Otomotiv, inşaat ve beyaz eşyaya ?elik zammı kapıda

Referans Gazetesi'nin haberine göre, ABD dolarının kan kaybı ile başlayan alternatif yatırım arayışında iyice şişen hammadde fiyatları dev ?elik şirketlerinin maliyetlerinin bir anda katlanmasına neden oldu. Her sene maden şirketleri ile ?elik devleri arasında karşılıklı görüşmelerle ayarlanan ve ge?en sene yüzde 65 olarak kabul edilen demir cevheri fiyatlarındaki artış bu sene yüzde 71 olarak kabul edildi. Çelik üretiminde demir cevheri dışında kullanılan kok kömürü ve levha ?elik fiyatları ise neredeyse ikiye katlandı. Aralarında ge?en sene birleşerek dünyanın en büyük ?elik şirketi olan ArcelorMittal'in de bulunduğu ?elik şirketleri artan maliyetlerinin ?aresini müşterilerine yansıtmakta buldu. Hal böyle olunca son 6 ay i?inde küresel ?elik fiyatları yüzde 40 ila yüzde 50 arasında yükseldi. Çeliğin ton başına fiyatı küresel krizin başlaması sonrası 120 euroya kadar ?ıkınca ise gemicilikten, petrol ve doğalgaz aramalarına kadar Türkiye'den Çin'e, ABD'den Venezüella'ya dünya ?apında bir ?ok proje bir bir iptal edilmeye başlandı.

Köprü ve ev inşaatları bile iptal ediliyor

Türkiye'de inşaat?ılar ?elik üreticilerinin fiyatlarında indirime gitmesi i?in 8 şehirde birden 15 günlük eyleme hazırlanıyor. Hindistan'da ise yüksek ?elik maliyetleri yüzünden hükümetin en önemli projelerinden olan bir köprünün inşaatı iptal edildi. Hintli müteahhitler ise ana girdileri olan ?eliğin giderek pahalanması karşısında düşük gelirliler i?in yapılan konut inşaatlarını iptal etmeye ya da ertelemeye başladı. Hintli müteahhitlet hükümetten ?elik fiyatlarının önümüzdeki 3 ay i?inde dondurulmasını talep ederken, Venezüella'da Chavez hükümeti ?elik fiyatlarını kontrol altına alabilmek i?in ülkenin en büyük ?elik üreticisini kamulaştırdı ve ?eliğin yurtdışına satışına da sınırlama getirdi. ABD'li petrol şirketleri ise artan ?elik fiyatları yüzünden petrol arama ?alışmalarının riske girmesinden yakınıyor.

Aralarında Güney Koreli Daewoo gibi gemicilik sektörü liderlerinin, NTCH gibi cep telefonu operatörlerinin ve RoyalDutchShell gibi petrol devlerinin de bulunduğu bir grup şirket projelerini iptal etmeye başlayanlar arasında gösteriliyor. Hammaddede küresel arzın giderek düştüğü bir dönemde ABD'de yaşanan mortgage krizi sonrası küresel yatırımcının değişen risk algısı zaten emtiaya olan talebi artırmıştı. ?zerine Çin, Hindistan ve diğer gelişmekte olan piyasalarda yaşanan hızlı sanayileşme süreci eklenince hem demir cevheri gibi hammddelerin hem de ?eliğin fiyatındaki patlamalar ka?ınılmaz oldu.

Çeliği ucuza üretmek i?in nikeli azalttılar

The Wall Street Journal'a göre bu ?elik fiyatlarının henüz zirve yapmamış hali. Hatta dünyanın en büyük ?elik üreticisi olan ArcelorMittal'in CEO'su Lakhsmi Mittal bir konferansta "Çelik fiyatları henüz zirve yapmadı, gördüğümüz şey sadece artan maliyetlerin her ay ?elik fiyatlarına yansımasından ibaret" a?ıklaması ile dikkat ?ekmiş, küresel ?elik fiyatlarının daha da artacağı beklentilerini artırmıştı. Küresel ?elik piyasasını tekel sayılabilecek kadar belli başlı dev şirketlerin yönetiyor olması ise havacılık sektöründen, inşaata, gemicilikten telekomünikasyona kadar bir ?ok sektörden müşterinin pazarlık gücünü kısıtlıyor. ArcelorMittal Avrupa'daki satışlarını demir cevheri, enerji ve ulaştırma maliyetlerini sebep göstererek yüzde 20 artırdı ve ton başına 120 euroya kadar yükseldi.
Çelik şirketleri de kısa vadede k?rlı gibi görünseler de bu durumdan rahatsız. The Wall Street Journal'ın haberine göre yüksek fiyatlarının satışlarını olumsuz etkilemesinden korkan ?elik?iler kendi i?lerinde yeni önlemler almaya başladı. Bir ?oğu maden şirketlerinden demir cevheri satın almak yerine kendileri demir cevheri madenlerini almaya ve işletmeye başladı. Nippon Steel gibi Japon ?elik?iler bu ay maliyet kesintilerinde gaza basacaklarını, hatta işten ?ıkarmalara bile gideceklerini duyurdu. Bazı ?elik şirketleri ise ürettikleri ?eliği nasıl daha ucuza mal edebilecekleri ve müşterilerinin alüminyum ya da plastik gibi daha ucuz ikame mallara kaymasını nasıl engelleyebilecekleri üzerine kafa yoruyor. Finlandiyalı üretici Outokumpu artık ?elik üretirken daha ucuza mal olması i?in daha az nikel kullanıyor. Şirketler dışında hükümetler de ihracat yasakları ile ?eliğin i? piyasadaki fiyatını sabit tutmaya ?alışıyor. Ancak uzmanlara göre tüm bu önlemler etkisini gösterene kadar ?elik fiyatları yüksek kalmaya devam edecek.


Sektörlere etkisi

İnşaat bir ay sonra zorlanacak

Fiyat artışlarından olumsuz etkilenen sektörlerin başında gelen inşaatta, en ?ok kullanılan yuvarlak ve ?ekme demirlerde ekimden itibaren ton başına yüzde 110'a varan oranlarda artışlar oldu. Fiyat artışlarının durmaması ya da zararlarının giderilmemesi, bir?ok müteahhit, inşaat malzemeleri tedarik?isi ve taşeronu düşündürmeye başladı. "Bu bir afettir" diyerek inşaat, otomotiv ve beyaz eşya sektörleri i?in acil önlem alınması uyarısında bulunan Türk Mühendisler Birliği Başkanı Bülent Gürsoy, "Kimse farkında değil ama tahminen bir ay sonra inşaat başta olmak üzere otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde felaketler olacak. İnşaatta kullanılan yuvarlak ve ?ekme olarak tabir edilen demirlerde ekimden itibaren ton başına yüzde 110'e varan oranlarda artış var. Beş blok bina yapmak i?in 5 milyon YTL'lik demire ihtiyacınız varsa, şu anda bu demire 11 milyon YTL ödüyorsunuz. Bu demirleri satmaya bile kalksanız kimse almaz" dedi.

Otomotive haziran sonrası yansır

Ağırlıklı stokla ?alışan ve yılın ikinci büyük alımını haziranda yapacak olan otomotiv sektörünün, fiyat artışından kaynaklanan sorunları yaz aylarında hissetmeye başlaması bekleniyor. Ege Otomotiv Derneği Genel Sekreteri Kasım Gündüz, sektörün endişeli bir bekleyişte olduğunu belirterek şöyle konuştu: "Şu an kapasite düşüşü yok ama asıl acısı haziran-temmuz sonrası ?ıkacak. Sektörde yan sanayici daha ?ok AB'ye ihracat yapıyor. Rakibimiz Çin, Hindistan ve Mısır'ın ise demir üreticileri ile sabit fiyatlarda 10 yıllık anlaşmalar yaptığını duyuyoruz. İ?erde Erdemir gibi işletmelerden alım yapamayan bazı yerli firmalar, yurtdışından ucuz hammadde ithal ediyor. Bu da yerli ara malı üreticisini vuruyor. Çok kısa sürede otomotivde sacın ve metalin kullanıldığı yürüyen aksam ve kaporta imalatı yapan 30-40 bin civarında firmada büyük sıkıntı olacak. Sektörün ortalama 2-3 milyon kişiye istihdam sağladığı düşünülürse, uzun vadede istihdamda nasıl bir sıkıntı yaratacağı da ortaya ?ıkar."

Vestel nihai ürün fiyatını yüzde 3 artırdı

Beyaz eşya sektörünün en temel hammaddesi sac fiyatları ise son altı ayda ton başına yüzde 70 arttı. Bu durum nihai ürün fiyatlarına da yansıdı. Vestel İcra Kurulu Başkanı ?mer Yüngül, sacın beyaz eşya üretiminin en temel hammaddesi olduğunu belirterek şunları söyledi: "Beyaz eşya üretiminde sac herşey demek. En temel hammadde olan sactaki bu fiyat artışı, maliyetlere de yansıyor. Bunun da nihai ürün fiyatlarına yansımaması ka?ınılmaz. Biz de bir süredir fiyatlarda ufak ufak artışlar yaptık. Beyaz eşya ürün fiyatlarında yüzde 2-3 oranında artışlar uygulamaya başladık. Burada önemli olan bir diğer nokta da, tüketicinin bu artışları nasıl karşılayacağı. İleride tüketim talebinde de bir daralma olabilir. Şu an i?in bir sorun yok ama sonra ne olur bilemem."