Roma'da "Çanakkale Savaşları" etkinliği

İtalya'nın başkenti Roma'da, Çanakkale Savaşları'nın 100. yılı dolayısıyla "Vatikan Gizli Arşiv Belgeleri Işığında Çanakkale Savaşı" konulu panel düzenlendi, "Çanakkale 1915, Vatikan Gizli Arşiv Belgeleri Işığında Frank Coffee Vak'ası" adlı kitap tanıtıldı.

Çanakkale Savaşı'nın ayrı taraflarındaki iki ülkesi Türkiye ve Avustralya'nın Vatikan nezdindeki büyükelçilikleri ile Yunus Emre Enstitüsü Roma Türk Kültür Merkezi'nce düzenlenen etkinliğe, Vatikan'dan üst düzey katılım oldu. Aslen Avustralyalı olan Papalık Ekonomi Bakanı Kardinal George Pell ile Vatikan Dışişleri Bakanlığı'ndan Piskopos Antoine Camilleri de etkinlikte yer aldı.

Yunus Emre Enstitüsü Roma Türk Kültür Merkezi'nin ev sahipliğindeki panelde, Türkiye'nin Vatikan Büyükelçiliği Geçici Maslahatgüzarı Hasan Sekizkök ve Avustralya'nın Vatikan Büyükelçisi John McCarthy ile Türkiye Katolik Ruhani Reisler Kurulu Basın Sözcüsü ve Kültür Ataşesi Rinaldo Marmara, Kopenhag Üniversitesi'nden Avustralyalı tarihçi Prof. Stuart Ward, Ankara Üniversitesi'nden Prof. Dr. Neşe Özden ve ODTÜ'den Prof. Dr. Mustafa Türkeş, Çanakkale Savaşları'nın Türk ve dünya tarihinin yanı sıra iki topluma olan etkilerini anlattı.

Filme ilham olan kitap tanıtıldı

Etkinlikte, Avustralyalı oyuncu ve yönetmen Russell Crowe'un "Son Umut (The Water Diviner)" filmine de ilham kaynağı olan Rinaldo Marmara ve Bülent Günal'ın Vatikan arşivlerinden derleyerek hazırladığı, "Çanakkale 1915, Vatikan Gizli Arşiv Belgeleri Işığında Frank Coffee Vak'ası" adlı kitap da tanıtıldı.

Kitabın yazarı Rinaldo Marmara yaptığı açıklamada, "Çanakkale üzerine bugüne kadar yüzlerce kitap yazıldı ama Vatikan belgelerinden bir kitap çıkarılmadı. Ben de bu yüzden bir kitap çıkarmak istedim" dedi.

Kitabının, Çanakkale Savaşı'ndaki insani yönü ön plana çıkardığını anlatan Marmara, "Aslında savaşın insani yönünden bahsetmek biraz zordur ama… Türk askerinin insani yönünden bahsediyor. Savaş zamanında Türk askerleri, yabancı düşmanlarının mezarlarıyla ilgileniyor ve dini sembollerini koruyor. Bugüne kadar böyle bir bulgu olmamıştır. O bakımdan altını çizmek lazım" diye konuştu.

Kitabın hazırlanmasının birkaç senelik araştırmaya dayandığını dile getiren Rinaldo Marmara, Russel Crowe'un filminde esas hikayenin anlatılmadığını fakat kendi kitabında orijinal belgelerin olduğunu kaydetti, Marmara, sözlerini şöyle sürdürdü:
"O güzel bir masaldır. Herkes çocuğunu arıyordu. Türk askerleri savaş zamanında bile mezarları koruyordu. Savaşın başında ölen Avustralyalı asker Frank Coffe olayından bahsediyoruz. Onun da dört sene sürdü mezarını bulmak. 4 sene sonra babası mezarı bulduğunda fikir değiştiriyor. Oğlum, Türkiye'de arkadaşları yanında diyerek Avustralya'ya taşımıyor. Ve ondan sonra da Atatürk'ün 18 Mart 1934'te söylediği: 'Ağlamayın gözyaşlarınızı silin. Onlar bizim topraklarımızda vefat etti. Onlar da bizim evladımızdır' sözleri geliyor. Bu kitabımda bu mesajlar daha iyi anlaşılıyor."
Avustralya'nın Vatikan nezdindeki Büyükelçisi John McCarty de Vatikan gizli arşivlerinden çıkarılan Papa 15. Benediktus'un Osmanlı hükümetiyle, İtilaf devletleri bünyesinde 1915'te Gelibolu'da savaşıp hayatını kaybeden askerlere ilişkin çalışmasını, önemli raporlarını, yazışmalarını ortaya koyan bir çalışmanın tanıtıldığını dile getirdi. Büyükelçi McCarty, "Bu kitaptaki materyaller çok uzun zaman boyunca tartışılmadı, gözden geçirilmedi. Bu kitap, Papalığın, Birinci Dünya Savaşı'ndaki rolünü keşfetmek açısından da önemli. Papalığın, oğlunu, kocasını kaybeden İngiliz ailelere yardımcı oluşu bakımından önemli" dedi.

Etkinlikte "Çanakkale 1915" kitabındaki görsellerin olduğu bir de sergi açıldı.