ODT?'lü araştırmacılar da Cern'de

ODT?'den yapılan yazılı a?ıklamaya göre, yarın 0.450 Tera elektron Volt ya da trilyon elektron volt (TeV) denilen enerjiye sahip proton hüzmeleri, 27 kilometrelik LHC halkasında dolaştırılacak ve teknik şartlar uygun olduğunda proton hüzmeleri birbiriyle ?arpıştırılacak.

Çarpışmaların Ekim 2008'de ger?ekleşmesinin planlandığı deneyde, bu yıl sonuna kadar da protonların 5TeV enerjilerde ?arpıştırılması öngörülüyor.
2009 yılında ise tasarım enerjisi olan 7 TeV enerjide protonlar ?arpıştırılarak deneyler yapılacak. Bu proton enerjisi bugüne kadar hızlandırıcılarda ulaşılan proton enerjisinin 7 katı olacak.

Bu ?arpışmalarla "Bin Bang"den sonraki ilk saniyenin milyarda biri kadar zamanlardaki sıcaklık şartlarına yaklaşılacak ve par?acıkların varlığı deneylerde öl?ümlerle bulunacak.

Hızlandırıcılarda daha önce uygulanmış deneylerde bu şartlara ulaşılmamış olması LHC projesini ilgin? kılıyor.

Sadece yüksek teknoloji kullanarak bilimsel ?alışmalar yapmak amacındaki projenin CERN'ün bağımsız yetkililere hazırlattığı güvenlik raporlarında da bilimsel ve teknik olarak a?ıklandığı gibi insanlığa hi? bir zararı bulunmuyor.

LHC'ye Türkiye'den bilim adamı ve öğrenciler de katılıyor.

ODT? grubu LHC deneylerinden CMS deneyinde yer alıyor.

-CERN LHC PROJESİ-

Cenevre'de 12 Avrupa ülkesinin 1954 yılında kurduğu CERN'e 20 Avrupa ülkesi üye olarak katılıyor.

Türkiye, CERN'de gözlemci statüsünde bulunuyor.

CERN'ün temel amacı bin yıllar önce başlayan maddenin yapısını anlama serüvenini günümüzde en u? noktada sürdürmek.

Bu ?alışmalar, par?acık hızlandırıcıları denilen makinalarda kurulan detektörlerde yapılıyor. CERN'ün şu anda gündemindeki en önemli proje, yaklaşık 4 milyar dolar büt?eli LHC projesi.

Bu araştırma merkezinde yapılan deneyler, büyük büt?eli ve ?ok fazla sayıda ülke, bilim insanı, mühendis ve teknisyenin katıldığı mega bilim projeleri olarak göze ?arpıyor.

CERN'deki par?acık fiziği araştırmaları, bilim ve teknolojiye, insanlığın hizmetine ?ok değerli buluş ve kolaylıkları da sunuyor ve 50 yıldan fazla bir süredir Nobel ödülleri ile değerlendiriliyor.

LHC ?alıştığı zaman 7 TeV'lik yüksek enerjili proton hüzmeleri, yerin yaklaşık 50-175 metre derinliğinde ?evresi 27 kilometre olan bir halkada ışık hızına ?ok yakın hareket edecek. Protonlar, saniyede 11 bin 245 dönüş ger?ekleştirecek ve 40 milyon kez ?arpışacaklar.

LHC'de proton ?arpıştırmalarındaki ulaşılacak enerji ve par?acık demetlerinin yoğunluğu ve ?arpışma sıklığı bugüne kadar ulaşılmış en yüksek değerler olacak.

LHC'de protonlar, halkanın etrafına yerleştirilmiş yaklaşık 10 bin süper iletken mıknatıs tarafından yönlendirilecek ve zıt yönlerde dönen protonlar, kütle referans sisteminde 14 TeV'de ?arpışacaklar.

-271 derecede ?alışacak mıknatıslar 7 TeV'lik proton hüzmelerini 27 kilometrelik halkada tutabilecek. Bu öl?ekte süper iletken teknolojisinin kullandığı bir başka proje dünyada bugüne kadar ger?ekleşmedi.

Çarpışma noktalarındaki dev algılayıcılar, bu ?arpışmaları izleyecek ve kaydedecek. Par?acık fiziği deneylerinde, kü?ük kütleli oluşları ve yüksek enerjileri nedeniyle ?ok uzun mesafelere gidebilen par?acıklar gözlenmeye ?alışılacak.

LHC'deki ?alışmalar ATLAS, CMS, ALICE, LHCb, TOTEL ve LHCf olmak üzere 6 deneyde yapılacak.

-TEHLİKELİ OLUP OLMAMASI TARTIŞILIYOR-

LHC'de ulaşılacak enerjilerin ve par?acık demetlerinin yoğunlukları nedeniyle bu ?alışmaların tehlikeli olup olmadığı, bilim ?evrelerince tartışılıyor. LHC'de kontrollü ger?ekleştirilecek yüksek enerjili par?acık ?arpışmaları dünyaya ve diğer gezegenlere milyarlarca yıldır yağan kozmik ışınım yağmurları ile karşılaştırıldığında ?ok mütevazı kalıyor.

Bu kapsamda sözü edilen bir başka olay olan minyatür kara delikler ise ağır yıldızların ?öküşleri ile oluşan ve ?ok büyük gravitasyonel ?ekim kuvveti oluşturan kara deliklerden ?ok farklı özelliklere sahip.

LHC enerjilerinde, ?arpışma sonucunda oluşacağı varsayılan minyatür kara deliklerin Hawking'in yasalarına göre ?ok kısa zaman i?inde buharlaşıp, bozunacağı biliniyor.

Bu yapıların anlaşılması ancak bozunum ürünlerinin incelenmesi ile mümkün olabilecek.