Olmert ve Abbas bir araya geldi

Partisinin eylül ayının 17'sinde yapılacak başkanlık se?imlerinde aday olmayacağını ve başbakanlık görevinden istifa edeceğini söyleyen Olmert ile Abbas i?in, bu karşılıklı toplantılarının sonuncusu olabileceği yorumları yapılıyor.

Görüşmelerin özellikle Filistinli tutukluların serbest bırakılması ve iki taraf arasında en ?etin konulardan birini oluşturan "Kudüs'ün durumu" üzerinde yoğunlaşması bekleniyor.

Kudüs'te İsrail Başbakanı Ehud Olmert'in konutunda yapılan görüşme öncesi İsrail radyosu, Filistin lideri Abbas'ın Olmert'ten daha fazla sayıda tutuklunun serbest bırakılmasını isteyeceğini duyurdu.

İsrail, en son ge?en hafta 199 tutuklu olmak üzere ge?en bir yılda bin dolayında Filistinli tutukluyu serbest bıraktı.

Filistin Yönetimi Başbakanı Selam Feyyad, İsrail'i, tüm Filistinli tutukluları serbest bırakmaya ?ağırırken, tutukluların serbest bırakılması i?in yeni kurallar koymamasını istedi. Feyyad, Ramallah'ta yaptığı a?ıklamada, ge?en haftaki salıvermelerin olumlu olduğunu, ancak yeterli olmadığını belirtti.

İsrail radyosu, halen cezaevlerinde 5 bin dolayında Filistinli tutuklu bulunduğunu belirtirken, Filistin tarafı ise bu rakamın 10 binin üzerinde olduğunu söylüyor.

İsrail hükümetinin, Filistin Yönetimi liderinin 6 Ağustostaki buluşmalarında ısrarla üzerinde durduğu, hapisteki Tanzim lideri Mervan Barguti'nin serbest bırakılmasına bir itirazı olmadığını bildirdiği öne sürülüyor.

Jerusalem Post gazetesine konuşan Filistinli bir yetkili, İsrail'in prensipte, aralarında Barguti ile yaklaşık 8 yıl önce, Karin A gemisi ile Gazze Şeridi'ne silah ka?ak?ılığı işine karıştığı söylenen Filistinli general Fuad Şubaki de dahil bir?ok siyasi tutuklunun serbest bırakılmasında mutabık olduğunu söyledi.

Filistinli yetkili, İsrail'in ayrıca İsrailli asker Gilad Şalit'in ka?ırılması sonrası, Batı Şeria'da Hamaslı bakan, milletvekilleri ve diğer üst düzey yöneticilere yönelik tutuklama kampanyası sırasında tutuklanan, Hamaslı Filistin Yasama Konseyi (parlamento) başkanı Abdülaziz Duveyk'in de serbest bırakılmasını kabul ettiğini kaydetti. Duveyk'in sağlık durumunun iyi olmadığı belirtiliyor.

Aynı yetkiliye göre, Duveyk ve diğer Hamaslı yetkililerin serbest bırakılması, Abbas'a ve Filistin Yönetimi'ne büyük destek sağlayacak.

Filistinli yetkili, "Barguti ve Hamaslı yetkililerin, Hamas'ın Şalit karşılığında tutukluluların serbest bırakılması anlaşmasıyla değil, bizim ?abalarımız sonucu serbest kalmaları sağlanırsa bu hepsinden iyi olacak" diye konuştu.

Filistinli Başmüzakereci Saib Erekat, Abbas'ın tüm hasta tutukluların, yaşlıların ve kadınlarla ?ocuk yaştaki tutukluların, Ramazan arifesinde serbest bırakılmalarını isteyeceğini söyledi.

Erekat da Barguti ile birlikte Abdülaziz Duveyk, İsrail'in 2001'de bir suikasta kurban giden Turizm Bakanı Rehavam Ze'evi'nin öldürülmesine karıştığı iddia edilen Filistin Halk Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Saadet'in de serbest bırakılmasını yeniden gündeme getireceğini doğruladı.

Erekat, her iki tarafın, eylül ayının 17'sinde yapılacak Kadima partisi se?imleri öncesi bir anlaşmaya varma ihtimalini ise olası görmüyor. Erekat, "İki tarafın durumu arasındaki farklılıklar hala ortada" derken, bu farklılıkların, nihai ?özüm bekleyen Kudüs, sınırlar, mültecilerin durumu, yerleşimler, su ve güvenlik konularında "özellikle doğru" olduğunun altını ?izdi ve "Bu yüzden, bu ay i?inde bir anlaşmaya veya yazılı bir belgeye ulaşılması ihtimalini mümkün görmüyorum" dedi.

-HAMAS'LA TUTUKLU TAKASI HAZIRLIKLARI-

İsrail Başbakan Yardımcısı Haim Ramon, 2 yılı aşkın süre önce Gazze'deki militanlarca ka?ırılan İsrailli asker Gilad Şalit karşılığında, Hamas tarafından istenen Filistinli tutuklular listesi üzerinde değerlendirmelerde bulunmak amacıyla bugün bir toplantı yapacak.

Londra'da yayımlanan Şark ül-Evsat gazetesi, Hamaslı yetkililere dayanarak, hareketin, Şalit karşılığında şimdi binden fazla tutuklunun serbest bırakılmasını istediğini yazdı.

-HAARETZ: KUD?S İÇİN ULUSLARARASI KATILIM ?NERİSİ-

Bu arada İsrail'in önde gelen gazetelerinden Ha'aretz, Olmert ve Abbas'ın, iki taraf arasındaki görüşmelerin "en can alıcı" konularından biri olan Kudüs'ün durumu üzerinde odaklanacaklarını yazdı.

Haaretz, "Olmert a?ısından Abbas'la yürüttüğü görüşmeler son düzlüğe girmiş ve Olmert'in görevini bırakmadan bir anlaşmaya varılabilmesi i?in yaklaşık iki hafta süre kalmış bulunuyor" ifadesini kullandı.

Olmert'in, Kadima se?imleri öncesi, Filistin Yönetimi Başkanı Abbas'ı İsrail-Filistin sorununa, iki devletli bir ?özüm getirecek bir ?er?eve anlaşmasına ikna etmek i?in ?aba harcayacağını belirten gazete,
Olmert'in Filistinlilere yapacağı önerinin temel noktasını, "Kudüs'ün statüsü ve kutsal yerlerin denetimi konularının uluslararası bir şemsiye altında yürütülmesi ve hükümetlerle öteki ilgili kuruluşlara kendi görüşlerini ortaya koyma fırsatı verilmesinin" oluşturduğunu kaydetti.

Görüşmeler ise doğrudan İsrail ve Filistinliler arasında olacak ve uluslararası katılımcılar ?özüm i?in görüşlerini taraflara empoze edemeyecek. Uluslararası katılımcıların rolü, iki tarafın doğrudan görüşmelerle varacakları anlaşmayı gü?lendirmekten ibaret olacak.

Olmert'in önerisine göre Kudüs üzerinde anlaşmanın tamamlanması i?in beş yıllık bir takvim hazırlanacak.

Olmert'in ?özüm önerisinin, Kudüs'ün statüsünün tartışılmasıyla ilgili bir mekanizmada mutabık kalmak ve bu konudaki bağımsız görüşmeleri, ileriye ötelemek olduğu da belirtildi.

Böylece İsrail ilk kez olarak Kudüs sorununa, rolleri danışma hizmetinin ötesine ge?meyecek olsa da uluslararası tarafların katılımını önermiş bulunuyor. Bu düşünce ilk olarak 2000 yılında ABD'nin ara buluculuğuyla yapılan Camp David görüşmelerinde gündeme getirilmiş ve dönemin Filistin lideri Yaser Arafat tüm Müslüman alemi i?in önem taşıyan Kudüs'teki kutsal yerler üzerinde tek başına karar verme yetkisi olmadığını söyleyerek, o zamanki İsrail Başbakanı Ehud Barak'ın Kudüs'ü bölme önerisini de reddetmişti.

Gözlemciler, Olmert'in önerisini, Filistin yönetiminin kararlarına geniş bir destek oluşturmak ve anlaşmanın başka ülkelerin ve dini grupların karşı ?ıkışlarıyla ?ökmesini önleme taktiği olarak değerlendiriyorlar.

Olmert'in bu önerisi kapsamında, BM, ABD, AB ve Rusya'dan oluşan Dörtler Grubu üyeleri ile ?rdün, Mısır, Vatikan ve büyük olasılıkla Fas Kralını da görüşmelere dahil etmeyi planladığı belirtiliyor. Olmert'in bu önerisini, ge?en salı İsrail ve Filistin'e ziyarette bulunan ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'a da ilettiği ve Rice'ın Filistinliler i?in "?ok cazip bir plan" olarak değerlendirip, Abbas'la üzerinde müzakere etmesini söylediği de kaydedildi. Olmert ayrıca Rice'a, bu öneriyi Abbas'a bir ay önce sunduğunu, ancak Abbas'ın kendisine henüz nihai bir cevap vermediğini de aktardı.

Olmert'in Abbas ile son görüşmelerinde ele aldıkları öneri gözlemcilerce, koalisyon ortağı Şas'a verdiği ve bu görüşmelerde Kudüs'ün gündeme gelmeyeceği yolundaki sözüyle, Filistinlilerin görüşmelerde sınırlar, güvenlik, gö?menler ve Kudüs'ün statüsü gibi tüm temel konuların ele alınması taleplerini bağdaştırmaya yönelik olarak değerlendiriliyor.

Kudüs'ün tartışılmasına şiddetle karşı ?ıkan iktidar ortağı Şas'ın Başkanı ve aynı zamanda Başbakan Yardımcısı Eliyahu Yişai ise Olmert-Abbas buluşması öncesi, Başbakan Ehud Olmert'in özellikle Kudüs'ün geleceği üzerinde karar almak ve Filistinlilerle bir anlaşmaya varma konusunda yasal veya meşru bir yetkisi bulunmadığını söyledi.

Görüşmelere katılan ve nihai statü görüşmelerinin başkanlığını yürüten Dışişleri Bakanı Tzipi Livni ise bugünkü kabine toplantısında, Olmert'in Filistinlilerle bir an önce bir anlaşmaya varma yolundaki girişimlerini eleştirdi. Livni, Filistinlilerle bir anlaşmanın İsrail'in ?ıkarlarını net şekilde yansıtması gerektiğini belirtti ve Kudüs'le ilgili olarak da zaman baskısı altında bir ?özüme varma girişimine karşı ?ıktı.