Sağlık ağızda başlar

Diş sağlığı dendiği zaman bunu sadece ağız boşluğumuzla sınırlı tutmayıp, genel sağlık bağlamında da değerlendirmeliyiz. Çünkü sağlıksız dişlerin ve diş etlerinin tüm vücuda yapmış olduğu olumsuz etkiler gün geçtikce daha iyi anlaşılmaktadır. Yazı dizimizde bu etkileri annelerin hamilelik dönemlerinden başlayarak dişlerin bakımı, diş etlerinin çekilmesi, diş gıçırdatması gibi ağız içindeki değişik rahatsızlıkların yanı sıra, hastalık sigortalarının karşıladığı masraflar, Türkiye'deki protezler gibi çeşitli konularda uzman diş hekimi Tayfun Çilingir ile görüştük. Hessen Eyaleti'ndeki Bad Soden-Salmünster kentinde özel muayenehanesi bulunan Tayfun Çilingir diş rahatsızlıkları konusunda önemli açıklamalarda bulundu.

-Çürüyen veya çekilen dişlerin sorumlusu bebekler değildir. Bu yüzden bebeklik ve çocukluk çağında, ebeveynlere, daha çok da annelere oldukça fazla görev düşmektedir. Özellikle, bebeklerin süt dişleri çıkmaya başladıktan sonra alacakları gıdaların şekersiz, kemik ile dişlerin gelişimine katkıda bulunacak gıdalar olmalarına dikkat edilmesi gerekir. Bunların başında süt, yoğurt gibi kalsiyum içeren gıdalar gelir. Çoğunlukla çocuklarını tatlı ve şekerli gıdalara alıştıran aileler, başlangıçta çocuklarını sakinleştirirler. Ancak bu gıdalar yendikten sonra dişler fırçalanmazsa, ileride süt dişlerinin çok küçük yaşlarda çürümesine ve çocukların o yaşlarda diş hekimiyle olumsuz yönde tanışmalarına yol açar. Çünkü, çürüyen dişlerin tedavisi sırasında çocuğun canının yanması ileriki yaşlarda diş hekiminden korkunun temellerini atacaktır. Kısacası, çocukların şekerli gıdalara alışmalarını önlemek ebeveynlerin en önemli görevleri arasında yer almaktadır.

-Bebeklikten çocukluğa geçiş dönemlerinde, ağız ve damak formuna uygun olmayan emzikler veya 'parmak emmek' ileriki yaşlarda diş ve çene formu bozukluklarına yol açar. Bu tür bozuklularda zaman geçirmeden bir diş hekimine veya çarpık dişlerin düzeltilmesi konusunda uzman ortodontistlere başvurmak gerekir. Altı yaşından itibaren çıkmaya başlayan kalıcı azı dişlerinden başlayarak, her yeni çıkan azı dişlerinin çiğneyici yüzeyi üzerindeki girintilerin mutlaka özel maddelerle kaplanması gerekir. Azı dişlerinin bu yüzeyindeki girintilerin arasına giren yemek artıkları, ağız ve diş temizliğini iyi yapamayan çocuklar tarafından tam manasıyla temizlenemez. Bu nedenden ötürü de bu bölgelerde kalan yemek artıkları, henüz yeni çıkmış ve çocuğun belki de ömür boyu ağzında taşıyabileceği dişlerin erkenden çürümelerine yol açar.

-Çocukluktan gençlik dönemine geçiş sürecinde bazı gençler dış görünümlerine çok önem vermekle birlikte, ağız ve diş bakımı konusunda biraz ihmalkar olabilmektedirler. Bu yüzden çocuklara mutlaka küçük yaşlardan itibaren ağız, diş sağlığı ve bakımı konusunda diş hekiminden çok ailenin büyük etkisi olduğu gözardı edilmemelidir. Çocukların ileride büyük sorunlarla karşı karşıya kalmalarını önlemek için gerekli ilgi gösterilmelidir.

-Diş hekimleri olarak, süt dişlerinin ağızda bulunduğu süre içinde yılda üç kez, daimi dişler çıktıktan sonra da yılda iki kez diş hekimine giderek dişlerin yanı sıra ağız içindeki diğer dokuların da kontrol edilmesini tavsiye ediyoruz. Bazı kişilerin 'Benim dişlerim sağlam hiç çürük yok' diyerek bu kontrolleri ihmal etmeleri, diş etleri veya dil, yanak, damak gibi diğer dokularda oluşabilecek, bazen kötü sonuçlar doğurabilen hastalıkların tedavilerini de güçleştirir. Yetişkinlerde yılda iki kez kontrolü şu açıdan tavsiye etmekteyiz; Eğer bir çürük veya diş eti hastalığı var ise, hemen başlangıcında tedavi edilerek, tedavi sürecinde hem dişte fazla malzeme kaybı önlenmiş, hem de kötü sonuçlar doğurabilecek bir hastalık daha başında teşhis edilmiş olur. Bütün bunlara rağmen eğer bir diş çekilecek duruma gelmiş ve çekilmis ise, çekilen dişin oluşturduğu eksiklik mutlaka tamamlanmalıdır. Çünkü eksik dişler, eksik olan tarafta veya taraflarda çiğneme görevinin tam olarak yapılamamasına neden olur. Aslında yenilen yiyeceklerin hazmı ağızda başlar. Bu yüzden lokmalar tam anlamıyla çiğnenmeden doğrudan mideye giderse, bu yiyeceklerden alınacak vitamin gibi vücuda faydalı kısımların mide ve bağırsaklar tarafında tam emilmeden vücuttan atılmasına neden olur.

-Günümüzde dişler kadar diş etlerinin bakımı ve hastalıkları da çok büyük önem taşımaktadır. Bazen çevremizdekilerden, 'Çürük olmamasına rağmen dişim çekilmek zorunda kaldı' diye konuşmalar duyarız. Bu durumda en öncelikli neden çok büyük olasılıkla bir diş eti hastalığıdır. Çoğunlukla ağız ve diş bakımını ihmal edenlerde, şeker hastalığı gibi kronik hastalıkları olanlarda ve kullanılan ilaçların etkisiyle görülebilen bu tür diş eti hastalıkları diş kayıplarına yol açtığı gibi, hastaların genel durumlarını da olumsuz yönde etkileyecek sonuçlar doğurmaktadır. Diş eti iltihapları çoğunlukla fazla veya hiç belirti vermeden başlar ve çok uzun bir süre böyle devam eder. Eğer hasta diş hekimi kontrolüne gitmiyor ise, sonuç dişin kaybedilmesine kadar gidebilir.