SGK genelgesi yeni kanuna açıklık getirdi
Güncelleme Tarihi:
Geçen yıl yürürlüğe giren ve yurtdışında yaşayan emeklilerin aylıkları kesilmeksizin kısa süreli işlerde çalışmalarına imkân tanıyan yasa, Avrupalı Türklerin yıllardır talep ettiği bir beklentiyi karşıladı. 27.6.2020 tarihli Hürriyet’teki HÜRDANIŞ köşesinde konu ettiğimiz bu yasanın yürürlüğe girmesi kuşkusuz binlerce emekli Türk’ün yüzünü güldürdü.
3201 sayılı yasaya ek fıkra
Her şeyden önce şunu belirtelim: Emeklilere yurtdışında kısa süreli işlerde çalışmayı öngören 7247 sayılı kanunun 3. maddesi ile, 8/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunun 6’ncı maddesine ilişkin şu fıkra eklendi:
c) Yurt dışında zorunlu sigortalılığa tabi olsalar dahi kısa süreli çalışma olarak adlandırılan işlerde çalışanların aylıkları bu madde kapsamında değerlendirilmez ve kesilmez. Bu maddede geçen kısa süreli çalışmaya tabi işler yönetmelik ile belirlenir.
ALMANYA VE İSVİÇRE
SGK genelgesinde, kısa süreli çalışmaya tabi işlerle neyin kastedildiği, Almanya ve İsviçe örnekleriyle açıklık getirildi:
- Almanya hizmet belgelerinde, ‘geringfügige versicherungsfreie Beschäftigung’ (sigortadan muaf kısa süreli çalışma), ‘geringfügige Beschäftigung nicht versicherungspflichtig’ (sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi), ‘geringfügige nicht versicherungspflichtige Beschäftigung’ (sigorta zorunluluğu olmayan düşük değerli çalışma süresi) ve ‘Versicherungszeiten aufgrund einer geringfügigen versicherungsfreien Beschäftigung’ (sigortadan muaf cüzi çalışma), kısa süreli çalışmaya tabi işler olarak tanımlandı.
- İsviçre hizmet belgelerinde ise 4 kodlu hizmet (İsviçre sigorta kurumunca hizmet süreleri bildirilirken kullanılmakta olan hizmet cetvellerinde (E-205-CH formu) kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen süreler nevi belirtilmeksizin 4 kodu ile bildirilmektedir) olarak gösterilmektedir.
YAPILACAK İŞLEMLER NELER?
3201 sayılı yurtdışı borçlanma kanunu hükümleri uygulanarak aylık bağlanacak olanlar ile aylık bağlananların yurtdışında zorunlu sigortaya tabi olmakla birlikte, çalışanın sigorta primi kesintisinden muaf olacak şekilde kısa süreli çalışmaya tabi işlerde geçen ve genelgede kısa süreli çalışma olarak tanımlanan sürelerin bulunması halinde SGK tarafından yapılacak iş ve işlemlere yer verilen genelgede, kanun değişikliği sonrasında aylık talebinde bulunanlar için şu işlemler öngörülüyor:
1- Yasadan sonra aylık talep edenler
“Türkiye’nin dış temsilciliklerince veya sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş hizmet belgelerinde kısa süreli çalışması bulunduğu belirtilenlerden, kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 26.6.2020 (dahil) tarihinden sonra aylık talebinde bulunanların (aylık) tahsis talepleri reddedilmeyecek ve aylık bağlanması için aranan diğer şartları taşıyor olmaları kaydıyla talepleri cari usullere göre sonuçlandırılacaktır.”
2- Aylık alırken çalışmaya başlayanlar
Aylık alırken kanun değişikliği sonrasında ilk defa kısa süreli çalışmaya tabi işlerde başlayanlar için genelgede şu ifadelere yer verildi:
“3201 sayılı Kanuna göre borçlandığı hizmetlerle aylık almakta iken, 26.6.2020 tarihinden sonra ilk defa kısa süreli çalışmaya başladığı tespit edilenlerin aylıkları kesilmeksizin ödenmeye devam edilecektir.”
3- Kanundan önce çalışmaya başlayanlar
Kanun değişmeden önce kısa süreli çalışmaya tabi bir işte çalıştığı kanun değişikliği sonrası tespit edilenler için genelgede, “Sadece 26.6.2020 tarihinden önce kısa süreli çalışması bulunduğunun bu tarihten sonra tespit edilmesi durumunda, 6.11.2018 tarihli ve 2018/38 sayılı Genelgenin 2. Kısım ve 6. Bölümünde ‘5. Aylıkların Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması’ başlığı altında yer alan ‘5.1. 3201 Sayılı Kanuna göre’ alt başlığındaki açıklamalar doğrultusunda işlem tesis edilecektir. Kısa süreli çalışılan süreler için yapılan yersiz ödemeler 5510 sayılı Kanunun 96’ncı maddesine göre tahsil edilecektir” denildi.
DEVAM EDECEK: Aylık bağlanmadan önce çalışanların durumu ne olacak?
AYLIK ÖNCE İPTAL EDİLECEK
SONRA TEKRAR BAĞLANACAK
Aylık başlangıç tarihi itibariyle kısa süreli çalışması kanun değişikliği sonrasında da devam edenlere yönelik işlemler, SGK genelgesi uyarınca şu şekilde sonuçlandırılacak:
“Yasanın yürürlüğe girdiği 26.6.2020 tarihinden önce aylık bağlananlardan, aylık başlangıç tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın bulunduğu ve bu tarihten sonra da devam ettiği tespit edilenlerin aylıkları, başlangıç tarihi itibariyle iptal edilecektir. Ancak, kanun değişikliğinden sonra kısa süreli çalışma aylık bağlanmasına engel teşkil etmediğinden, tespit tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın sona erip ermediğine bakılmayacak ve iptal edilen aylığın yeniden bağlanması için talep şartı aranmayacaktır. Bu şekilde aylığı kesilenler için kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği 26.6.2020 tarihi talep tarihi olarak kabul edilecek ve aylık bu tarihi takip eden ay başından itibaren yeniden bağlanacaktır.”
YERSİZ ÖDEMELER GERİ İSTENECEK
Ancak unutulmamalıdır ki, yasanın yürürlük tarihinden, yani 26.6.2020’den önce kısa süreli çalışmaya tabi işte çalışanlara yönelik yapılmış olan yersiz ödemeler 5510 sayılı Kanunun 96’ncı maddesine göre kuruma geri ödenecektir. Konunun daha iyi anlaşılması için söz konusu genelgede şu örneği yer verildi:
“14.4.2016 tarihli aylık talebine istinaden 1.5.2016 tarihinden geçerli olmak üzere Kanunun 4/1-(a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalı (B)’nin, 14.4.2016 - 13.2.2021 tarihleri arasında Almanya’da kısa süreli çalışmasının bulunduğu 13.5.2021 tarihinde tespit edilmiştir. Bu durumda, 1.5.2016 tarihinden itibaren bağlanmış olan aylık iptal edilerek, bu tarihten itibaren ödenmiş olan aylık miktarları 5510 sayılı Kanunun 96’ncı maddesine göre yersiz ödeme kapsamında değerlendirilerek tahsil edilecektir. Tespit tarihi itibariyle kısa süreli çalışmanın sona erip ermediğine bakılmaksızın ve sigortalı (B)’den yeni bir aylık talebi alınmaksızın 26.6.2020 tarihi tahsis talep tarihi olarak kabul edilecek ve bu tarih esas alınarak yeniden bağlanacak olan aylığı 1.7.2020 tarihi itibariyle ödenmeye başlanacaktır.”