Rusya’nın Mars’a gönderdiği uzay aracından ses yok

Dünya’nın çevresinde kaybolan Rus uzay aracıyla Avustralya’nın Perth kentindeki istasyonuyla iki kez temas kurmayı başaran Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Phobos-Grunt (Rusça Phobos: Yer) aracından sinyal alma çabalarına son verdiklerini açıkladı. ESA yetkilileri, yine de Rus meslektaşlarının araçtan sinyal almaları durumunda kendileriyle çalışmaya her zaman hazır olduklarını bildirdiler.

Kayıp uzay aracından 23 ve 24 Kasım’da "yaşam işareti" alan ve uzay aracının alıcısına çalışma komutu vererek, telemetri verilerini aldıklarını belirten ESA yetkilileri, telemetri ölçülerinin özellikle aracın durumu ve uzay motorlarının vaziyetiyle ilgili bilgi sağladığını ve araçtan gelen bilgileri analiz etmeleri için uzay programından sorumlu Rus mühendislere geçtiklerini kaydetmişlerdi. Bundan beri araç hiçbir komuta tepki vermemişti.

Phobos-Grunt’un şu anda 200 km ve 340 km arasında değişen bir yörüngede hareket ettiği, yörüngesinin giderek azaldığı ve mühendislerin temas ve kontrolü yeniden sağlayamaması durumunda, 13 tonluk uzay aracının her an Dünya’ya düşebileceği belirtiliyor. Rusya’nın uzay çalışmaları konusunda büyük umut bağladığı Phobos-Grunt uzay aracı 8 Kasım’da Zenit füzesiyle Kazakistan’daki Baykonur uzay üssünden fırlatıldıktan sonra yörüngede takılıp kalmış, uzayın derinliğine açılmak için motorlarını çalıştıramamıştı.

Rus yetkililerin aracın bataryalarının tamamen tükenmeden yeni yazılım yüklenerek sorunun çözülmesi için üç gün zaman bulunduğu yönündeki açıklamasından sonra bazı uzmanlar, mühendislerin bunu başaramaması durumunda uzay aracının Dünya’ya düşen en tehlikeli uzay atığı olabileceği uyarısında bulunmuşlardı. 165 milyon dolar değerindeki uzay aracının bilgisayarıyla ilgili sorun giderilemezse Dünya’ya düşme tehlikesi olduğu bildirilmişti.

İsminin açıklanmasını istemeyen Rus kaynaklar da, yetkililerin büyük umut bağlanan bu uçuşun başarısız olmasından sonra bazı sorumluların aranabileceğini belirterek, bunun da Roscosmos’da bir reform yapılmasını, çok sayıda yetkilinin hapis cezasıyla karşı karşıya kalmasına yol açabileceğini iddia etmişlerdi. Rusya’nın Mars’ın uydularından Phobos’tan numune alıp üç yıl içinde Dünya’ya getirecek uzay aracıyla, uzun bir süredir Batılılara bıraktığı Kızıl Gezegen’in keşfine yeniden başlayarak gezegenler arası seyahatlerde başarı kazanmak istediği yorumu yapılıyordu.

Mars’a 6 bin kilometre mesafede yörüngede bulunan Phobos’un kökenini ve Mars’ın atmosferini inceleyecek Phobos-Grunt, bunun için numune toplamaya yarayacak bir bilimsel alet ve Dünya’ya dönüşü için modülün bulunduğu bir sondayı da beraberinde götürüyordu. Rus uzay aracı, ayrıca Mars’ın yörüngesine Çin’e ait Yinghuo-1 uydusunu yerleştirecekti.

Rusya için son derece önemli olan bu program, Kasım 1996’da fırlatılan Mars 96 uzay aracının başarısız olmasından bu yana ilk gezegenler arası seyahat olacaktı. Kızıl Gezegen’e ilgisi son dönemde artan ve geçen ay Mars yolculuğunun simülasyonu için 6 gönüllünün 520 gün süreyle kapatıldığı uzay aracı replikasından çıktığı Rusya, son başarılı gezegenler arası uzay programını, 1986’da Venüs’ü ve Halley kuyruklu yıldızını keşif için gönderdiği Vega uzay araçlarıyla yerine getirmişti.