASINDA AB' NİN GERİSİNE D?ŞT?K

Gelişmekte olan Asya ülkelerinin tasarruf oranlarındaki artışın bir diğer nedeni olarak bu dönemde bu ülkelerin ihracat gelirlerindeki yükselişin gösterildiğini belirten Kibar "Söz konusu dönemde petrol ve emtia fiyatlarının artmasıyla, bu ürünlerin ihracat?ısı olan ülkelerin de dış ticaret fazlaları ve buna bağlı olarak tasarruf oranlarında bir artış görülüyor. ?rneğin, petrol ihracat?ısı olan Orta Doğu ülkelerinde tasarruf oranı 2007 yılında yüzde 45'lere ulaşmış durumda. ?lkemizde ise ortalama tasarruf oranı 1998-2002 döneminde Avrupa ülkeleriyle neredeyse aynı seyrederken, bu tarihten sonra gerek Avrupa Birliği ortalaması gerekse Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin ortalamasının altında kalmış gözüküyor. Söz konusu dönemde bizim tasarruf oranımız yerinde sayarken Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin ortalaması yükseldi" diye konuştu.

N?FUS YAPISI DA TASARRUFU AZALTIYOR

Diğer ülkelerle karşılaştırınca, Türkiye'de tasarruf oranının düşük olmasının demografik yapıyla bağlantılı olduğunun görüldüğünü söyleyen Ali Kibar "Gen? ve işsiz nüfusun ?ok olması hanehalkının tasarruf yapmasına imk?n vermiyor. Gelecek nesillerin güvencesi endişesiyle ayrılan kaynaklar emeklilik i?in birikim yapmayı zorlaştırıyor. Nüfus artış hızının düşmesiyle bu sorunun hafiflemesi bekleniyor. Ancak, bu gibi demografik dönüşümler ?ok uzun zaman alıyor" dedi.

Ali Kibar, 2001 krizi sonrasında yakalanan büyüme performansının devam ettirilebilmesi i?in yurti?i tasarruf oranının arttırılmasına ihtiya? olduğunu vurgulayarak görüşlerini şöyle özetledi:

"Bildiğiniz gibi yüksek büyüme oranlarını uzun dönemler boyunca sürdürebilmenin temel koşullarından birisi yüksek tasarruf oranları. Yurti?i tasarruf oranının artırılması küresel piyasaların daralmakta olduğu ve yurtdışı tasarruflardan yararlanma imk?nlarının azaldığı ortamlarda daha da önem kazanıyor. Bu nedenle T?SİAD olarak son dönemde ülkemizde yurti?i tasarruf eğiliminin neden düşük olduğu ve bu eğilimi tersine ?evirebilmek i?in neler yapılması gerektiğiyle ilgili bir?ok ?alışmayı eş zamanlı olarak başlatmış bulunuyoruz."