Nükleerde geri sayım başladı

Yaklaşık 50 yıl önce nükleer enerji konusunda ?alışmaya başlamasına rağmen nükleer santral ihaleleri ü? kez başarısızlıkla sonu?lanan Türkiye, yarışma şeklindeki dördüncü ihaleye 24 Eylül 2008 tarihinde ?ıkacak.

Mersin-Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatı i?in ge?en Mart ayında a?ılan yarışma ?er?evesinde son teklifler 24 Eylül Çarşamba günü alınacak ve aynı gün teklifler a?ılacak.

Türk firmalarının yanı sıra Kanada, Japon, Fransız, Rus, Güney Kore, Çin, Hollanda ve Almaya firmalarının ilgi gösterdiği ihale i?in firmalar son tekliflerini ihale günü saat 14.00'e kadar verebilecekler. Kapalı zarflar aynı gün saat 14.30'dan itibaren a?ılmaya başlayacak. Firmalardan teklif gelmemesi durumunda ihale süresinin uzatılması söz konusu olabilecek.

Alım garantisinin bulunduğu 15 yıl boyunca devlete satacağı elektrik i?in en ucuz fiyatı verecek firma ihaleyi kazanacak. TAEK'in nükleer santral öl?ütlerini karşılamayan firmalar ihale dışında kalacak.

K?RESEL KRİZ NEDENİYLE YARIŞMA ERTELENİR Mİ?

Bu arada TETAŞ Genel Müdürü Hacı Duran Gökkaya, küresel finansal kriz nedeniyle şartname dosyası alan bazı firmaların yarışmanın ertelenmesi talebinde bulunduğunu belirtirken, "İlgili mevzuat ?er?evesinde 24 Eylül ?arşamba günü teklifleri alacağız. Yarışmada herhangi bir erteleme olmayacak" dedi.

10-11 MİLYAR AVROLUK YATIRIM

Nükleer santral, ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olmasına karşın yakıt maliyetlerinin düşüklüğü, dışa bağımlılığın azaltılması ve ?evre kirliliği a?ısından en temiz enerji elde etme yöntemi olması nedeniyle Türkiye'nin tercihleri arasında bulunuyor.

Nükleer santralın 3 bin megavat (MW) gücünde olması durumunda 5-6, 5 bin MW gücünde olması durumunda 10-11 milyar dolarlık bir yatırım söz konusu olacağı belirtiliyor.

Türkiye elektrik enerjisi üretimi i?inde nükleer santrallerinin payının 2020 yılına kadar asgari yüzde 8, 2030 yılına kadar ise yüzde 20 olmasını hedefliyor.

TAEK'İN N?KLEER SANTRAL KRİTERLERİ

İhalede TAEK'in nükleer santral kriterlerini yerine getirmeyen firmanın teklifi kabul edilmeyecek. TAEK'in kriterlerine göre, nükleer gü? santrali güncel ve kanıtlanmış teknolojik yenilikleri kapsayacak. Başta uluslararası atom enerji normları olmak üzere uluslararası normlara uygun olacak. Santralin ciddi kaza sınıfına giren kazalara karşı da radyolojik sonu?ları hafifletecek önlemleri alacak şekilde tasarlanmış olması değerlendirmede dikkate alınacak.

LİSANSLAMA

Nükleer gü? santralının saha şartlarından kaynaklanan gerekler ve şartlar hari? tasarımcı ülkenin güncel nükleer mevzuata uygun olarak önerilen santralı büyük öl?üde örnek teşkil edebilecek.

Halen işletilmekte ve aynı teknolojinin en son örneği olan lisanslı bir santral referans olarak gösterilecek.
Değerlendirmeye alınacak reaktör tipleri doğal uranyum kullanan basın?lı ağır su ve zenginleştirilmiş uranyum kullanan, basın?lı hafif su ile kaynar hafif su reaktörleri olacak. Bunların dışında kalan (hafif su soğutmalı grafit nötron yavaşlatıcı reaktörler, gaz soğutmalı reaktörler, hızlı üretken reaktörler gibi) reaktörler değerlendirmeye alınmayacak.

EN AZ 40 YIL HİZMET EDECEK, Y?ZDE 60 KATKI OLACAK

Nükleer gü? santralinin hizmet edeceği süre en az 40 yıl olacak. Yerli katkı payına yönelik plan ve program önerilecek. Plan ve programda en az yüzde 60 yerli katkı payına ulaşılacak süre? gösterilecek.

İşletme deneyimi, santralların işletme deneyimi değerlendirmede dikkate alınacak. İkinci nesil santrallerin işletme deneyimini gösterir tedarik?inin ülkesine veya diğer ülkelerdeki referans örnek ve örneklerinin belgelenmesi gerekecek.

Elektrik ?ıkış gücü nükleer gü? santralının her ünitesinin sahip olacağı garanti edilen net elektrik gücü 600 mw'den büyük olacak.

TEKNOLOJİK SINANMIŞLIK

Değerlendirmeye alınacak santral tipleri teknolojik olarak sınanmış olacak. Bu nedenle 4. nesil nükleer santraller değerlendirmeye alınmayacak. Teknolojik sınanmışlık öl?ütüyle ü?üncü nesil santrallerin önünün a?ılması hedefleniyor.

YAKIT TEKNOLOJİSİ

Yakıt teknolojisi sınanmış olacak, doğal uranyum ve zenginleştirilmiş uranyum kullanan reaktörler değerlendirmeye alınacak. Yakıt üretiminin ülke i?inde yapılanmasıyla ilgili olarak plan ve program önerilecek.

15 YILLIK ALIM GARANTİSİ

Santralın kurulacağı taşınmaz, Maliye Bakanlığı veya Bakanlar Kurulu tarafından bedelsiz olarak tahsis edilecek. İhaleye teklif verecek konsorsiyumların bünyesinde nükleer santral işletmeciliği deneyimi olan şirket veya şirketlerin bulunması ya da bu tür şirketlerle anlaşma yapılmış olması koşulu aranacak. İhaleye katılacak şirketlerin 31 Aralık 2020 tarihine kadar 3 ile 5 bin mw arasında kurulu gü?te bir santral kurmayı taahhüt etmesi istenecek.

Nükleer santralın üreteceği elektriğe satın alma garantisi verilecek. Ancak bu garanti, 31 Aralık 2020 tarihinden önce işletmeye girecek santral üniteleriyle sınırlı olacak. Satın alma süresi 15 yılı aşamayacak. Satın almaya ilişkin sözleşme 31 Aralık 2030 tarihinden sonraki sürede üretilecek elektrik enerjisini kapsamadığı i?in, ihaleyi kazanacak şirketlerin 2015 yılından önce santralı devreye sokması özendirilmiş olacak.

TETAŞ, santralda üretilecek elektriğin tamamını satın alabilecek. Nükleer santral 'yarışması', Kamu İhale Kanununa tabi olmayacak.

12 FİRMA ŞARTNAME ALDI

Bu arada Mersin Akkuyu'da kurulması planlanan Türkiye'nin ilk nükleer santral inşaatının yapım ve işletimi i?in bugüne kadar 13 yerli ve yabancı firma TETAŞ'tan şartname aldı. Söz konusu firmalar şöyle:

-AECL Atomic Energy Of Canada Limited (Kanada)
-Itochu Corporation (Japonya)
-Vinci Construction Grand Projets (Fransa)
-Suez Tractebel (Fransa-Bel?ika)
-Atostroyexport (Rusya)
-KEPCO (Güney Kore-Türkiye)
-China Nuclear Power Components Co. (Çin)
-Unit Investment N.V. (Hollanda)
-Hacı ?mer Sabancı Holding (Türkiye)
-Alsim-Alarko Sanayi Tesisleri (Türkiye)
-Hattat Holding (Türkiye)
-RWE (Almanya)
-Ak Enerji (Türkiye)

N?KLEER ENERJİ R?YASI 1960'DA BAŞLADI

Türkiye'nin nükleer enerji rüyası 1960'ta başladı. ABD soğuk savaş döneminde jüpiter balistik füzelerinin Türkiye'de konuşlanması karşılığında Kü?ük?ekmece'de nükleer araştırma reaktörünün kuruluşuna yardım etti. İlk nükleer enerji projesi ise 1967-1970 yıllarında gündeme geldi. 7 yıl sonrası i?in 300 MW'lık kurulu gü?te bir santral düşünüldü. Ancak proje rafa kaldırıldı. 1974'te Akkuyu'da bir nükleer santral kurulması planlandı, fakat bu projede de hayata ge?irilemedi.

1983 yılında dönemin Başbakanı Turgut ?zal tarafından Akkuyu'da 600 mw'lik kurulu gü?te bir nükleer santral projesi gündeme getirildi. Ancak yap-işlet-devret modelinin öne sürülmesi, nükleer ile yolları bir kez daha ayırdı.
1987 Çernobil kazasının ardından TAEK'in nükleer Enerji Dairesi kapatıldı. 1994 yılında danışmanlık ihalesi a?ıldı ve Kore kazandı. 1998 'de nükleer santral ihalesi tekrar a?ıldı. ABD-Japonya ortaklı Westinghouse-Missubishi konsorsiyumu, Kanada'nın AECL (Candu) ve Almanya-Fransa ortaklı NPI firmaları ihaleye teklif verdiler. 25 Temmuz 2000 tarihinde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, nükleer enerji planlarından ?ok pahalı olduğu i?in vazge?ildiğini a?ıkladı ve bakanlar kurulu kararı ile ihale ertelendi.