Milyar dolarlık yatırımın 70 yıllık hikayesi

Peki Türkiye'de sadece Petkim'in ürettiği poliproplende bu kadar büyük bir yatırıma imza atan Türk şirketi Bayegan kimdir, ana işi nedir? Nerede doğdu, nasıl bu kadar büyüdü? Bundan sonraki yatırım planları neler?

Daha önce kamuoyunda pek bilinmeyen Bayegan'ın hikâyesini şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Ercüment Bayegan ile konuştuk...

HACI ZÜLFİKAR ZÜLFİKARİ VE CAFER BAYEGAN KURDU

Bayegan aslında Türkiye'nin en eski kimya ve plastik şirketlerinden biri. Ancak genelde petrokimya sektörüne hammadde tedariği yaptığı ve sanayiye yönelik çalıştığı için nihayi tüketici tarafından tanınmıyor.

Şirketin kökleri 1940 yılına kadar gidiyor. Aynı zamanda komşu olan ve daha sonra dünür olacak iki tüccar, Hacı Zülfikar Zülfikari ve Cafer Bayegan Eminönü'nde ayrı ayrı yaptıkları kahve ve çuval ticareti ile şirketin temellerini atıyorlar.

1940'lı yılar boyunca bu ticaret devam ederken 1950'li yıllara gelindiğinde ortaklık yapısı ve ticareti yapılan ürünler değişiyor.

Ercüment Bayegan o dönemi şöyle anlatıyor.

"Sonradan babam ve dayımlar ortak oluyor. Aynı zamanda da karabiber ve parafin ticareti başlıyor. Parafinden sonra da yavaş yavaş kimyasala giriyoruz. Diğer tüm ürünlerin ticaretini bitirip kimyevi ürünler ticaretine yoğunlaşıyoruz. Mesela sabunun hammaddesi olan kostiği getirmeye başlıyoruz..."

ULUSLARARASI TİCARETE GİRDİ

1990'lı yılların ortalarına kadar bu ticaret devam ediyor. Grup o dönem aynı zamanda inşaat sektörüne giriyor. Ancak Ercüment Bayegan'ın 1995'ten sonra babasından işleri devralıp şirketin başına geçmesi ile büyüme hızlanıyor:

"Öncelikle inşaat işlerini bırakıp tamamen petrokimya ürünleri ticaretine yöneldik. Bir de biz o zamana kadar hep dışarıdan getirip içeride satıyorduk. Ama zaman geçtikçe uluslararası ticarete girdik. Çin'den aldığımızı Mısır'a, Rusya'dan aldığımızı Hindistan'a, ABD'ye satıyoruz. Böylece trade olayını tamamen oturtmuş olduk. Şu anda dünyanın 24 ayrı yerinde ofisimiz ve temsilciliğimiz var."

TÜRKİYE'NİN EN BÜYÜK İTHALATÇISI

Bayegan şu anda ham petrolden LPG'ye ve doğalgaza kadar her türlü petrol ve petrol türevlerinin ticaretini yapıyor. Ancak şirketin en kuvvetli olduğu alanlardan biri de Türkiye'de yatırımını yaptığı polipropilen plastikler.

Polipropilen, plastiğin hammaddesi olarak geçiyor ama aslında plastiğin ta kendisi. Önce doğalgaz ayrıştırılıp propan gazı elde ediliyor, o da polipropilene dönüştürülüyor. Polipropilen de torbalar halinde çeşitli makinalara konulup eritiliyor ve kalıplarla istenilen şekli alıyor.

Türkiye'de polipropilenin tek üreticisi Petkim. Ancak Türkiye'deki talebin sadece yüzde 10'unu karşılayabiliyor. Bayegan ise en büyük ithalatçı. Yılda 250 bin ton ithalat ile yüzde 15 civarı pazar payına sahip.

Ercüment Bayegan, son yıllarda metaller ve şeker, pirinç, buğday gibi hammaddelerin de ticaretine başladıklarını ve bu alanı özellikle uluslararası ticarette büyütmeye başladıklarını anlatıyor. Ancak asıl önemli alan petrokimya ürünleri...

"Ciroda en büyük payı plastikler oluşturuyor. Biz ayrıca tüm bölgede Exxon'u temsil ediyoruz, bizim için çok önemli bir işbirliği bu. Chevron ve Dupont gibi dünya devlerinin de temsilciliklerini yapıyoruz. Kimyasal ürünler, plastik ve petrolle ilgili hammaddeleri bu firmalardan sağlıyoruz. Sadece Türkiye değil bölge temsilciklerini almamız bize büyük bir güç sağlıyor."

TIKIR TIKIR PARA KAZANIRKEN NEDEN ÜRETİME GEÇTİ?

Peki şimdiye kadar tıkır tıkır ithalat yapıp malını rahatlıkla satan şirket neden üretime geçme kararı aldı? Bu sorunun cevabını Ercüment Bayegan şöyle veriyor:

"Çünkü Türkiye'nin bu malzemeye çok büyük ihtiyacı var. Biz bir yıldan daha fazladır düşünüyorduk zaten. Teşvikler devreye girince çok daha iyi oldu. Şu anda üretimin tamamını Türkiye içine satabiliriz.

Aslında niye bu kadar beklediğimiz de önemli çünkü gaz bulmak kolay değil. Başka firmalar da zorladı ama propan bulamadığı için yapamadılar. Biz petrokimyacı olmamızın avantajı ile Ortadoğulu firmalarla çok iyi ilişkiler kurduk. 20-25 yıldır beraber çalışıyoruz ve toplam 64 firmanın temsilciliğini yapıyoruz.

Sonuç olarak bizzat bu işin üzerine gitmek istedik. Bugüne kadar ithal ettik, bundan sonra da imal edelim..."

YATIRIMIN NEDENİ GAZİANTEP

Bayegan, 1 milyar dolarlık yatırımın yeni teşviklerle bağlantısının da altını çiziyor. Aslında yatırım kararı daha önce verilmiş ama Suudi firma teşvikleri beklemiş. Teşvikler açıklandıktan sonra da Ankara'da Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'a çıkıp yatırım planını sunmuşlar.

Bu arada Suudi Arabistanlı Advanced Petrochemichal Company'nin Türkiye'deki yatırımı şirketin yurtdışındaki en büyük yatırımı. Ortaklıkta yüzde 70 pay Suudilerin, yüzde 30 ise Bayegan'ın.

Suudi Arabistan-Türk ortaklığı yatırımı Adana-İskenderun tarafında yapacak. Bunun en önemli nedeni ise Gaziantep. Çünkü Gaziantep Türkiye'de yılda kullanılan 1.6 milyon ton polipropilenin 600 bin tondan fazlasını tüketiyor. Özellikle halıcılık, çuvalcılık, ambalaj ve su boruları üretiminde yoğunlukla bu malzeme kullanılıyor.

2 BİN KİŞİYE İSTİHDAM

Yapılan tahminlere göre Türkiye'nin 2015 yılında polipropilen ihtiyacı yıllık 2.3 milyon tona çıkacak. Dolayısıyla Türkiye'deki üretim ihracat için değil sadece ülke içinde kullanılacak. Ayrıca bu yatırımın 1 milyar dolarlık cari açığa da ilaç olması bekleniyor.

Ercüment Bayegan'ın verdiği bilgiye göre yapılacak yatırımın inşaatında 5 bin kişi çalışacak. Yatırım tamamlandıktan sonra ise fabrika içinde minimum 500 kişi, ancak yan kollarıyla birlikte yaklaşık 2 bin kişi için iş fırsatı oluşacak.